۷کیلوگرم اضافه‌وزن، ۱۰ درصد ناباروری

چاقی مردان یکی از معضلات و دغدغه‌های مجامع بهداشتی جهان است که باروری آنها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. امروزه با توجه به شیوع چاقی به‌خصوص در مردان، تاثیر اضافه وزن و چاقی بر باروری مردان نیز اهمیت خاصی پیدا کرده است زیرا چاقی از طریق مکانیسم‌های مختلف، باروری آنها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد...

چاقی مردان یکی از معضلات و دغدغه‌های مجامع بهداشتی جهان است که باروری آنها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. امروزه با توجه به شیوع چاقی به‌خصوص در مردان، تاثیر اضافه وزن و چاقی بر باروری مردان نیز اهمیت خاصی پیدا کرده است زیرا چاقی از طریق مکانیسم‌های مختلف، باروری آنها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

بهترین روش برای تشخیص چاقی یا اضافه وزن محاسبه BMI هر فرد است. BMI یا شاخص توده بدنی از تقسیم وزن (برحسب کیلوگرم) به مجذور قد (برحسب متر) به‌دست می‌آید. BMI زیر ۲۵، نشان‌دهنده وزن طبیعی بدن، بین ۳۰-۲۶ اضافه وزن و بیش از ۳۰، چاقی مرضی است. هر چقدر وزن بالاتر باشد، احتمال ناباروری در مردان بیشتر خواهد بود. میزان تاثیر چاقی بر سلامت انسان آنقدر مهم است که امروزه اپلیکیشن‌هایی برای تلفن‌های هوشمند برای محاسبه BMI طراحی شده است. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد در مردان چاق تعداد اسپرم‌ها، ۲۲ درصد کمتر از مردان با وزن طبیعی است. هر ۷ کیلوگرم اضافه وزن، ۱۰ درصد از قدرت باروری مرد می‌کاهد. روی‌هم‌رفته میزان ناباروری در مردان چاق، ۲ برابر مردان با وزن طبیعی است.

اضافه وزن باعث تغییراتی در فرایند تولید اسپرم، تعداد، حرکت و شکل آن، میزان آسیب به DNA اسپرم، تغییر در عملکرد جنسی، اختلال نعوظ، کاهش میل جنسی و همچنین تغییرات هورمونی، کم‌کاری غدد جنسی، تغییر میزان گلوبولین متصل‌کننده هورمون‌های جنسی و تغییر در میزان ترشح هورمون‌های LH و FSH از غده هیپوفیز می‌شوند. یکی دیگر از آثار منفی چاقی بر باروری، کاهش عملکرد بیضه‌هاست. ۱۰ درصد هورمون تستوسترون که همان هورمون مردانه است در بافت چربی، تبدیل به استرادیول (هورمونی زنانه) می‌شود. هورمون استرادیول اثر مهاری قوی بر غده هیپوفیز دارد و از آنجا که بیضه‌ها تحت‌تاثیر هورمون‌های مترشحه از هیپوفیز فعالیت می‌کنند، در نتیجه عملکرد طبیعی بیضه‌ها کاهش می‌یابد و کمتر هورمون تستوسترون ترشح می‌شود.

علاوه بر این، هورمون استرادیول اضافی در مردان باعث رشد سینه‌ها می‌شود. معمولا مردان چاق دارای سینه‌های بزرگ‌شده هستند. همین مشکل در جوانانی که برای بدن‌سازی از هورمون تستوسترون استفاده می‌کنند، اتفاق می‌افتد. میزان هورمون تستوسترون در مردان چاق ۲۴ درصد کمتر از مردان با وزن طبیعی است. بروز چاقی باعث می‌شود غده هیپوتالاموس، میزان هورمون GnRH کمتری تولید کند و به دنبال آن عملکرد غده هیپوفیز و بیضه‌ها بیشتر کاهش پیدا کند. همیشه درمان ناباروری در مردان با جراحی و تجویز دارو نیست. در مواردی به‌رغم اقدام‌های درمانی صحیح، نتیجه درمان مناسب نیست. در بسیاری از موارد باید سبک زندگی تغییر داده شود مثلا مردان چاقی که سیگار هم می‌کشند باید ابتدا وزنشان را کاهش دهند و سیگار را ترک کنند تا بعدا اقدام به درمان ناباروری شود. در مردانی هم که دچار چاقی مرضی و ناباروری هستند، معمولا روند کاهش وزن، طولانی‌مدت و زمان‌بر است. در این بیماران باید با تجویز دارو کمبودهای هورمونی جبران و تولید اسپرم را بهبود بخشید.

دکتر محمدرضا صفری‌نژاد

جراح و متخصص بیماری‌های کلیه و مجاری ادراری،

رییس انجمن علمی ‌سلامت خانواده ایران