«زبان‌آموزی» چیزی بیش از پول و آموزشگاه می‌خواهد

آموزش زبان‌های خارجی به سه عامل مهم وابسته است. اول ژنتیک، به این معنی که پدر و مادر و خانواده دارای ژن یادگیری و هوش فراوان باشند. نظیر استاد جلال الدین همایی که در یک خانواده …

آموزش زبان‌های خارجی به سه عامل مهم وابسته است. اول ژنتیک، به این معنی که پدر و مادر و خانواده دارای ژن یادگیری و هوش فراوان باشند. نظیر استاد جلال الدین همایی که در یک خانواده فاضل به دنیا آمد و نزد پدر و مادر دانشمند خود، در پنج سالگی با قرآن کریم، سعدی، حافظ و مولانا آشنا شد. همین طور استاد «حسین الهی قمشه‌ای»، که در یک خانواده روحانی متولد شد و در نزد پدرش مرحوم الهی قمشه‌ای به یادگیری زبان عربی، ادبیات عرب و زبان فارسی پرداخت و در همان کودکی بسیاری از سوره‌های قرآن، اشعار سعدی و حافظ و مولانا را حفظ کرد.

عامل دوم عامل محیط در یادگیری است. هنگامی که طفل در اولین دوره کودکی چشم خود را روی کتاب الهی، حافظ و سعدی، مولانا و انبوه کتاب‌ها و اشعار باز کند، به طور طبیعی کنجکاوی و هوش او به جریان افتاده و می‌خواهد از اسرار کلمات و عبارات و امثال و حکایات رمزگشایی نماید.

عامل سوم موضوع تربیت و شناخت نیاز کودکان و نوجوانان است. به همین خاطر مرحوم استاد مهدی الهی قمشه‌ای این حقیقت انکارناپذیر را به درستی درک کرده بود.

استاد حسین الهی قمشه‌ای یک روز در کلاس درس زبان و ادبیات انگلیسی می‌گفت: «هنگامی که کودک پنج ساله بودم، پدرم مرا با خود به مجالس وعظ و سخنرانی می‌برد و از من می‌خواست آنچه روی منبر می‌گوید به حافظه سپرده و در خانه آن را بازگو کنم و در مقابل هر یک از مطالب عنوان شده، نثر یا نظم به میزان «یک ریال» پاداش دریافت کنم.»

مرحوم استاد قمشه‌ای هنگامی که متوجه اشتیاق فرزندش شد، او را به کتابخانه‌ها و گنجینه‌ها می‌برد و انواع کتب و منابع علمی و فرهنگی را به او نشان

می داد و بدین ترتیب میل و رغبت او را صد چندان کرد. تشویق‌های به جا و مکرر والدین و اعضای خانواده باعث شد که استاد حسین الهی قمشه‌ای دشوارترین متون زبان انگلیسی ازجمله ویلیام شکسپیر و فرانسیس بیکن را به همراه صدها قصیده، غزل، هزل، طنز، ضرب‌المثل، لطیفه، نظم و نثر ادبی قدیم و جدید و بسیاری از نام‌ها و نشانه های زبان و ادبیات کشورهای انگلیس، فرانسه، امریکا و نیز اشعار بسیار دشوار زبان و ادبیات عرب را به خاطر بسپارد.

به همین خاطر در حال حاضر نه تنها در علم فصاحت و بلاغت در سخنوری و اسرار کلام الهی و علوم اسلامی بر تارک دنیا می‌درخشد، بلکه از هوش و استعداد سرشاری برخوردار است که به راحتی در هر مناسبتی موضوع خاص و مورد نیاز جماعت مخاطب را بخاطر آورده و برحسب درک و میزان عقل و شعور مستمعین لب به سخن می‌گشاید. همزمان با بیان جملات فارسی، چند قطعه هم از نثر و نظم به زبان عربی، انگلیسی و فرانسه به عنوان تلمیحات و تغییر ذائقه شنونده به زبان می‌آورد که همگان را مات و مبهوت می‌کند. به همین خاطر در جلسات سخنرانی او کمتر کسی را می‌توان یافت که از سخنان او خسته شود. اغلب طرفداران و مشتاقان او را دانشجویان، اساتید، علما، روحانیون و طلاب تشکیل می‌دهند.

این مصداق‌ها را به این خاطر آوردم تا هر پدر و مادری خیال نکند «علم آموزی» و یا «زبان آموزی» یک کار بسیار ساده و پیش پا افتاده است و به کمک پول و اتومبیل و خانه مجلل و ثبت نام در آموزشگاه‌های زبان‌های خارجی، فرزندشان علامه دهر خواهند شد. بسیاری از والدین و حتی استادان دانشگاه در رشته‌های فنی و مهندسی شکوه و شکایت دارند که چرا پس از ۱۰، ۲۰ و یا ۳۰ سال تحصیل درمدرسه، دانشگاه و حتی اعزام به کشورهای خارجی و دریافت مدرک دکترا و پروفسوری، هنوز نمی‌توانیم به طور سلیس و روان با افراد فارسی صحبت کنیم و یا به راحتی مطالب را به زبان فارسی برگردانیم. پاره‌ای از والدین پا را فراتر از این هم گذاشته و همه کاسه و کوزه‌ها را بر سر «معلم» بدبخت و بیچاره و یا آموزش و پرورش می‌شکنند. پاره‌ای از فارغ‌التحصیلان رشته زبان‌های مترجمی در دانشگاه‌های ایران، پس از گذرانیدن بیش از یک صد واحد درس زبان و ادبیات انگلیسی و تلمذ نزد بزرگترین و معروفترین اساتید زبان‌های خارجی، نهایت تأسف از ترجمه یک متن ساده انگلیسی به زبان فارسی و بالعکس عاجزند. به ویژه در ترجمه همزمان که یک کار بسیار دشوار و حرفه‌ای است و نیاز به مهارت‌های پیچیده

زبان آموزی دارد. بنابراین استعداد افراد جامعه یکسان نبوده و هر فردی دارای طبع و خوی و شرایط جسمانی و نفسانی منحصر به فرد است.

* استاد دانشگاه و پژوهشگر در علوم انسانی