مسمومیت با اکس

مصرف مواد مخدر در سراسر دنیا رو به افزایش است. یکی از این مواد قرص‌های اکستازی یا در اصطلاح عموم اکس است. قرص‌های گرد در انواع رنگ‌ها که روی آن نقش پرنده، پروانه و... وجود دارد. این …

مصرف مواد مخدر در سراسر دنیا رو به افزایش است. یکی از این مواد قرص‌های اکستازی یا در اصطلاح عموم اکس است. قرص‌های گرد در انواع رنگ‌ها که روی آن نقش پرنده، پروانه و... وجود دارد. این قرص‌ها معمولا بدون بو و مزه هستند. ترکیب این قرص‌ها از نظر شیمیایی متفاوت است، اما اثرات مشابهی دارند. اسامی همچون اکس، آدم، حوا و اس‌تی‌پی برای ترکیبات متفاوت آنها استفاده می‌شود.

مکانیسم اثر:

این نوع مواد مخدر با اثرات بر دستگاه عصبی و مغز باعث بروز اثرات رفتاری و روانی در فرد می‌شوند.

تابلوی بالینی:

زمانی که فردی اقدام به مصرف قرص می‌کند در ظرف یک ساعت اثرات آن بر دستگاه عصبی بروز می‌کند. این اثرات مشابه زمانی است که فرد هیجان‌زده شده یا دچار ترس می‌شود. ضربان قلب و فشارخون افزایش یافته و مردمک‌ها گشاد می‌شود. فشار بر روی فک زیاد شده و دهان خشک می‌شود. تعدادی از افراد دچار حالت تهوع یا درد در عضلات می‌شوند.

عوارض:

اثرات آن بر قلب و عروق باعث بروز تغییرات مهلک در ضربان‌آهنگ بیماران شده که هم در افراد با بیماری قلبی و هم افراد سالم رخ می‌دهد و ممکن است منجر به مرگ ناگهانی شود. افزایش در فشار خون بیمار می‌تواند باعث بروز خونریزی در مغز شود. این ماده هم به واسطه خونریزی در مغز، اختلال در آب و نمک بدن و هم به دلیل اثرات سمی خود دارو تشنج‌زا هستند. اختلال در املاح خون (سدیم) ممکن است به تشنجی ختم شود که هم تشخیص آن دشوار است و هم در صورت عدم درمان اختصاصی قابل کنترل نیست.

نارسایی کلیوی و کبدی:

نارسایی کلیوی از اثرات ماده روی عضلات بدن و تخریب آنها و ارسال ترکیبات سمی به کلیه جهت دفع عارض می‌شود. افزایش ناگهانی این مواد بر کلیه می‌تواند زمینه‌ساز آسیب و نارسایی کلیوی باشد.

نگرانی جدی در مورد استفاده مکرر از این ماده مخدر و آسیب مزمن عصبی ناشی از آن وجود دارد. مطالعات عصبی ـ روانی روی مصرف‌کنندگان دائمی نشان می‌دهد که این افراد دچار اختلال طولانی‌مدت شناختی و خلقی مانند اختلال حافظه، کاهش توانایی یادگیری و افسردگی می‌شوند.

اقدامات درمانی:

زمانی که با فردی مشکوک به مصرف اکستازی روبه‌رو هستید بهترین اقدام کنترل فرد و جلوگیری از آسیب بیشتر است. باید این افراد به اورژانس مسمومیت انتقال داده شوند. به دلیل سیر طولانی اثرات روانی و مغزی ناشی از دارو، بهترین اقدام بستری فرد و مراقبت از او تا سپری‌کردن فاز حاد مسمومیت است.

در افراد مسموم نباید از داروهایی همچون پروپانولول، اتنولول و متورال استفاده کرد. این داروها برای کنترل فشارخون و تپش قلب آنها نه‌تنها مفید نیست، بلکه اثرات مخربی دارد. عموما این علائم را با استفاده از داروهای آرام‌بخش تزریقی کنترل می‌کنند.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس