شناساندن ماهی فایتر

دست كم ۵۷ گونه از بتاها امروزه رده بندی و توصیف شده اند و چندین گونه نیز به تازگی كشف شده و پیوسته به تعداد آنها افزوده می شود

ماهی فایتر یکی از مشهور ترین گونه های آبزی دانی و زینتی است که شهرتی جهانی دارد . ماهی فایتر در جنس Betta رده بندی می شود بخوانید :

جنس Betta پر گونه ترین جنس در زیر راسته ANABANTOIDEI است .

دست كم ۵۷ گونه از بتاها امروزه رده بندی و توصیف شده اند و چندین گونه نیز به تازگی كشف شده و پیوسته به تعداد آنها افزوده می شود .

جنس Betta توسط Peter Bleeker در ۱۸۵۰ ابداع شد . وی پزشكی هلندی در ارتش هند شرقی بود .

كلمه بتا از بخش دوم واژه محلی Waderbetah گرفته شده .

●● گونه های امروزین جنس Betta به قرار زیرند :

Betta akarensis Regan, ۱۹۱۰

Betta albimarginata Kottelat & Ng, ۱۹۹۴

Betta anabatoides Bleeker, ۱۸۵۱

Betta balunga Herre, ۱۹۴۰

Betta bellica Sauvage, ۱۸۸۴

Betta breviobesus Tan & Kottelat, ۱۹۹۸

Betta brownorum Witte & Schmidt, ۱۹۹۲

Betta burdigala Kottelat & Ng, ۱۹۹۴

Betta channoides Kottelat & Ng, ۱۹۹۴

Betta chini Ng, ۱۹۹۳

Betta chloropharynx Kottelat & Ng, ۱۹۹۴

Betta coccina Vierke, ۱۹۷۹

Betta dimidiata Roberts, ۱۹۸۹

Betta edithae Vierke, ۱۹۸۴

Betta enisae Kottelat, ۱۹۹۵

Betta falx Tan & Kottelat, ۱۹۹۸

Betta foerschi Vierke, ۱۹۷۹

Betta fusca Regan, ۱۹۱۰

Betta hipposideros Ng & Kottelat, ۱۹۹۴

Betta imbellis Ladiges, ۱۹۷۵

Betta livida Ng & Kottelat, ۱۹۹۲

Betta macrostoma Regan, ۱۹۱۰

Betta miniopinna Tan & Tan, ۱۹۹۴

Betta ocellata de Beaufort, ۱۹۳۳

Betta patoti Weber & de Beaufort, ۱۹۲۲

Betta persephone Schaller, ۱۹۸۶

Betta pi Tan, ۱۹۹۸

Betta picta (Valenciennes, ۱۸۴۶)

Betta pinguis Tan & Kottelat, ۱۹۹۸

Betta prima Kottelat, ۱۹۹۴

Betta pugnax (Cantor, ۱۸۴۹)

Betta pulchra Tan & Tan, ۱۹۹۶

Betta renata Tan, ۱۹۹۸

Betta rubra Perugia, ۱۸۹۳

Betta rutilans Witte & Kottelat, ۱۹۹۱

Betta schalleri Kottelat & Ng, ۱۹۹۴

Betta simorum Tan & Ng, ۱۹۹۶

Betta simplex Kottelat, ۱۹۹۴

Betta smaragdina Ladiges, ۱۹۷۲

Betta spilotogena Ng & Kottelat, ۱۹۹۴

Betta splendens Regan, ۱۹۱۰

Betta strohi Schaller & Kottelat, ۱۹۸۹

Betta taeniata Regan, ۱۹۱۰

Betta tomi Ng & Kottelat, ۱۹۹۴

Betta tussyae Schaller, ۱۹۸۵

Betta unimaculata (Popta, ۱۹۰۵)

Betta waseri Krummenacher, ۱۹۸۶

در مورد بسیاری از گونه های بتا در بین ماهی شناسان یگانگی نظر وجود ندارد . گاهی برخی از آنها چند ماهی گوناگون را یك گونه واحد محسوب می كنند و در مقابل عده ای دیگر هر ماهی را یك گونه جداگانه به حساب می آورند .

نابسامای های سیستماتیك باعث شده كه بیشتر بتاهای تازه كشف شده را در گروههایی (Groups ) دسته بندی می كنند . ماند گروه واسری ( Waseri group ) یا گروه آناباتوائیدس (Anabatoides ) و گروه یونی ماكیولاتا (Unimaculata ) و گروههای گوناگون دیگر .

هر كدام از این گروهها شامل گونه هایی است كه مثلا در زیستگاه ، رفتار و تولید مثل مشابهند و معمولا سعی می شود که ماهیان تازه کشف شده را با ماهیان مشابه قدیمی تر در یک گروپ قرار دهند .

به غیر از سیستماتیك و گروه بندی ماهیان این جنس ، گونه های بسیاری نیز یافت شده اند كه داده های دسته بندی در مورد آنها بسیار سست است . معمولا این ماهیان به نام محل جغرافیایی و محدوه ای که در آن یافت شده اند نام گذاری می شوند مانند بتاهای بانگ بین یا Betta . sp Bung Bihn كه در منطقه ای از ویتنام در تابستان سال ۲۰۰۰ توسط Gonin & Laird گزارش شده اند .

در مورد دسته بندی ماهیان بتا عامل اختلاف زای دیگر تفاوت در شیوه تولید مثلی است .

به طور كلی می توان گونه های بتا را به ۲ گروه دسته بندی نمود .

یك گروه در زمان تولید مثل لانه حبابی می سازند و گروه دیگر به جای ساخت لانه ای از حباب ، تخم ها و نوزادان را در دهان خود نگه می دارند .

به علت این دو بستگی و اختلاف ، برخی ماهی شناسان ( و از جمله اینجانب ) معتقدند كه باید ماهیان بتای دهان تفریخی را در جنس جداگانه ای با نام بتاهای كاذب یا Pseudobetta (سودو بتا ) رده بندی نمود ؛ پیشنهادی كه شاید روزی عملی شود .

آشناترین گونه این جنس ـ و البته یكی از آشناترین ماهیان برای آكوآریوم دارها و رفتار شناسان ـ ماهی Betta splendens با نام عمومی ماهی جنگجوی سیامی (Siamese fighting fish ) یا ماهی جنگنده یا فایتر (Fighter ) است .

همانطور كه پیش تر خواندید ، واژه Betta از كلمه محلی waderbetah گرفته شده .

گویش درست این کلمه Bet – tah است ولی اشتباها رایج شده که آن را مانند دومین حرف الفبای یونانی (۹۴۶; ) , Beta ؛ تلفظ کنند .

واژه splendens هم كه نام گونه این ماهی است به معنی درخشان و با شکوه (Glittering , Bright ) است .

سیام (Siam ) هم نام پیشین تایلند بوده است .

همچنین رفتار ویژه پرخاشگرانه این ماهی سبب شده كه آن را جنگجو بنامند .

بنا به عقیده Axelrod نخستین خاستگاه ماهی فایتر رودخانه Metang در تایلند (سیام پیشین ) بوده است .

ولی به طور كلی می توان از تایلند ، ویتنام و كامبوج ( Cambodia ) به عنوان خاستگاه این ماهی نام برد .

تجارت آكواریوم سبب گسترش وسیع ماهی جنگجوی سیامی شده و گزارش های مستندی از معرفی این ماهی به برزیل ، فلوریدا ، هاوایی ، كلمبیا ، جمهوری دمنیكن ، سنگاپور و مالزی دردست است .

گمان می شود كه تند باد دریایی سهمگین دیوید ( Huricane David ) كه در ۱۹۷۹ جمهوری دمنیكن (Dominican Republic ) را درنوردید ، باعث فرار ماهی فایتر از مزارع پرورشی و یا آبزی دان های شخصی به آبهای آلوده رودخانه Rio ozama (رودخانه ای در جنوب این جمهوری ) شده و سبب فراوانی این ماهی در منطقه گردیده است .)

زیستگاه ماهی جنگجوی سیامی شامل آبهای شیرین راكد ، باتلاقی ، لجن زارها ، آبهای با جریان كند ، زمین های سیلابی ، كانال ها ، مزارع كشت برنج ، رودخانه های كوچك و بزرگ و … است .

خوراك ماهی در این مناطق بیشتر شامل زئوپلانكتون ها ، لارو و تخم پشه و سایر حشرات است .

ماهی B. splendens نخستین بار در سال ۱۸۷۴ به فرانسه و در سال ۱۹۱۰ به ایالات متحده آمریكا وارد شد .

ورود نمونه باله بلند و اصلاح شده ( به گزین ) آن به آمریکا نیز به سال ۱۹۲۷ باز می گردد . محققین عقیده دارند كه ماهی فایتر ۲ بار به روسیه وارد شده . یك بار در سال ۱۸۹۶ و دیگری در سال ۱۹۴۸ . كه بار دوم احتمالا مربوط به ماهی رنگارنگ و دم بلند اصلاح شده است .

باله پشتی ماهی فایتر دارای ۴ خار و ۶ شعاع نرم و باله مخرجی آن شامل ۵ خار و ۲۵ شعاع نرم است . در باله شكمی یك خار و ۵ شعاع منشعب داشته و باله سینه ای دارای ۱۲ شعاع نرم می باشد .

فربد امامی

---