تبیین ابعاد مختلف «همت مضاعف و کار مضاعف»

رهبر معظم انقلاب در سخنرانی آغاز سال جدید, سال ۸۹ را با عنوان «سال همت مضاعف و کار مضاعف» نام گذاری کرده و فرمودند «من امسال را به عنوان سال «همت مضاعف و کار مضاعف» نامگذاری می کنم

رهبر معظم انقلاب در سخنرانی آغاز سال جدید، سال ۸۹ را با عنوان «سال همت مضاعف و کار مضاعف» نام گذاری کرده و فرمودند: «من امسال را به عنوان سال «همت مضاعف و کار مضاعف» نامگذاری می کنم. به امید اینکه در بخشهای مختلف، بخشهای اقتصادی، بخشهای فرهنگی، بخشهای سیاسی، بخشهای عمرانی، بخشهای اجتماعی، در همه عرصه ها، مسئولین کشور به همراه مردم عزیزمان بتوانند با گامهای بلندتر، با همت بلندتر، با کار بیشتر و متراکم تر، راه های نرفته ای را بپیمایند و به هدفهای بزرگ خود ان شاءالله نزدیکتر شوند. ما به این همت مضاعف نیازمندیم. کشور به این کار مضاعف نیازمند است.»

ایشان این عنوان را در سخنرانی های روزهای بعد مورد تأکید قرار دادند که از درون این بیانات می توان به نکاتی در مورد فلسفه این نامگذاری و اهمیت آن پی برد. در این نوشته سعی می شود ابعاد مختلف این عنوان بررسی شود:

الف) معنا و مفهوم «همت مضاعف و کار مضاعف»

با دقت در این جمله رهبر معظم انقلاب که فرمودند: «ما امسال را عرض کردیم «سال همت مضاعف و کار مضاعف»: یعنی همت برتر و کار بیشتر» می توان این نکته را گفت که عنوان انتخاب شده دربردارنده دو بعد نظری و عملی است. همت برتر بیشتر به انگیزه مربوط می شود و کار مضاعف هم نمود بیرونی این انگیزه است. همت مضاعف به فرد القاء می کند که با انگیزه، روحیه و اعتماد به نفس بیشتر و قوی تر، فکر کند و تصمیم بگیرد و کار مضاعف هم اینکه در عمل این افکار و تصمیمات با کمیت و کیفیت بیشتری اجرا شود. این دو مفهوم اولا تأثیر متقابل بر یکدیگر دارند و ثانیا درهم تنیده و درهم پیچیده با یکدیگر می باشند. بدون انگیزه، روحیه و اعتمادبه نفس بالا و مضاعف، کار برتر شکل نمی گیرد و کار نکردن و عملی نشدن تصمیمات و برنامه ها به تضعیف و در نهایت خشکاندن انگیزه ها منجر می شود.

ب) فلسفه این نامگذاری

با درنظر گرفتن شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کشور و نیز با توجه به بیانات معظم له طی سخنرانی های اخیر می توان دو نکته آشکار و پنهان در مورد فلسفه نام گذاری سال جاری به عنوان «همت مضاعف و کار مضاعف» مطرح کرد. نکته آشکار و مهم به ظرفیت ها و توانمندیهای کشور برمی گردد که رهبر معظم انقلاب هم چندین بار به آنها اشاره نموده اند. در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران علاوه بر دارا بودن ظرفیت های بالقوه، فرصت ها و توانمندیهای زیادی را در بخش های مختلف کسب کرده است. مقام معظم رهبری این زمینه ها و ظرفیت ها را طی بیانات ابتدای سال در حرم مطهر رضوی این گونه برشمردند:

۱) پیشرفت در زمینه زیرساخت های اقتصادی، ارتباطی و مواصلاتی؛

۲) حرکت پرشتاب در زمینه های علمی و فناوری در بخش های علوم زیستی، علوم نانو، فضایی و وجود انگیزه های بالا در میان جوانان جهت کار کردن در این عرصه؛

۳) قرار داشتن ایران در درجه اول اعتبار بین المللی و سیاسی در منطقه؛

۴) وجود نسل جوان تحصیلکرده و دارای انگیزه و اعتمادبه نفس؛

علاوه بر این زمینه های ارزشمند، موارد زیاد و مهم دیگری از توانمندیهای کشور در عرصه های مختلف وجود دارد. ثبات سیاسی، تجربه غنی نظام در حل ناامنی ها و چالش های سیاسی، مردمی بودن نظام، اقبال ملت های مسلمان و سایر کشورها به فرهنگ و تمدن ایرانی، دارا بودن نخبگان فکری و سیاسی فراوان، منابع و ذخایر ارضی بی نظیر، موقعیت ژئواستراتژیک و... نمونه هایی از این موارد است.

نکته مهم اینکه در حال حاضر جمهوری اسلامی این ظرفیت های بالقوه را در بخش های متعدد بالفعل نموده و در برخی حوزه ها تجربیات چندین ساله دارد.

آنچه در این شرایط مورد نیاز اصلی است همان همت مضاعف و کار مضاعف است. شرایط کشور برای رشد و تعالی در حوزه های مادی و معنوی از هر لحاظی فراهم است و تنها برتر بودن و مضاعف نمودن انگیزه ها و همت ها و افزایش سطح کمی و کیفی کار و تلاش نیاز است تا این رشد و تعالی حاصل شود.

اما نکته پنهان مسئله که بیان کننده شرایط سیاسی کشور است، جای توجه بیشتری دارد. با نظر به این نکته باید همت و کار را هر روز مضاعف تر نمود. در واقع مسئله اینجاست که با توجه به ماهیت عنوان همت مضاعف و کار مضاعف باید گفت کشور در حال حاضر نیازمند خطوط فکری عملگرایانه است تا مقولات روشنفکری بریده از واقعیات موجود.

رهبر معظم انقلاب با انتخاب این عنوان و نیز عنوان های «نوآوری و شکوفایی» و «حرکت به سوی اصلاح الگوی مصرف» در سال های قبل خطوط فکری- عملیاتی و منطبق با واقعیات اسلامی، ایرانی را برای نیل به توسعه و تعالی مادی و معنوی به مسئولان و نخبگان معرفی می کنند. از این رو ایشان در مورد نامگذاری امسال می فرمایند: «این شعارها نه فقط یک امر نمایشی است و نه این اینجوری است که ما خیال کنیم در این سال، این شعار همه مشکلات کشور را حل خواهد کرد؛ نه، این تشریفاتی نیست؛ این خط روشنی را به ما نشان می دهد.»

طی سال های بعد از انقلاب اسلامی به ویژه بعد از دوران سازندگی، حلقه های روشنفکری در کشور فعالیت های فکری خود را افزایش دادند و به صورت جدی پیرامون مقولاتی همچون نقش دین در سیاست، آزادی در جامعه اسلامی، حدود اختیارات ولی فقیه، حقوق زنان، حقوق بشر و... به ارائه دیدگاه و نظر پرداختند که ویژگی بارز بیشتر این نظرات نقد فضای موجود و به چالش کشیدن نظام جمهوری اسلامی و ارزش های آن بوده است. بعد از انتخابات دوم خرداد ۷۶ این افکار روشنفکرانه که به هیچ عنوان دغدغه حل مشکلات واقعی و نیازهای ضروری مردم را نداشت وارد مدیریت اجرایی و حتی قوه قانونگذاری شد و خط و مسیر دولت را بیش از آنکه در راستای ارائه طرح ها و اجرای تصمیمات عملیاتی برای حل مشکلات کشور (فقر، فساد، تبعیض) قرار دهد، در پرتو این دیدگاه های ضد و نقیض و بحث ها و مشاجرات سیاسی قرارداد؛ مشاجراتی که حتی به صحنه اجتماع کشیده شد و باعث وقوع ناآرامی هایی در دانشگاه ها و جامعه شد. نمود بارز این موضوع به حادثه۱۸ تیر ۷۸ برمی گردد.

با پیروزی اصول گرایان در انتخابات شوراها، مجلس و دولت نهم و اقبال مردم به این جریان به سبب نارضایتی از اصلاح طلبان، دولت و قوه مقننه در مسیر حل مشکلات واقعی مردم و عملیاتی فکر کردن و اتخاذ تصمیمات واقع گرایانه قرار گرفت. این فضا و شرایط که به همت روشنگریهای رهبری، اقبال مردم و هوشیاری نیروهای اصولگرا فراهم شد، توسط رهبر معظم انقلاب در ذیل یک گفتمان عملیاتی کلان قرار گرفت. اعلام گفتمان «پیشرفت و عدالت» توسط رهبری برای دهه چهارم انقلاب، نشان می دهد که دیگر زمان اندیشه ورزی روشنفکرانه و دور از واقعیات نیست؛ همه نیروها باید در ذیل گفتمان عملیاتی و مبتنی بر شرایط اسلامی- ایرانی پیشرفت و عدالت جمع شوند و با استفاده از خطوط فکری- عملیاتی همچون، «نوآوری و شکوفایی»، «حرکت به سوی اصلاح الگوی مصرف» و «همت مضاعف و کار مضاعف» در راه رسیدن به اهداف متعالی انقلاب اسلامی- که رفاه مادی و رشد معنوی است- تلاش کنند. گفتمانهای روشنفکرانه و وارداتی که دغدغه رسیدن به ارزش های لیبرال دموکراسی را دارند در این محیط جایی ندارند، ضمن اینکه با رویگردانی مردم مواجه شده اند. بنابراین باید مسیر حرکت کشور و نظام را در راستای رسیدن به پیشرفت عادلانه قرار داد و خط فکری-عملیاتی «همت مضاعف و کار مضاعف» در کنار خطوط سالهای قبل در این راه مورد نیاز است.

از همین جا باید گفت عنوان «نوآوری و شکوفایی» و «حرکت به سوی اصلاح الگوی مصرف» را نباید فراموش کرد؛ چرا که همه این عناوین در کنار هم مکمل رسیدن به پیشرفت و عدالت است؛ به این خاطر که این عناوین به فرموده رهبر معظم انقلاب شعار نیستند؛ بلکه خطوط روشنی هستند که ما را به هدف می رسانند.

بنابراین نکته پنهان این نامگذاری ها، همان نکته ای است که مقام معظم رهبری همواره بر آن تأکید می کنند و می فرمایند: کشور نیازمند حرکت جدی در همه زمینه ها است. در این حرکت جدی، توجه جدی به مشکلات، بررسی مشکلات از نزدیک، انگیزه جدی برای حل آنها و کارکردن جدی و مضاعف مورد نیاز است، نه ارائه اندیشه های روشنفکرانه و انتزاعی آن هم با نگاه به مکاتب غربی و وارداتی، درشرایطی که گفتمان روشنفکرانه مورد ادعای اصلاح طلبان در جامعه با رویگردانی مردم مواجه و دچار وضعیت متناقضی شده و از طرف دیگر نیروهایی با تفکر عملیاتی حل معضلات کشور آن هم بر مبنای ارزش های اسلامی و ایرانی روی کار آمده اند. باید تلاش خود را به کار گرفت تا گفتمان «پیشرفت و عدالت» که خود برخاسته از یک اندیشه عملیاتی برای حل مشکلات کشور است در رأس قرار گیرد و خطوط فکری- عملیاتی همچون همت مضاعف و کار مضاعف برای اجرایی نمودن آن تعریف شود. زمانی که خطوط فکری عملیاتی «نوآوری و شکوفایی»، «حرکت به سوی اصلاح الگوی مصرف» و «همت مضاعف، کارمضاعف» درفضای فکری فرهنگی کشور نهادینه شود دیگر اندیشه های روشنفکرانه وارداتی نمی تواند عرصه سیاسی را معطل مشاجرات بیهوده کنند.

ج) الزامات اجرایی شدن همت مضاعف و کار مضاعف

با توجه به بیانات مقام معظم رهبری در حرم مطهر رضوی (۱/۱/۸۹) و نیز شرایط کشور می توان در حوزه های مختلف الزامات رسیدن به همت مضاعف و کار مضاعف را مطرح کرد:

- پرهیز از جنجال های سیاسی و رسانه ای و عدم جدی تلقی کردن مواضع و رفتار سران فتنه؛

- همکاری و هماهنگی قوای سه گانه و یکپارچگی در حرکت و درتصمیم گیریهای بزرگ؛

- هدایت فضای فکری، رسانه ای و فرهنگی کشور به سوی مشکلات و نیازهای واقعی کشور و ترسیم طرح های عملیاتی برای حل آنها؛

- نهادینه سازی فرهنگ کار و تلاش و افزایش انگیزه ها با تشویق و حمایت از نخبگان و فعالان نمونه؛

- آموزش فرهنگ کار در مدارس و مراکز آموزشی و استفاده از هنر و ادبیات در این زمینه؛

- سالم سازی بروکراسی اداری و احیای دوباره طرح تکریم ارباب رجوع جهت تسهیل کارها و افزایش انگیزه ها؛

-حمایت از تولیدات داخلی و توجه به توصیه های رهبری درجلوگیری از صادرات بی رویه و بویژه در بخش صنعت جهت افزایش انگیزه های تولیدکنندگان و به تبع آن افزایش کار و تلاش

- توجه به سند چشم انداز در تهیه طرح ها و برنامه ها و اجرای آنها جهت هدفمندکردن کارها و به تبع آن افزایش انگیزه ها

- افزایش نظارت در واگذاریها ذیل اصل ۴۴ برای جلوگیری از فساد مالی و مقابله با هرگونه فساد اقتصادی و سیاسی جهت مضاعف شدن انگیزه کار کردن برای افراد و سرمایه داران؛

- اتمام طرح های عمرانی و صنعتی نیمه تمام و حاکم کردن فرآیند منطقی و منظم در انجام یک پروژه جهت تسهیل کارها و افزایش انگیزه کارکردن؛

- افزایش نظارت در هر سازمان و نهادی برای سالم سازی محیط کار و ترغیب افراد پرکار و توانمند.

حمزه عالمی