اولین وام ساخت مسکن چگونه پرداخت شد

ماجرای پشتیبانی بانک رهنی از برنامه های وزارت مسکن در دهه ۴۰

هدف از تاسیس وزارت آبادانی و مسکن تمرکز و هماهنگی تمام دستگاه‌های ساختمانی کشور مانند بانک ساختمانی –سازمان خانه‌سازی شورای‌عالی مسکن- بانک رهنی و فراهم ساختن و اتخاذ یک سیاست اعتباری صحیح برای کار مسکن در کشور و منفک ساختن کارهای اجرایی شهرسازی و عمران روستایی از سازمان برنامه بود. چنان‌که کارهای برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی به طرز بهتری انجام شده و فایده و اثر آن برای مردم این آب و خاک بیشتر باشد.

وزارت آبادانی و مسکن در مدت کوتاهی که شروع به‌کار کرد توانست ابتدا سازمان مسکن را به‌عنوان دستگاه اجرایی در کارهای خانه‌سازی به وجود آورد و در سال ۱۳۴۳ بیش از ۳۲۰۰ خانه سازمانی در نقاط مختلف کشور در دست ساخت بود که قسمتی از آنها تا پایان همان سال به اتمام رسید و قرار بود قسمتی از آن نیز تا آخر سال ۱۳۴۴ تمام شود. چنان‌که در نشریات درج شده در مرحله اول توجه وزارت آبادانی و مسکن و عمران شهرهای عقب افتاده بود و طرح‌های زیادی را که از برنامه دوم آبادانی و عمرانی کشور ناتمام مانده بود و به کلی اجرای آنها تعطیل شده بود به اتمام رسانید؛ برای نمونه، طرح‌های لوله‌کشی آب آشامیدنی شهرهای مشهد، اراک، ساری، سمنان، زاهدان، زابل، جهرم، علی‌آباد و برق شهرستان گنبدکاوس و لوله کشی آب آشامیدنی آمل، رشت، رضوان‌شهر، سنگر، فومن، لاهیجان و تعداد زیادی از طرح‌های دیگر که در دوره مورد بحث در دست اقدام بود و وزارت آبادانی و مسکن قرار بود با فعالیت و پشتکار عده‌ای از مهندسان و متخصصین کارآزموده و جوان خود مردم ایران را از ثمرات آن بهره‌مند سازد.

چنان‌که بیان شد مهم‌ترین هدف وزارت آبادانی و مسکن این بود که حساب برنامه دوم آبادانی و عمرانی کشور را در قسمت‌هایی که مربوط به این وزارتخانه بود، تسویه کند و این وزارتخانه تلاش داشت این کار را با سرعت و قاطعیت انجام دهد.

در مورد اجرای طرح‌های مربوط به برنامه سوم باید گفت که برای این برنامه‌ها ترتیبی داده شده بود که دیگر تاخیری در اجرای این طرح‌ها روی ندهد و برنامه‌ها با سرعت و حداقل قیمت اجرا شود و چنانچه در گذشته در برخی از برنامه‌ها تاخیری هم شده بود آن تاخیرات رفته رفته از بین برود.

بانک رهنی ایران:

وزارت آبادانی و مسکن در سال مورد نظر توانست سیاست اعتباری بانک رهنی ایران را به کلی عوض کند و نرخ بهره بانک را که بیشتر از ده درصد بود به هشت درصد تقلیل دهد و حداکثر وام‌هایی که به متقاضیان داده می‌شد از یکصد و پنجاه هزار ریال به چهارصد هزار ریال افزایش دهد. همچنین مدت تسویه این وام‌ها را از ۷ سال به ده سال تبدیل کنند و برای اولین بار آیین‌نامه اعطای وام به شرکت‌های ساختمانی را برای پروژه‌های ساختمانی صحیح تصویب کرد تا شرکت‌های ساختمانی بتوانند با کمک دولت مانند سایر کشورهای اروپایی و آمریکایی به خانه‌سازی و تامین مسکن برای مردم بپردازند و بتوانند خانه‌هایی را که به این ترتیب بنیاد می‌کنند به اقساط طولانی در اختیار مردم قرار دهند و برای اینکه بانک رهنی بتواند به طرز صحیحی کار بکند، اساسنامه تازه‌ای تنظیم کرد که در جلسه روز دوشنبه یازدهم آبان ماه سال فوق به تصویب رسید. در واقع این بانک یکی از بازوهای اجرایی مهم این وزارتخانه در حل مشکل مسکن در این سال بود.

چنان‌که در سیاست‌های اعلام شده از جانب وزارتخانه مزبور بانک رهنی نقش زیادی داشت. توسعه بانک رهنی و ازدیاد سرمایه آن از جمله محورهای این وزارتخانه برای رفع معضل مسکن بود. همچنین ایجاد خانه‌های ارزان‌قیمت و فروش آن با اقساط طولانی بخشی دیگر از همین چاره‌اندیشی‌ها محسوب می‌شد.

اگرچه از میزان موفقیت یا شکست وزارت مسکن در این امر اطلاع در دست نیست؛ اما یکی دیگر از وجوه فعالیتی این وزارتخانه بحث عمران شهری بود که در سال ۱۳۴۳ با اجرای آسفالت خیابان‌های تهران عملی شد. در بهمن ماه همین سال این وظیفه به وزارت مسکن واگذار شد. بودجه لازم برای این امر توسط سازمان برنامه و بودجه و شهرداری تهران در اختیار وزارتخانه قرار گرفت. چنان‌که سازمان برنامه هشتاد میلیون ریال و شهرداری تهران هم ۳۰۰ میلیون ریال برای این امر به وزارت مسکن و شهرسازی داد تا آسفالت خیابان‌های تهران به شکلی اصولی انجام گیرد.

با توجه به پیچیدگی مالی اقدامات آن زمان نمی‌توان گفت آیا این بودجه صرف فعالیت مزبور شد یا خیر اما به نظر می‌رسد اعتراض‌هایی که در سال‌های بعد در نشریات به چاپ رسیده است حاکی از انجام نگرفتن صحیح این عمل است.