اهمیت کینه‌زدایی

یکی از ویژگی‌های مردان و زنان خداجو، پرهیز از کینه‌توزی است. آنان آرزومندند که دل‌هایشان همچون دل‌های بهشتیان، تهی از کینه و دشمنی مؤمنان شود. در قرآن کریم آمده: «وَلاَ تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلّا لِلَّذِینَ آمَنُوا؛ در دل‌هایمان از آنان که ایمان آورده اند، کینه ای قرار مده.» (حشر: ۱۰) در مقابل، آنان که به خدا و سرای آخرت ایمان ندارند، کینه دیگران را در دل جای می‌دهند و در کمین فرصتی برای انتقام گیری هستند. «کینه توزی و دشمنی، نفس قدسی انسان را بیمار می‌سازد و همیشه روح، از آن در آزار است.

یکی از ویژگی‌های مردان و زنان خداجو، پرهیز از کینه‌توزی است. آنان آرزومندند که دل‌هایشان همچون دل‌های بهشتیان، تهی از کینه و دشمنی مؤمنان شود. در قرآن کریم آمده: «وَلاَ تَجْعَلْ فِی قُلُوبِنَا غِلّا لِلَّذِینَ آمَنُوا؛ در دل‌هایمان از آنان که ایمان آورده اند، کینه ای قرار مده.» (حشر: ۱۰) در مقابل، آنان که به خدا و سرای آخرت ایمان ندارند، کینه دیگران را در دل جای می‌دهند و در کمین فرصتی برای انتقام گیری هستند. «کینه توزی و دشمنی، نفس قدسی انسان را بیمار می‌سازد و همیشه روح، از آن در آزار است.

همچنین آدمی را از بساط قرب الهی دور و از هم نشینی با ساکنان عالم قدسی محروم می‌کند و صاحب خود را از آنچه شیوه اهل ایمان و نیکان است، باز می‌دارد. کینه توزی، از گناهان عارضی مهم دل به شمار می‌آید. وقتی انسان از کسی خشمگین می‌شود، در حالی که زمینه انتقام‌جویی برایش فراهم نباشد، دشمنیِ او را به دل می‌گیرد. در این صورت، حالتی در دل او شکل می‌گیرد که به آن، «کینه» می‌گویند. این حالت، مناسب مؤمنان نیست. حضرت علی علیه‌السلام در سفارش، برای کینه‌زدایی از دل‌ها می‌فرماید: «طَهِّرُوا قلوبَکم من الْحِقد فانّهُ داء مرمی؛ دل‌ها را از کینه پاک سازید، زیرا کینه توزی دردی مهلک است.» انسان‌های کینه توز، طبعی پست و فرومایه دارند و چون از دشمن خود انتقام می‌کشند، حالت سرمستی و غرور می‌یابند و دل‌های آدمیان پست و مغرور، نور الهی را بر نمی تابد. ازاین رو، خداوند در قرآن مجید می‌فرماید: «مؤمنان از خدا می‌خواهند که دلشان را از کینه دیگران پاک سازد». (حشر: ۱۰) از امام علی علیه‌السلام نیز نقل می‌کنند: «رأسُ العیُوبِ الْحِقْدِ؛ کینه توزی در رأس عیب هاست». گفت وگو، گاه برای حقیقت جویی است، ولی گاهی گفت وگو با هدفی نادرست مانند فضل فروشی و به رخ کشیدن برتری در دانش صورت می‌گیرد.

اگر هدف گفتمان، پست و ناشایست باشد، تلاش هر یک از دو طرف گفت وگو آن است که طرف دیگر را محکوم و سخن خود را حاکم کند. گاهی حتی پس از آنکه به روشنی ثابت می‌شود که حق با او نیست، باز هم با همه وجود بر دیدگاه خویش پافشاری می‌کند و از پذیرش حق روی بر می‌تابد. این حالت را (مِراء) می‌گویند که ائمه نیز در روایت‌ها به شدت از آن نهی می‌کنند. یکی دیگر از عوامل کینه توزی، سخن چینی و شوخی‌های بیش از اندازه و بدون مرز است. زشتی بدگویی و سخن چینی، در نهایت آشکار می‌شود و به گوش کسی که از او بد گفته‌اند، خواهد رسید و همین امر، سبب ایجاد کینه و دشمنی میانشان خواهد شد. امیر مؤمنان علی علیه‌السلام، سخن‌چینی را از عوامل مهم کینه توزی می‌داند و می‌فرماید: «اِیّاکم والنمائم فَاِنَّها تُورثُ الضَغائن؛ از سخن چینی بپرهیزید که کینه توزی می‌آورد.»