کدام بیماران روانپزشکی نباید روزه بگیرند؟

هر سال با حجم قابل‌توجهی از سوال‌های بیماران مبتلا به اختلال‌های روانی و خانواده‌های آنها در خصوص روزه‌داری مواجه هستیم که می‌گویند آیا می‌توانند روزه بگیرند یا نه؟

هر سال با حجم قابل‌توجهی از سوال‌های بیماران مبتلا به اختلال‌های روانی و خانواده‌های آنها در خصوص روزه‌داری مواجه هستیم که می‌گویند آیا می‌توانند روزه بگیرند یا نه؟ باید گفت گرچه بیشتر بیماران مبتلا به اختلال‌های روان‌پزشکی می‌توانند روزه بگیرند و روزه‌داری در بیماران مبتلا به اختلال‌های روانی خفیف علاوه بر جنبه ‌مذهبی آن، یک شیوه روان‌درمانی و تغییر رفتار‌ ‌محسوب می‌شود و سلامت روانی آنها را تقویت می‌کند...

اما در بین اختلالات روان‌پزشکی به نظر می‌رسد افراد مبتلا به سایکوز حاد یا روان‌پریشی که از دیدگاه عامه دچار جنون یا حالت روانی هستند، به دلیل اینکه توانایی کنترل اعمال و گفتارشان را ندارند، نمی‌توانند روزه بگیرند اما برای بیماران غیرسایکوتیک که از طریق مشاوره و روان‌درمانی درمان می‌شوند، شواهد و قرائنی وجود ندارد که نشان دهد روزه‌داری مضر است، بلکه ممکن است گاهی آثار روان‌درمانگرانه هم برایشان داشته باشد. بیماران مبتلا به جنون جوانی (در اصطلاح عموم بیماری روانی)، اختلال‌های دوقطبی و جنون‌ پس از زایمان (بیماری روانی بعد از زایمان) و حتی افسردگی‌‌هایی که با علایم جنون همراه هستند نیز نمی‌توانند روزه بگیرند.

از سوی دیگر، بیماران مبتلا به بیماری‌هایی مثل اختلال خلقی دوقطبی، اسکیزوفرنیا و افسردگی‌های خیلی شدید که شدت بیماری بالاست، فرد به بستری نیاز دارد، داروهای متعددی مصرف می‌کند و بیماری به سختی کنترل می‌شود (گرچه در حال حاضر کنترل شده باشد) نباید روزه بگیرند زیرا قطع داروها، تغییر در مصرف آنها یا تغییر سبک زندگی مثلا شب بیدار ماندن یا صبح زود بیدار شدن برای این بیماران عاملی محرک برای شروع بروز علایم یا تشدید بیماری خواهد بود. بی‌خوابی، بیدار شدن از خواب و کاهش ساعت‌های خواب در بیماران دچار اختلال دوقطبی نیز یک عامل محرک برای بیماری است. بیماران مبتلا به اختلال‌های روانی و اعصاب و روان هم که طی روز ۳ نوبت دارو مصرف می‌کنند، مجاز به گرفتن روزه نیستند و فقط در مواردی که پزشک مصرف دارو را به دو نوبت محدود کند، می‌توانند روزه بگیرند.

بیمارانی هم که قرص «لیتیوم» می‌خورند، نباید روزه بگیرند. این دارو در درمان اختلال‌های دوقطبی تجویز می‌شود. از آنجا که قرص لیتیوم باعث تشنگی می‌شود، اگر بیمار به مقدار کافی آب ننوشد، ممکن است وارد فاز مسمومیت ناشی از مصرف دارو شود.

آمارها نشان می‌دهد در این ماه مبارک حتی بسیاری از بیماران، موادمخدر را ترک کرده‌اند. در مواردی هم دیده شده که گرفتن روزه در افراد مبتلا به مشکلات خفیف روان‌پزشکی مثل وسواس، اضطراب، افسردگی خفیف، ترس‌های بیمارگونه و... باعث بهبود شرایط و وضعیت می‌شود. کسانی که دچار عقب‌ماندگی ذهنی (در حد متوسط و شدید) و افراد سالمندی که به اختلال‌های فراموشی شدید (دمانس یا آلزایمر) مبتلا هستند به دلیل اینکه در تشخیص زمان، مکان و.. دچار مشکل‌اند نباید روزه بگیرند.

دکتر علی باغبانیان/ استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران