بانکداری اسلامی در آیینه اعداد

بانک های خصوصی داخلی را جدی بگیریم

پوشیده نیست که اختراع و کشف اعداد در علم ریاضیات و اثرات آن بر زندگی بشر امروز، به چه میزان نقش تعیین‌کننده، مهم و حیاتی داشته است.

علاوه بر وزن، معنی و مفهومی‌‌‌که برای هر یک از اعداد در علم ریاضیات ارائه شده است و استفاده‌های بی‌شماری که از این پدیده درنظام اجتماعی، اقتصادی و زندگی روزمره ما انسان‌ها به کار گرفته شده و می‌شود، برخی از جوامع مختلف بشری، معانی دیگری را براساس مفاهیمی‌‌‌همچون، برتری، قدرت، شانس، نحسیات، موهومات، خرافات ، اعتقادات ملی، مذهبی و قومی‌‌‌و امثالهم برای برخی از این اعداد قائل شده‌اند.

برای مثال، عدد یک و نخستین به عنوان مقدم‌العداد، همواره مفهوم بهترین، شایسته‌ترین، نفر نخستین و قهرمان بودن را در ذهن متبادر می‌سازد. عدد هفت اگرچه از دیدگاه قوم چینی ممکن است نحس و بدخیم تلقی گردد، ولیکن اکثریت مردمان کره ارض، نمایندگی و مفهوم خوشبختی و نیکی به این عدد ارزانی داشته‌اند، بالعکس عدد ۱۳ را همواره نامیمون و نحس تلقی نموده‌‌اند. مفهوم عدد ۲۲ از اواخر قرن ۲۰ تاکنون، شکوه، شکون و منزلت خاصی نزد ما ایرانیان پیدا نموده است. ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ آغاز زندگی مجدد سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ما ایرانیان و شروع انقلاب شکوهمند اسلامی‌‌‌است که بدین ترتیب ارزش و اعتبار خاصی به این عدد ارزانی داشته و عمدتا نشانه‌ای از غلبه برتری، نیکی بر بدی‌ها و زشتی‌ها و علامت شروع عزت و منزلت قدم آریایی و شکون حرکت‌‌های انقلابی را در ذهن متبادر می‌‌‌سازد.

حال اگر بدانیم و بگوییم که بانک پاسارگاد (شرکت سهامی‌‌‌عام) در پایان سال ۲۰۰۷ میلادی و در جمع ۵۰۰ بانک اسلامی ‌‌‌برتر دنیا رتبه بیست و دوم را در جهان کسب نموده است، تحسین و تعجب ما را از دو سو برمی‌انگیزد، که اولا چگونه این بانک بخش خصوصی اسلامی‌‌ ‌به طور خارق‌العاده در عرض این سه سال دوران کوتاه‌مدت فعالیت توانسته است چنین عملکرد شاخصی را ارائه دهد که صد مرحبا به مدیران و مجموعه کارکنان دانشمند و توانمند این بانک که باعث افتخار و مباهات ما ملت ایران در سطح جهان گردیده‌اند و از طرف دیگر رتبه به دست آمده و تقارن آن با عدد ۲۲ که نزد ما ایرانیان عددی است با مفهوم، شکوه، برتری و توفیق، بسیار محترم و باارزش و از لحاظ معنوی، ارزش ذاتی و شکون دیگری برای مجموعه پاسارگاد به ارمغان آورده است که این موفقیت نیز مبارک باد بر تمام مدیران و دولتمردان حامی‌‌‌بخش خصوصی و مردم شریف ایران.

البته داستان به اینجا ختم نمی‌شود:مجله معتبر بانکی بنکر The Banker Magazine در نشریه مورخ ماه اکتبر ۲۰۰۸ خود اقدام به پژوهش بی‌نظیر و جالب توجهی در زمینه و رابطه با موفقیت و عملکرد بانک‌‌های اسلامی ‌‌‌جهان نموده است که حیف است نکات برجسته و نتایج خیره‌کننده این پژوهش در دسترس عام قرار نگیرد.

به استناد آمار ارائه شده در مجله بنکر، بانک پاسارگاد (سهامی‌‌‌عام) و نمونه بانک مورد بحث ما، از نظر میزان حجم دارایی‌‌های مبتنی بر عقود اسلامی‌‌‌ در پایان سال ۲۰۰۷ رتبه ۱۸ جهانی و در همین راستا رتبه تحسین آمیز نخستین را در صنعت بانکداری ایران به دست آورده است که این نیز افتخار و عملکرد خیره‌کننده و غیرقابل تصوری بوده است. همچنین از نظر درصد رشد فعالیت‌‌های بانکی اسلامی‌‌‌نسبت به سال مالی ماقبل، رتبه ۱۲ جهانی و در داخل ایران رتبه هفتم (Lucky Seven) را کسب نموده است. تعجب نفرمایید که از جنبه سودآوری و از دیدگاه میزان سود قبل از کسر مالیات رتبه ۱۸ بین‌المللی و رتبه ۳ را در داخل ایران کسب نموده است که این نیز افتخار دیگری است بر نتایج عملکرد این بانک بسیار موفق و محبوب بخش خصوصی و بالاخره از منظر ارزیابی درصد برگشت نتایج عملکرد بر روی منابع سرمایه‌گذاری شده (Return On Asset) رتبه بیستم جهانی و شاگرد اول و رتبه نخستین فیمابین بانک‌‌های ایرانی را با ضریب ۳/۴درصد ربوده است که نزدیکترین نرخ به این ضریب خارق‌العاده برگشت بر روی دارائی‌های به کار گرفته شده، متعلق به نفر دوم در این رده‌بندی (ROA) یعنی بانک ملی ایران و معادل ۲/۱درصد بوده است.

دیگر نکات برجسته اطلاعاتی که مجله مذکور در نشریه اکتبر ۲۰۰۸ خود به رشته تحریر درآورده است ذیلا و به صورت خلاصه ارائه می‌گردد، تا نتایج عملیاتی، اقتصادی و سیاسی آنرا که نیازی به تشریح نیست، به سهولت رویت نمود. نقش بانکداری اسلامی ‌‌‌خیره‌کننده ایران که بخش اعظم آن توسط نوباوگان بخش بانکداری خصوصی ایرانی ارائه شده است، به ترتیب (جدول شماره ۳۰) بوده است.

با یک چنین عملکرد خیره‌کننده و تحسین‌آمیز آیا این مدیران توانمند بخش خصوصی بانکداری را نمی‌بایستی باور داشته باشیم؟ آیا برای تسریع در اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی، پس از این همه سال تعلل و تاخیر این نتایج و نشانه‌های خیر هنوز کافی نیست؟ و از همه مهم‌تر، آیا وقت آن نرسیده است که در صحنه بین‌المللی این صنعت مطرح باشیم و جسارت حرفی برای گفتن داشته باشیم؟ آیا صدور مواهب، نتایج و حرکت‌‌های اقتصادی اسلامی‌‌‌ و انقلاب الهی اسلامی‌‌‌ ما به وقوع نپیوسته است؟ اگر نگاهی عمیق به قدرت اقتصادی بانک‌‌های اسلامی‌‌‌جهان بیفکنیم، ایران سهمی‌‌‌بیش از ۵۶ درصد آن را به خود اختصاص داده است که در مجموع، صنعت بانکداری اسلامی‌‌‌جهانی، بیش از حدود ۳۰ درصد کل صنعت بانکداری جهان راتشکیل می‌دهند که اگر انسجام و پشتیبانی لازم و هدایت شده‌ای فیمابین این گروه بوجود آید، می‌تواند قدرت بالقوه‌ای باشد که جلوی بلندپروازی‌ها و حرکت‌های غیرحرفه‌ای، غیرعاقلانه و غیرعادلانه امریکا و دول غاصب غرب را بگیرد و سدی محکم در برابر تحریم‌های احمقانه این شیطان بزرگ سیاسی و مریض ناتوان اقتصادی و در حال احتضار امروز دنیا باشد که با سهمی‌‌‌کمتر از حدود ۲۵ درصد از کل سهم صنعت بانکداری دنیا، نمی‌تواند امکانات لازم برای قدرت سلطه‌وری بر اقتصاد دنیا را داشته باشد. زمانی که رهبر کبیر انقلاب، حضرت آیت‌اله امام خمینی(ره)، صحبت از صدور انقلاب می‌فرمودند، نه اینکه فقط زمینه‌های مذهبی این نهضت صادر شده باشد و مدنظر این ابرمرد تاریخ ایران وجهان باشد، بلکه صدور دیگر ابعاد نظام عقیدتی اسلامی‌ ‌‌و صدور خدمات بانکی و اقتصاد اسلامی‌‌‌، بخصوص در ۳ دهه اخیر و با شروع انقلاب شکوهمند اسلامی ‌‌‌ایران، امروز چنان پایه و قدرتی را به خود اختصاص داده است که قدرت‌های اقتصادی و بانکداری غرب، با سابقه چندین قرن سابقه، کاملا واقف هستند که توان برابری و مقابله با این سیل انفجاری را نخواهند داشت، اگر چشم‌های بصیرت دیگر رهبران اسلامی نیز ‌‌‌باز شود و خود را باور داشته باشند، صدور مواهب اقتصادی انقلاب اسلامی ‌‌‌را در پژوهش اخیر مجله بنکر(The Banker Magazine) و اثرات و نتایج این پدیده‌های اقتصادی اسلامی‌‌‌نو و جدید را به وضوح می‌‌‌توانند مشاهده و رویت نمایند.

هر چه انجام شده و توفیقی که به دست آمده است، خواست و تفضل الهی بوده است. چرا باید این صنعت نوپا بانکداری اسلامی‌‌‌که طی ۳ الی ۴ دهه اخیر شکل و پا گرفته، از خطرات و لطمات این زلزله اخیر سونامی ‌‌‌اقتصادی بین‌المللی مصون باقی بماند؟ معهذا نهضت بانکداری اسلامی‌‌‌و عملکرد آن نشان داده است که بحمداله از حوادث اقتصادی اخیر بین‌المللی نسبتا مصون مانده است. راهکار این معما، انسجام کشورهای اسلامی ‌‌‌و پشتیبانی از نظام بانکداری اسلامی ‌‌‌است، زمان آن رسیده است که خود را باور داشته باشیم و دست‌های توانمند خود را با توکل کامل به خداوند متعال در دست یکدیگر بفشاریم و این حرکت‌های اقتصادی اسلامی ‌‌‌شکوهمند را بیشتر آراسته و توسعه دهیم.

دکتـر بهـرام غیـائی