فعالیت زنان روستایی در اقتصاد نادیده گرفته می شود

در کشور ما با توجه به خصوصیات و بافت جوامع روستایی و عشایری بخش وسیعی از تولیدات کشاورزی و فرآورده های دامی برعهدهء زنان بوده و علاوه بر آن زن روستایی به عنوان زن خانه و ناظم امور اقتصاد خانواده در تصمیمات و پذیرش ایده های نو که منجر به بهبود وضعیت اقتصادی خانواده می شود, تاثیر و نفوذ داشته و سهیم است و به طور کلی دو سوم فعالیت های روزمره را به عهده دارد

زنان روستایی به عنوان نیمی‌از نیروی انسانی فعال بخش مهمی‌از تولید را تشکیل می‌دهند. جایگاه و نقش زنان در توسعهء کشاورزی و روستایی بر هیچ کس پوشیده نیست. آنان در زمینهء کاشت، داشت و برداشت محصولات کشاورزی نقش عمده‌ای برعهده دارند و از زمانی که انسان آموخت برای زنده ماندن باید غذا تهیه کند، زنان به فکر جمع‌آوری و نگهداری محصولات کشاورزی بودند.

اطلاعات و آمار فائو نشان می‌دهد که زنان روستایی حدود ۴۰ درصد فعالیت‌های کشاورزی را به خود اختصاص می‌دهند، در حقیقت زنان روستایی به عنوان نیروی کار جمعیت زیادی را در همهء کشورهای در حال رشد و از جمله کشور ایران تشکیل می‌دهند و این جمعیت در برخی کشورها به بیش از ۸۰ درصد نیروی فعال بخش کشاورزی می‌رسد.

در کشور ما با توجه به خصوصیات و بافت جوامع روستایی و عشایری بخش وسیعی از تولیدات کشاورزی و فرآورده‌های دامی ‌برعهدهء زنان بوده و علاوه بر آن زن روستایی به عنوان زن خانه و ناظم امور اقتصاد خانواده در تصمیمات و پذیرش ایده‌های نو که منجر به بهبود وضعیت اقتصادی خانواده می‌شود، تاثیر و نفوذ داشته و سهیم است و به طور کلی دو سوم فعالیت‌های روزمره را به عهده دارد.

بنابر تحقیقات فائو بیش از۷۰ درصد از جمعیت فقیر جهان را زنان تشکیل می‌دهند و چهرهء فقر بیش از آن‌که روستایی باشد زنانه است. زیرا زنان فقیر شهرنشین نیز همان مهاجران درماندهء دیروز روستا هستند. آن‌ها از همهء امکانات جهت بالا بردن کمی ‌و کیفی شرایط و بهبود اوضاع خود محروم هستند و با وجود نقش آشکار زنان روستایی در تولید و فرآوری و نگهداری محصولات کشاورزی این بخش از جمعیت روستایی از خدمات آموزشی و کسب مهارت‌های مناسب با فعالیت‌های خود بی‌بهره مانده است.

با توجه به محور بودن فعالیت‌های کشاورزی در جریان توسعهء اقتصادی کشورمان و نقش بسزایی که زنان روستایی در تولید مواد غذایی دارند، ارتقای سطح دانش فنی آن‌ها برای زندگی هر چه بهتر از اهمیت خاصی برخوردار است. برای کشوری مانند ایران که درصدد بهبود اقتصاد روستایی است و حمایت از تولید فرآورده‌های غذایی آن لازم است، شناخت نقش این قشر و توجه به بهبود وضع آن‌ها در کشاورزی به ویژه زندگی آن‌ها حائز اهمیت فراوانی است. به تعبیر دیگر آن‌ها نیروی کار نامریی در اقتصاد کشاورزی هستند. نوع فعالیت زنان روستایی در مناطق مختلف کشور متفاوت بوده و بنا به موقعیت خاص فرهنگی و اجتماعی آن منطقه نقش خاصی دارند.

از طرف دیگر چنانچه هدف، حرکت در جهت توسعهء پایدار باشد، لازمهء آن این است که به توسعهء انسانی توجه خاصی شود و یکی از موضوعاتی که در توسعهء انسانی مطرح می‌شود دانایی محوری است.

با وجودی که زنان روستایی در کشورهای درحال توسعه مولد حدود ۸۰ درصد از مواد غذایی هستند و سرپرستی حدود ۳۰ درصد از خانوارهای روستایی را به عهده دارند ولی فعالیت آن‌ها به عنوان فعالیت اقتصادی به شمار نمی‌رود و به این جهت به سادگی از برنامه‌های توسعهء روستایی و کشاورزی حذف می‌شوند.

اقدامات و فعالیت‌های انجام شده توسط زنان معمولا در مراحل مختلف کاشت، داشت، برداشت و فرآوری و نگهداری محصولات کشاورزی، دامی‌و باغی یا نگهداری و مراقبت از دام و... است و در واقع هرچند که زنان ۴۹ درصد جمعیت روستایی را شکل می‌دهند ولی ۶۵ درصد فعالیت‌های کشاورزی در روستا توسط آن‌ها انجام می‌شود.

مطالعات متعدد نشان می‌دهد که در کشورهای جهان سوم، بخش کشاورزی پایگاه اصلی برای اشتغال رسمی ‌زنان است. زنان روستایی ایران از گذشته سهم عمده‌ای در تولید صنایع روستایی داشته و صنعت خود را با هنر توام کرده‌اند و به این لحاظ در طول تاریخ ایران شاهکارهایی خلق کرده‌اند.

زنان صنعتگر روستایی از نظر اقتصادی کمک زیادی به معاش خانواده می‌کنند، زیرا در بیش‌تر موارد درآمد همسر تامین هزینه‌های زندگی را نمی‌کند و درآمد حاصل از صنایع روستایی و همچنین درآمد حاصل از فرآورده‌های تولیدات دامی‌ و زراعی که توسط زنان روستایی انجام می‌گیرد و تهیه می‌شوند در برخی مواقع حتی از درآمد همسرانشان هم بیش‌تر است.در حقیقت اگر بخواهیم نقش زنان روستایی را در توسعهء روستایی بیان کنیم می‌توان به نقش عمدهء آن‌ها در فعالیت‌های کشاورزی و تولیدات زراعی و دامی ‌و باغی، صنایع دستی روستایی، فرآوری و نگهداری و فروش محصولات کشاورزی اشاره کرد.

برای توانمندسازی و توسعهء این قشر از جامعه باید به یک جنبه از توسعهء نیروی انسانی یعنی آموزش پرداخت.

بنابراین باید به طور جدی به برنامه‌ریزی _برای توسعهء نیروی انسانی بخش کشاورزی به خصوص زنان و دختران روستایی پرداخت و سرمایه‌گذاری‌های فکری و مادی را در این زمینه متمرکز کرد.

دختران و زنان روستایی نقش مهمی ‌در اقتصاد کشاورزی ایفا می‌کنند، ولی دسترسی ناچیز آن‌ها به دانش و اطلاعات موجب شده است که نتوانند بهره‌وری فعالیت‌هایشان را افزایش دهند و از فرصت‌ها و ظرفیت‌های بالقوهء خود استفاده کنند. مسالهء کاهش ضایعات کشاورزی تفکر جدیدی در کشور است که توجه مسوولان بخش کشاورزی را به خود جلب کرده و در این راستا لازم است آموزش‌های لازم در جهت افزایش سطح آگاهی و اندیشه زنان و دختران روستایی صورت گیرد و آنان از آخرین دستاوردهای علمی ‌و نحوهء تغییر و تبدیل و فرآوری محصولات مختلف کشاورزی به مواد جدید آگاهی یابند و این امر جز از طریق توجه خاص به آموزش میسر نخواهد شد. چراکه ارتقای توانمندی‌های منابع انسانی یکی از پیش شرط‌های توسعهء اجتماعی و اقتصادی است.

منبع: خبرگزاری زنان ایران، ایونا