تجارت الکترونیک به سوی فتح بازارهای دنیا

وزارت بارزگانی, در ماه های پایانی دولت خاتمی, سومین گزارش عملکرد طرح تجارت الکترونیک را در همایشی با همین نام در حالی اراده کرد که سهم ایران از تجارت الکترونیک بیش از هشت هزار میلیارد دلاری جهان تنها ۴۴ صدم درصد است

آمارها نشان می‌دهد که جهان در سال گذشته بیش از هشت هزار و ۱۰۰ میلیارد دلار از طریق تجارت الکترونیک به داد و ستد پرداخته است. این رقم در سال ۲۰۰۲ در حدود شش هزار میلیارد دلار بود. در این میان کشور ما برنامه‌ریزی و تطبیق قوانین و مقررات برای توسعه تجارت الکترونیک را به‌طور جدی از چهار سال پیش آغاز کرده و هنوز در ابتدای راه قرار دارد.در همین حال آمارها نشان می‌دهد شکاف میان کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در زمینه تجارت الکترونیک آنقدر عمیق است که حذف آن را دست نیافتنی می‌نماید.در سال ۲۰۰۲ نزدیک به ۴۳ دصدر از تجارت الکترونیک دنیا (۳۵۰۰ میلیارد دلار) متعلق به آمریکا، ۲۰ درصد (۱۶۰۰ میلیارد دلار) مربوط به آسیا و اقیانوسیه، ۵/۱۸ درصد (۸۱۸ میلیارد دلار) مربوط به آمریکای لاتین و ۵/۸ درصد (۶۸۶ میلیارد دلار) متعلق به سایر جهان است.با توجه به سهم اندک ۴۴ صدم درصدی ایران در تجارت الکترونیک دنیا اقداماتی برای رشد این سهم به عمل آمده است؛ از جمله ایجاد شبکه جامع اطلاع‌رسانی بازرگانی، راه‌اندازی مرکز شماره‌گذاری کالا و خدمات، نقطه تجاری و راه‌اندازی طرح آسیکودا (گمرک الکترونیک) مهمترین گام‌های ایران در ابتدای راه نهادنیه کردن تجارت الکترونیک است که هنوز به سرانجام نرسیده است، اما وعده داده شده تا پایان دولت خاتمی به نتیجه برسد.

تجارت جهانی و دسترسی به بازارهای دنیا

محمد شریعتمداری، وزیر بازرگانی، چندی پیش درخواست عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی (WTO)، در همایش تجارت الکترونیک گفت: ”عضویت در سازمان تجارت جهانی در چارچوب منافع کشور می‌تواند به اقتصاد ایران برای دسترسی متقابل به بازارهای جهانی کمک کند.“وی با بیان اینکه افزایش سطح اشتغال مولد، رشد درآمد سرانه و سرعت گرفتن شتاب اقتصادی و حذف زمینه‌های تبعیض‌آمیز از دیگر مزیت‌های این الحاق است، افزود: ”باید توجه داشت که بهره‌مندی از مزایای الحاق به WTO بهره‌مندی از اقتصادی کارا و پویا را طل می‌کند که در آن بنگاه‌ها با روز آمد کردن رویه‌ها به بهترین روش و براساس تکنولوژی‌های جدید، سلایق و تقاضای مصرف کنندگان را مدنظر قرار می‌ٔهند و در این‌صورت است که برای قرار گرفتن در محیط رقابتی آمادگی می‌یابند.“وی با اشاره به تغییرات لازم برای استفاده از تجارت الکترونیک گفت: ”برای تحقق این امر به تغییر اساسی در سیستم بانکی و بیمه‌ای و توسعه بخش خصوصی نیازمندیم. هم اکنون اقتصاد ما با حجم تجارت سالیانه حدود ۹۴ میلیارد دلار واردات و صادرات کالا و خدمات، تا حدودی با تجارت دنیا در آمیخته است.“شریعتمداری با اشاره به ویژگی‌ها و مزیت‌های بهره‌گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات در سطوح خرد و ملان تجارت گفت: ”ارتقای سطح کیفی کالاها و خدمات تولیدی که از پشتیبانی قوی فناوری اطلاعات در کسب، نگهداشت، تحلیل و کاربرد اطلاعات و نگرش‌های مشتری برخوردارند، دسترسی ارزان و سریع مشتریان به کالاها و خدمات تولیدی و اطلاعات مربوط به آنها، شفاف‌سازی فضای اقتصادی بر اثر روزآمد شدن اطلاعات در سطح ملی و بین‌المللی، ساده و موثرتر کردن فرایند عملیات تجاری، ارتقای بهره‌وری فعالیت‌های اقتصادی - تا ۱۵ درصد در سال ۲۰۱۲ - از جمله دستاوردهای استفاده از تجارت الکترونیکی است.“وی تأکید کرد: ”شفاف‌سازی اطلاعات و امکان افزایش کنترل بر عملکرد مالی شرکت‌ها و مؤسسات مختلف در حوزه اقتصاد بخش عمومی، و نیز امکان افزایش درآمدهای مالیاتی دولت‌ها از دیگر مزایای مهم تجارت الکترونیک است.“وزیر بازرگانی ضمن تأکید بر حرکت‌های مثبت و سازنده انجام گرفته در توسعه تجارت الکترونیک کشورمان نبود آمار تجارت الکترونیک در ایران را از جمله ضعف‌های کار دانست. این در حالی است که به اعتقاد وی مهمترین مانع توسعه تجارت نیک در کشورمان آماده نبودن محیط ملی و تجاری است.شریعتمداری یکی از مهمترین چالش‌های توسعه تجارت الکترونیک را برقراری تناسب بین فرایندهای سنتی و فرایندهای نوین تجارت دانست: ”یکی از دلایل توسعه ناکافی در فناوری تجارت الکترونیک در کشور ما این است که سیستم سنتی تجارت ما نیز از ساختاری متناسب با پیشرفت‌هایجهانی برخوردار نیست. به عبارت دیگر در یک اقتصاد آزاد یا باز، عوامل محیط کسب و کار بر توسعه تجارت الکترونیک اثرات بسیار مثبت و هم‌جهتی دارند در حالی‌که در یک اقتصاد بسته، با سیستم‌های مالی بسیار ضعیف، توسعه تجارت الکترونیک برای مدیران این فناوری بسیار مشکل و سخت خواهد بود. لذا توسعه بازارهای مالی برای تأمین مالی فعالان اقتصادی در عرصه تجارت الکترونیک امری ضروری است.“به گفته وزیر بازرگانی سومین چالش در برابر مدیران فعال در عرصه تجارت الکترونیک، ضرورت یکپارچگی بین زیرساخت سازمانی با زیرساخت فناوری اطلاعات است. چندان‌که به اعتقاد وی همگرائی میان استراتژی فناوری اطلاعات و راهبرد کسب و کار مهمترین معضل در توسعه تجارت الکترونیک است.شریعتمداری تأکید کرد که برای رهائی از این معضل باید در جهت یکپارچگی نهادهای اصلی تحقیق در کشور کوشید و مدیریت فناوری تجارت الکترونیک و فرهنگ امنیت مبادلات هم مورد توجه قرار داد.

---