از طبیعت تا داروخانه

ارزش تغذیه یی جلبک ها و لزوم استفاده از آنها در برنامه غذایی

امروزه توجه بسیار جدی به مسائل سلامت و هزینه های بسیار سنگین درمان موجب شده است مباحثی چون پیشگیری نسبت به درمان بیماری از اهمیت ویژه یی برخوردار شود. به عقیده بسیاری از کارشناسان، تغذیه صحیح، کافی و مناسب از مواد غذایی طبیعی و سالم به همراه افزایش تحرک در زندگی روزمره از جایگاه بسیار ارزشمندی در این زمینه برخوردار است.

مطالعات متعددی بیانگر تاثیر سوءتغذیه در بروز اختلالات قلبی-عروقی، مشکلات و بیماری های گوارشی، عوارض خونی، بروز انواع عفونت ها و حتی برخی سرطان ها است. همچنین ضعف و تحلیل سیستم ایمنی بدن، تاخیر در بهبود انواع عفونت ها، تحلیل قوای جسمانی و ضعف در انجام فعالیت های فیزیکی و نیز نقص در عملکرد سیستم گوارش از دیگر عوارض پیچیده سوءتغذیه در بدن است. بی توجهی به تغذیه می تواند عوارض جبران ناپذیری را برای جامعه به بار آورد و بر این اساس ارتقای سطح سواد تغذیه یی جامعه، امروزه به عنوان یکی از محوری ترین برنامه های سلامت مورد توجه سیاستگذاران و تصمیم سازان قرار گرفته است.

● جلبک، جانشین منابع مرسوم تولید دارو، غذا و مکمل های رژیمی

توجه به اصل رفع نیازهای تغذیه یی به طور مطلوب، موجب شده است نگاه بشر مجدداً به سوی طبیعت و هرآنچه که طبیعت در اختیار وی قرار می دهد، بازگردد. به طور قطع بهترین راه تامین احتیاجات بدن و نیازهای تغذیه یی، رجوع آدمی به طبیعت است. طبیعت هر آنچه را که بدن برای استمرار حیات خود به آن نیاز دارد، در خود جای داده است و در این میان جلبک ها ذخیره هایی هستند که طبیعت برای رهایی او از تبعات زندگی مدرن، میلیاردها سال در دامان خود محفوظ داشته است و اکنون با شیوع سوءتغذیه در جوامع بشری که حاکی از شکم های سیر آدمیان و در عین حال سلول های گرسنه آنها است، در فراسوی او نهاده است. جلبک ها که به زبان علمی به آنها «آلگ»ها گفته می شود، از تواناترین و مفیدترین گیاهان هستند. آنها به خاطر دارا بودن درصد بالایی از پروتئین، اسیدهای چرب ضروری مانند امگا-۳، امگا-۶، ویتامین ها، املاح مختلف و همچنین پلی ساکاریدهای خاصی که خواص دارویی دارند مورد توجه سیاستگذاران حوزه سلامت هستند. با بهره برداری درست از این گیاهان نه تنها برخی از کمبودهای غذایی بدن جبران می شود بلکه به خاطر داشتن یکسری خصوصیات فیزیولوژیک، افزایش سطح سلامت و ایمنی مصرف کنندگان نیز تامین می شود. هرچند تاکنون به این حوزه از تغذیه در کشور ما توجه چندانی صورت نگرفته است ولی دنیا در رویکرد جدید خود به طبیعت، از قابلیت و پتانسیل فوق العاده جلبک ها در تامین نیازهای تغذیه یی بدن غافل نبوده است. امروزه استفاده از جلبک های دریایی به عنوان غذای حاوی پروتئین، تمام اسیدآمینه ضروری، ویتامین ها، مواد معدنی و اسیدهای چرب غیراشباع امگا در بسیاری از کشورهای صنعتی مرسوم شده است.

● جلبک ها در داروخانه

در حال حاضر در کشور ما، جلبک ها به شکل های مختلف مانند قرص و کپسول به عنوان مکمل غذایی-رژیمی و تحت نظارت وزارت بهداشت و درمان و همچنین به عنوان افزودنی غنی کننده در مواد غذایی مختلف مورد استفاده قرار می گیرد. مشاهدات علمی مختلف نشان داده است مکمل های رژیمی در صورت رعایت ملاحظاتی، اثرات بسیار سودمندی روی سلامت فرد دارند. در حقیقت مکمل یا supplement وقتی به کمک می آید که مواد غذایی نتوانند نیازهای یک فرد را به صورت کامل، به هر دلیلی تامین کنند. به عبارت دیگر مکمل های غذایی کامل کننده نیازهای سلولی بدن به ویتامین ها یا املاح هستند. خصوصاً در رابطه با بهره مندی از مزایای تغذیه یی جلبک ها، شاید در دسترس ترین شیوه، استفاده از مکمل های غذایی و رژیمی است.

● غنی سازی مواد غذایی

یکی دیگر از شیوه های مرسوم در مقابله با عوارض سوءتغذیه، غنی سازی مواد غذایی با ریزمغذی ها است. به صورت کلی غنی سازی عبارت است از افزودن یک یا چند ماده مغذی به مواد غذایی به منظور جبران کمبود آنها در جامعه. این شیوه هرچند در دنیا نزدیک به یکصد سال سابقه دارد و روش جدیدی برای پیشگیری از کمبود مواد مغذی نیست ولی در ایران تا حدودی جدید به نظر می رسد. یکی از برنامه هایی که از سوی وزارت بهداشت و درمان به شایستگی جهت مقابله با کمبود ید در کشور انجام شد، طرح غنی سازی نمک طعام بود. در رابطه با غنی سازی مواد غذایی با جلبک ها نیز چندی پیش شاهد دستیابی محققان پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی به دانش فنی تولید اغذیه غنی شده با جلبک های میکروسکوپی از قبیل انواع میان وعده ها، ماکارونی، شیرینی ها، نوشیدنی و آدامس بودیم.

● برنامه یی برای تامین مواد مغذی سالم و طبیعی

امروزه مشخص شده است آموزش عمومی اصول تغذیه، غنی سازی مواد غذایی و استفاده از مکمل های غذایی سه رکن اصلی در مقابله با عوارض کمبود ریزمغذی ها و سوءتغذیه هستند. بر این اساس و با توجه به لزوم نگرش همه جانبه به مشکل سوءتغذیه و در پیش گرفتن راهکارهای گوناگون مقابله با آن، بهره برداری از جلبک ها به عنوان یکی از ارزنده ترین منابع تامین ریزمغذی ها نیازمند یک عزم ملی است. این موضوع از یک سو، ارتقای سواد تغذیه یی جامعه را می طلبد و از سوی دیگر مستلزم ایجاد یک نهضت علمی و فرهنگی است که علاوه بر همت و تلاش وزارت بهداشت، نیازمند همکاری کلیه سازمان های دولتی و نیز خصوصی است.

سعید اویس