انواع ریسک‌ها در دنیای بانکداری الکترونیکی

دنیای بانکداری الکترونیک به‌‌رغم مزایای فراوان و بیشمار، خطرات و ریسک‌هایی نیز در بر دارد که نباید و نمی‌توان به آن‌ها بی‌توجهی کرد. اولین نکته در این زمینه آن است که به طور …

دنیای بانکداری الکترونیک به‌‌رغم مزایای فراوان و بیشمار، خطرات و ریسک‌هایی نیز در بر دارد که نباید و نمی‌توان به آن‌ها بی‌توجهی کرد. اولین نکته در این زمینه آن است که به طور کلی، تمامی ریسک‌های مرتبط با بانکداری سنتی و محصولاتش ممکن است در زمان شروع خدمات بانکداری الکترونیکی در آن وجود داشته باشند. در مجموع، بانک‌ها شش دسته مهم از ریسک‌ها و به ویژه ریسک‌های مرتبط با بانکداری الکترونیکی را برای اهداف نظارتی بانک شناسایی کرده‌اند. این ریسک‌ها استراتژیکی، عملیاتی- معاملاتی، تکنولوژی، تجاری، اعتباری و قانونی هستند که در زیر به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

۱) ریسک استراتژیکی: شرایط موثر در آینده و تاثیرگذار بر درآمدها یا سرمایه ناشی از تصمیمات تجاری ناسازگار، اجرای نادرست تصمیمات، یا عدم پاسخ‌دهی به تغییرات صنعت است. خدمات بانکداری الکترونیکی باید با استراتژی مالی بانک سازگار باشد. برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری فرآیند باید بیشتر بر این متمرکز باشد که چگونه نیازهای تجاری ویژه به وسیله محصولات بانکداری الکترونیکی مطابقت داده و تسهیل می‌شوند تا اینکه تمرکز بر محصولاتی داشته باشد که مستقل از اهداف تجاری هستند. دیدگاه استراتژیکی باید تعیین‌کننده چگونگی طراحی، به کارگیری و بررسی و کنترل محصولات بانکداری الکترونیکی باشد. دیدگاه استراتژیکی کلی باید چگونگی طراحی و به کارگیری محصولات بانکداری الکترونیکی را تحت تاثیر قرار دهد.

۲) ریسک عملیاتی- معاملاتی: این ریسک ناشی از کلاهبرداری، اشتباهات در پردازش، قطعی‌های سیستم و ناتوانی در تحویل محصولات و خدمات، حفظ موقعیت رقابتی و مدیریت اطلاعات است. در فراهم کردن خدمات بانکداری الکترونیکی، بانک‌ها بر شرکت‌های نرم‌افزاری خارج از سازمان تکیه دارند. آن‌ها به مدیریت مناسب سیستم‌های اطلاعاتی و قابلیت مناسب و شایسته خدمات‌رسانی به مشتریان نیاز دارند. برنامه‌ریزی مجدد تجاری و عملیات احتمالی برای بانک‌ها به منظور مطمئن شدن از تحویل محصولات و خدماتشان در شرایط ناسازگار، ضروری است.

۳) ریسک تکنولوژی: ریسک‌های مرتبط با هر پیامد ناسازگار، ضرر، خسارت، قطع، تخلف، بی‌نظمی یا شکست ناشی از استفاده یا تکیه بر سخت‌افزار و نرم‌افزار کامپیوتری، دستگاه‌های الکترونیکی، شبکه‌های آنلاین و سیستم‌های ارتباطات از راه دور، ریسک تکنولوژی نامیده می‌شود. این ریسک‌ها همچنین می‌توانند مربوط به عیب و نقص سیستم‌ها، اشتباهات پردازشی، عیب و نقص نرم‌افزار، اشتباهات عملیاتی، خرابی سخت‌افزار، نامناسبی ظرفیت و صلاحیت، آسیب‌پذیری شبکه، ضعف و نقص در کنترل، نقص امنیت، خرابکاری عمدی، عملیات کلاهبرداری و ناکافی بودن امکانات باشند.

۴) ریسک تجاری: در بعضی مواقع به سبب طبیعت زیرک و آگاه مشتریان بانکداری الکترونیکی، ریسک‌های متداول در بانکداری سنتی مانند ریسک‌های اعتباری، ریسک نرخ بهره، ریسک مبادلات ارزی وجود دارد که البته در بیشتر موارد برطرف می‌شود.

۵) ریسک اعتباری: این ریسک از نگرش منفی افکار عمومی ناشی می‌شود. اعتبار یک بانک می‌تواند به وسیله خدمات بانکداری الکترونیکی که به طور نامناسب ارایه می‌شود و مشتریان و عموم مردم را ناراضی می‌کند، آسیب ببیند. این مسئله بسیار مهم است که مشتریان درک کنند چه چیزی را می‌توانند به طور معقولانه از یک محصول یا خدمات انتظار داشته باشند و بدانند که با چه ریسک‌های ویژه و مزایایی در هنگام استفاده از سیستم مواجه خواهند شد. آموزش مشتریان و مدیریت روش کار می‌تواند به تقلیل دادن ریسک اعتباری کمک کند.

۶) ریسک قانونی: این ریسک، ریسک درآمدها و سرمایه است زیرا ناشی از تخلف کردن یا پیروی نکردن از قوانین، دستورات، مقررات یا استانداردهای اخلاقی است. نیاز به مطمئن شدن از هماهنگی بین تبلیغات روزنامه‌ای و تبلیغات الکترونیکی در همین زمینه است. هرگونه افشا و تذکر و اخطار، پتانسیل تخلفات قانونی را افزایش می‌دهد. کنترل منظم وب‌سایت‌های بانکداری الکترونیکی به کسب اطمینان از تبعیت از قوانین، دستورات و مقررات کمک خواهد کرد.