توصیه هایی درخصوص مسجد واعتکاف

حضوردر مکان مقدسی چون مسجد دارای آداب والزاماتی است که هر فرد مسلمان, بایسته است به منظورحفظ شأن وجایگاه این مکان الهی نسبت به رعایت آداب و حرمت آن اقدام شایسته انجام دهد «مسجد, خانه محبوب حقیقی است و کسی که قصد اقامت در مسجد دارد , باید بداند که میهمان و مقیم درگاه حضرت باری تعالی است اینجا دیگر سخن از آداب خانه نیست, سخن از حضور ومحضر صاحبخانه است

حضوردر مکان مقدسی چون مسجد دارای آداب والزاماتی است که هر فرد مسلمان، بایسته است به منظورحفظ شأن وجایگاه این مکان الهی نسبت به رعایت آداب و حرمت آن اقدام شایسته انجام دهد.«مسجد، خانه محبوب حقیقی است و کسی که قصد اقامت در مسجد دارد ، باید بداند که میهمان و مقیم درگاه حضرت باری تعالی است. اینجا دیگر سخن از آداب خانه نیست، سخن از حضور ومحضر صاحبخانه است. بنابراین ، فرد معتکف باید اولا به این افتخار، متوجه ومسرورباشد وثانیا،وقتی خود را میهمان چنان میزبانی دید، ‌ادب حضور درچنین میهمانی پرشکوهی را کاملارعایت نماید.بویژه اگر اعتکاف در ماه مبارک رمضان که ماه ضیافت الهی است انجام شود فرد معتکف ، میهمان خاص حضرت اوست.

ازآنجا که این اقامت امری معنوی است ، صرف حضور جسمانی معتکف در مسجد به معنی اقامت در جوار حضرت دوست نیست ، بلکه این قلب ودل است که با توجه و حضور خود ، معتکف، و میهمان محفل انس می گردد . و چون سرّ اعتکاف که همنشینی با خداست ، جز با توجه و حضور دل بدست نمی آید ، به محض توجه قلب به غیر خداوند و خروج فکر و ذهن او از محفل حضور، سرّ اعتکاف ، که روح و جوهره آن است از دست می رود و از آن چیزی جز پیکر بی جان نمی ماند.»

با عنایت به این که،اعتکاف از عباداتی است که با حضور در مسجد معنا و مفهوم پیدا کرده و یکی از ارکان و شروط اصلی قبولی و صحت این عبادت معنوی حضور واقامت چند روزه در آن است .بنابر این ضروری است قبل از هر چیز تمامی معتکفین با آگاهی کامل ازآداب و شرایط و کیفیت حضور در مسجد، بیش از پیش با مراعات نمودن این آداب و احکام، بهره وحظّی وافر از این عبادت ذی شأن بدست آورند. در این فصل سعی شده است به اختصار اهم موارد و الزامات حضور در مسجد با بهره گیری از آیات و روایات و نیز نکات بهداشتی و تربیتی جهت بهره مندی معتکفین عزیز به اختصار،ذکر شده و تبیین گردد. امید است با امعان نظر و عمل کردن به این توصیه ها گامی درجهت نیل به اهداف عالیه و وصول به معنویت و کسب کمال برداشته شود :

الف) رعایت آداب واعمال حضوردرمسجد درآیات و روایات:

۱) آیات قرآن کریم:

- یا بَنی ادَمَ خُذُوا زینَتَکُمْ عِنْدَ کُلِّ مَسْجِدٍ وَّ کُلُوا وَاشْرَبُوا وَلاتُسْرِفُوا اِنَّهُ لایُحِبُّ الْمُسْرِفینَ.ترجمه:«ای بنی‏آدم زینتهای خود را در مقام عبادت به خود برگیرید و بخورید و بیاشامید و اسراف مکنید که خدا مسرفان را «که اندازه ندارند» دوست نمی‏دارد.»

- وَ مَنْ اَظْلَمُ مِمَّنْ مَنَعَ مَساجِدَ اللَّهِ اَنْ یُذْکَرَ فیهَا اسْمُهُ وَ سَعی‏ فی خَرابِهآ اوُلئِکَ ما کانَ لَهُمْ اَنْ یَّدْخُلُوهآ اِلاَّ خآئِفینَ لَهُمْ فِی الدُّنْیا خِزْیٌ وَّلَهُمْ فِی اْلاخِرَةِ عَذابٌ عَظیمٌ‏. ترجمه‏:« و کیست ستمکارتر از آنکه مردم را در مساجد از ذکر نام خدا باز دارد و در خرابی آن بکوشد. چنین گروهی درمساجد مسلمانان در نیایند جز آنکه بر خود «از اعمال زشت خویش» ترسان باشند این گروه را در دنیا ذلّت و خواری نصیب است و در آخرت عذابی بسیار سخت.»

- وَ اَنَّ الْمَساجِدَ لِلَّهِ فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ اَحَدًا.ترجمه‏:«ومساجد مخصوص «پرستش ذات یکتای»خداست پس نباید با خدا احدی غیر او را پرستش کنید.»

۲) روایات واحادیث :

۱-۲) پیامبر گرامی اسلام :

- دخلت علی رسول‏الله(ص) و هو فی المسجد جالس فقال لی: یا اباذر ان للمسجد تحیة قلت: وما تحیته؟ قال:رکعتان ترکعهما... ترجمه:«روزی رسول خدا(ص)را درمسجد ملاقات نمودم.پیامبر (ص) فرمودند: ای ابوذر! مسجد تحیتی مخصوص به خود دارد. عرض کردم: تحیّت مسجد چیست؟ فرمودند: اینکه دو رکعت نماز بجای آوری.»

- اعطوا المساجد حقها رکعتین قبل أن یجلس‏.ترجمه:«حق مساجد را (به هنگام ورود) پیش از آن که بنشینید، با دو رکعت نماز گذاردن ادا کنید.»

-کشف السرة، و الفخذ و الرکبة فی المسجد، من العورة. ترجمه:«نمایاندن ناف، ران و زانو در مسجد، مانند کشف عورت است»

- یا اباذر کل جلوس فی المسجد لغو، الا ثلاثة: قراءة مصلّ، او ذاکر الله تعالی، اوسائل عن علم.ترجمه:«ای ابوذر! هر نشستی در مسجد بیهوده و باطل است مگر برای سه چیز:۱- خواندن نماز. ۲- یاد کردن خدا. ۳ - جستجو و پرسش از دانش»

- کل کلام فی المسجد لغو الا القرآن و ذکر الله و مسألة عن خیرأ و اعطاءه‏.ترجمه:«در مسجد هر سخن گفتنی لغو و بیهوده است، به جز خواندن قرآن کریم و ذکر خدا کردن و در امور خیریه سئوال و پرسش نمودن یا عطا کردن خیر.»

- یا اباذر من اجاب داعی الله و احسن عمارة مساجد الله کان ثوابه من‏الله الجنة، فقلت: کیف یعمر مساجدالله؟ قال: لا ترفع الاصوات فیها و لا یخاض فیها بالباطل و لا یشتری فیها و لایباع و اترک اللغو مادمت فیها، فان لم تفعل فلا تلومن یوم القیامة الا نفسک.ترجمه:«ای ابوذر! کسی که دعوت خداوند را اجابت کند و در عمران وآبادانی مساجد،نیکو بکوشد ثواب آن از جانب پروردگار،بهشت است. ابوذر پرسید: مساجد را چگونه آباد کنیم؟ پیامبر(ص) فرمود: درآنها با صدای بلند سخن نگویند، حرف باطل و سخن نادرست نزنند و دادوستد و خرید و فروش نکنند. ای اباذر! تا در مسجد هستی از یاوه‏گویی و بیهوده‏گویی بپرهیز و اگر رعایت نکردی روز قیامت جز خویشتن را ملامت و سرزنش مکن.»

- اذا دخل المسجد (احدکم) یضع رجله الیمنی و یقول: بسم‏الله و علی الله توکلت و لا حول و لاقوة الا بالله، و اذا خرج یضع رجله الیسری و یقول: بسم‏الله اعوذ بالله من الشیطان الرجیم. ثم قال: یا علی! من دخل المسجد و یقول کما قلت، تقبل الله صلاته و کتب له بکل رکعة صلاها فضل مائة رکعة فاذا خرج یقول مثل ما قلت، غفرالله له الذنوب، و رفع له بکل قدم درجة، و کتب الله له بکل قدم مائة حسنة.ترجمه:«هنگامی که یکی از شما به مسجد وارد می‏شود، بایستی پای راست را مقدم داشته و بگوید:«بسم‏ا... وعلی ا... توکلت و لاحول و لاقوة الا بالله» و درهنگام خروج، پای چپ را مقدم داشته ومی‏گوید:«بسم‏الله،اعوذ بالله من الشیطان الرجیم» آنگاه پیامبر(ص) فرمودند: یا علی! کسی که این گونه داخل مسجد شود، خداوند نماز او را قبول می‏کند و در برابر هر رکعت نمازی که بجا آورده است، فضیلت صد رکعت نماز را به وی عطا می‏کند و اگر بدین کیفیت خارج شود، خداوند گناهان او را می‏آمرزد و در مقابل هرگامی یک درجه و صدحسنه به وی عطا می‏نماید.»

- اذا دخل احدکم المسجد صلی علی النبی(ص) و قال: اللهم اغفرلنا ذنوبنا و افتح لنا ابواب رحمتک و اذا خرج صلی علی النبی(ص) و قال: (اللهم افتح لنا ابواب فضلک).ترجمه:«چون داخل مسجد می‏شوید، بر پیامبر خدا(ص) درود فرستید و بگویید: خداوندا! گناهانمان را ببخشای ودرهای رحمت خویش را برایمان باز فرماوچون خارج می‏شوید، برپیامبر خدا(ص) درود فرستید و بگویید: خداوندا دروازه‏های فضل وبخشش خویش را برما بگشای»

- اذا دخل المؤمن المسجد، فیضع رجله الیمنی، قالت الملائکة: غفرالله لک و اذا خرج فوضع رجله الیسری قالت الملائکة: حفظک الله و قضی لک الحوائج و جعل مکانک الجنة.ترجمه:«چون مؤمن داخل مسجد گردد و پای راست خود را پیش نهد، فرشتگان گویند: خدایت بیامرزد! و به هنگام خروج چون پای چپ را پیش گذارد، فرشتگان گویند: خدایت حفظ کند و حاجتهای تو را روا سازد و جایگاه تو را بهشت قرار دهد.»

- انّ احدکم اراد ان یخرج من المسجدتداعت جنود ابلیس و اجلبت و اجتمعت کما تجتمع النحل علی یعسوبها، فاذا قام احدکم علی باب المسجد، فلیقل: اللهم انی اعوذبک من ابلیس و جنوده فانه اذا قالها لم یضرّه‏.ترجمه:«هنگامی که کسی از شما اراده خروج از مسجد می‏کند، سپاهیان شیطان پیرامونش گرد آیند، چون زنبورها که پیرامون کندوی عسل گرد می‏آیند. پس چون به در مسجد می‏رسید (و می‏خواهید خارج شوید) چنین بگویید: خدایا! از شیطان وسپاهیانش به تو پناه می‏برم که در این صورت ضرری به شما نتوانند رسانید.»

- اذا صلی احدکم المکتوبة وخرج من المسجد فلیقف بباب المسجدثم لیقل: اللهم دعوتنی فاجبت دعوتک وصلیت مکتوبتک وانتشرت علی ارضک، کما امرتنی فاسالک من فضلک العمل بطاعتک واجتناب سخطک و الکفاف من الرزق برحمتک‏. ترجمه:«چون یک تن از شما نماز واجب را در مسجد بگذارد(اقامه نماید)، هنگام بیرون رفتن به در مسجد بایستد، سپس بگوید: بار خدایا! تو مرا خواندی و من اجابت کردم و نماز واجبت را به جا آوردم و همچنان که فرمان دادی بر زمین تو پراکنده می‏شوم و از بخشایش تو مسألت دارم که عمل کردن به دستور و اجتناب از خشمت را نصیبم گردانی و به رحمتت آن مقدار روزی را که کفایت امر من کند، به من ارزانی داری‏.»

- ان هذا المسجد لایبال فیه، انما بنی لذکرالله و الصلاة.ترجمه:«در مسجد نمی‏توان بول کرد، زیرا این مسجد برای ذکر خدا و نماز بنا شده است.»

- ان المسجد لایحل لجنب و لاحائض‏.ترجمه:«همانا ورود افراد جنب و حائض به مسجد حرام است.»

- جنّبوا مساجدکم مجانینکم وصبیانکم ورفع اصواتکم وسلّ سیوفکم، وبیعکم وشرائکم، واقامة حدودکم،وخصومتکم، وجمّروها یوم الجمعه، واجعلوا مطاهرکم علی ابوابها.ترجمه:«دیوانگان و کودکان خود را از مسجد دور کنید (راه به مسجد ندهید) ودر مسجد صدا بلند نکنید و شمشیر بیرون مکشید و خرید و فروش و اجرای حدود شرعیه ننمایید و اظهار خصومت و دشمنی با خصم نکنید و در روز جمعه با بخور خوشبو،مساجد را معطرسازید و جای وضو و آبخانه را بر در مساجد قرار دهید.»

- تقام الحدود فی المساجد.ترجمه:«در مساجد نباید اجرای حدود شرعیه نمود.»

- نهی أن یتباهی الناس فی المساجد.ترجمه:«از مباهات و مفاخره مردم به یکدیگر درمساجد نهی شده است»

- الضحک فی المسجد ظلمة فی القبر.ترجمه:«خندیدن در مسجد، موجب تاریکی قبر خواهد شد.»

- الحدیث البغی فی المسجد یأکل الحسنات کما تأکل البهیمة الحشیش. ترجمه:«سخن زوروظالمانه درمسجد، اعمال نیک انسان را می‏بلعدآن‏گونه که چهارپا علف را می‏خورد.»

- اذا فعلت امتی خمس عشرة خصلة حل بها البلاء قیل: یا رسول‏الله ماهن؟ قال: اذا ارتفعت الاصوات فی المساجد...ترجمه: «هنگامی که پانزده خصلت در میان امت من رایج شود بلا برآنان نازل خواهد شد. ازجمله این خصلتها آن است که صداهارا درمسجد بلندمی‏کنند.»

- ان رسول‏الله صلی‏الله علیه و آله مرّبرجل یبری مشاقص له فی المسجد فنهاه و قال: انها لغیر هذا بنیت.ترجمه: «رسول‏خدا(ص) در مسجد، به مردی که تیرهای خود را می‏تراشید برخورد نمودند وی را از این کار منع کرده و فرمودند: مسجد را برای این گونه کارها نساخته‏اند.»

- ولاتتخدوا المساجد طرقا و روی: ان من الجفاء ان تمر بالمسجد ولاتصلّی فیه.ترجمه:«مساجدراراه عبورخود قرار ندهید وازحضرت ایشان روایت شده است: همانا کسی که از مسجد عبور می‏کند و در آن نماز نمی‏خواند،جفا کار است.»

- انّ لکل شی‏ء قمامه، و قمامة المسجد لا والله وبلی والله‏. ترجمه:«همانا برای هر چیزی آفتی است، وآفت مسجد قسم خوردن درآن است.»

- انمانصبت المساجدللقرآن.ترجمه:مساجدرا برای تلاوت قرآن ساخته‏اند.»

- عشرون خصلة تورث الفقر- الی ان قال (صلی‏الله علیه و آله و سلم) و تعجیل الخروج من المسجد.ترجمه:«بیست خصوصیت باعث به وجود آمدن فقر می‏شود. (یکی از آنها) عجله کردن در خروج از مسجد است.»

- وخیر البقاع المساجد و احبهم الی الله أولهم دخولاً و آخر هم خروجاً منها.ترجمه:«بهترین مکانهای زمین، مساجد است و محبوبترین اهل مسجد، کسی است که هنگام ورود به مسجد اولین نفروهنگام خروج ازآن آخرین نفر باشد.»

- من سمع النداء فی المسجد فخرج من غیر علة فهو منافق الا ان یرید الرجوع الیه.ترجمه:«کسی که صدای اذان درمسجد را بشنود و بدون علت از مسجد خارج شود منافق است جز این که قصد برگشت به مسجد را داشته باشد.»

- ان رسول‏الله(ص) اذا دخل المسجد قال: اللهم افتح لی ابواب رحمتک... ترجمه:«رسول‏خدا در هنگام ورود به مسجد می‏فرمود: خداوندا! درهای رحمت خویش را برمن بگشا!...»

- عن ابن مسعود قال: کان رسول‏الله(ص) یمسح مناکبنا فی الصلاة و یقول: استوواولاتختلفوا فتختلف قلوبکم.ترجمه:«رسول‏خدا(ص)شانه‏هاینمازگزاران را درنمازجماعت می‏گرفت ومنظم می‏کرد و می‏فرمود: مساوی ومنظم باشید، نامنظم و جدا از هم نباشید که قلبهای شما از همدیگر جدا می‏شود.»

- من اتی المسجد لشئ، فهو حظه.ترجمه:«هر کس در مسجد همان بهره‏ای را خواهد برد که برای همان به مسجد آمده است.»

-رسول خدا(ص) مردی را در مسجد دید که شپش را از جامه خود گرفته است فرمود:اعدها فی ثوبک لاتطرحها فی المسجد حتی تخرج بها من المسجد. ترجمه:«برگردان آن را به جامه خود و در مسجد نینداز تا با خود از مسجد خارجش کنی»

- اذا تخنم احدکم و هو فی المسجد فلیغیب نخامه لاتصیب جلد مؤمن اوثوبه فتوذیه‏. ترجمه:«هرگاه یکی از شما خلط سینه‏اش را در حالیکه در مسجد است می‏خواهد بیرون دهد پس باید آن را پنهان سازد که به بدن یا لباس مؤمنی اصابت نکند و موجب آزار و رنجش وی گردد.»

- تعاهدوانعالکم عندابواب المسجد.ترجمه:«هنگامی که به درمساجدمی‏رسید، کفشهای خود را بررسی کنید. (تا مبادا آلوده به نجاست باشد.).»

- انه نهی عن اکل الثوم، ان یؤذی برائحته اهل المسجد، و قال: من اکل من هذه البقلة، فلا یقربن مسجدنا. ترجمه:«پیامبر اسلام(ص) نهی فرمودند از خوردن سیر، چرا که بوی آن سبب آزار کسانی که به مسجد می‏روند، می‏گردد، و فرمودند: کسی که این نوع گیاه را مصرف کند، نباید داخل مسجد ما (مسلمانان) گردد.»

- جنّبوا مساجدکم النّجاسة. ترجمه:«مساجد را ازنجاسات دور نگه دارید.»

- البزاق فی المسجد سیّئة، و دفنه حسنة. ترجمه:«ریختن آب دهان درمسجد عملی زشت،ودفنش عملی نیک است.»

- من ردّ ریقه تعظیماً لحقّ المسجد جعل اللّه ذلک قوّة فی بدنه و کتب له بها حسنه و حطّ عنه بها سیئّة و قال: لا تمرّ بداء فی جوفه الاّ ابرأته. ترجمه: هرکسی برای احترام مسجد آب دهان خود را فرو برد و در مسجد نیاندازد، خداوند آن را در بدن او به قدرت و توانایی تبدیل می‏کند و به پاداش این کار، برای او حسنه‏ای می‏نویسد و گناهی را از او می‏آمرزد و این آب دهان به هر دردی (که در بدن او است) برخورد کند، آن را شفا بخشد.»

- ان المسجد لینزوی من النخامة، کما تنزوی الجلدة فی النار. ترجمه:«باید که مسجد از آب بینی و خلط سینه پاک شود،چنانکه یک قطعه پوست درآتش پاک می‏شود.»

- انه رأی رجلا یخذف بحصاة فی المسجد، فقال(ص) ما زالت تلعنه حتّی وقعت،ثم قال:الخذف فی النادی من اخلاق قوم لوط، وساق مثله.ترجمه: روایت شده پیامبراسلام(ص) ملاحظه کردند مردی ریگ درمسجد می‏اندازد، پس فرمودند: پیوسته آن مرد لعنت می‏شود تا اینکه آن را بردارد، سپس فرمودند:ریگ انداختن در اجتماعات از اخلاق قوم لوط است و کسی که چنین کند مانند این قوم می‏باشد.»

- انه نهی عن النخامة فی القبلة و انه رأی نخامة فی قبلة المسجد فلعن صاحبها و کان غائباً فبلغ ذلک امرأته فأتت فحکّت النخامة و جعلت مکانها خلوقاً، فأثنی رسول اللّه(ص) علیها خیراً لما حفظت من امر زوجها. ترجمه:«رسول خدا(ص) از انداختن خلط سینه یا آب بینی رو به قبله نهی فرمودند. (وقتی) آن حضرت آب بینی کسی را رو به قبله مسجد مشاهده کردند، صاحب آن را لعنت کردند در حالیکه آن فرد حاضر نبود و همسر او لعن رسولخدا(ص) را به او اطلاع داد، (آن مرد) آمد و آن اخلاط را از زمین پاک کرد و مکان آن را پاکیزه ساخت.رسول خدا(ص) به آن زن درود فرستاد و برایش طلب نیکی فرمود، چرا که از حیثیت شوهر خود دفاع کرده بود.»

- انه (صلّی اللّه علیه و آله) رأی بصاقا فی جدار القبلة فحکّه، ثم اقبل علی الناس فقال: اذا کان احدکم یصّلی، فلا یبصق قبل وجهه، فان اللّه قبل وجهة اذا صلی.ترجمه:«پیامبراسلام(ص)(وقتی) مقداری آب دهان بر دیوار قبله مسجد مشاهده کردند، آن را تراشیدند، (پاک کردند)،سپس به سوی مردم آمده و فرمودند: هر گاه یکی از شما نمازمی‏گذارد، نباید جلوی خود آب دهان بیاندازد، زیرا خداوند هنگامی که او نماز می‏گذارد، در مقابل روی او قرار دارد.»

- من أخرج أذی من المسجد بنی اللّه له بیتاً فی الجنّة. ترجمه:«هرکس چیزی را که موجب آزار و اذیت مردم است، از مسجدی بیرون ببرد، خداوند در بهشت خانه‏ای برایش می‏سازد.»

- لا تدخل المساجد الا بالطهارة. ترجمه:«وارد مساجد نشوید، مگر با وضو و پاکی.»

- ومن اراد ان لا تاکله الدّیدان تحت الارض فلیکنس المساجد. ترجمه:«... وهرکس بخواهد کرمها (جسد) او را درزیرزمین نخورند، بایستی مساجد را جارو نماید.»

۲-۲) حضرت علی (ع) :

- من حق المسجد اذا دخلته ان تصلی فیه رکعتین و من حق الرکعتین أن تقرا فیهما بِاُّمِ القرآن و من حق القرآن ان تعمل بما فیه.ترجمه:«ازجمله حقوق مسجد آن است که به هنگام ورود در آن، دو رکعت نماز (تحیّت) بجای آوری و ادای حق دو رکعت نماز به آن است که سوره فاتحه را در هر دو رکعت بخوانی و حق قرآن این است که بدانچه در آن آمده، عمل کنی.»

- الفضل فی دخول المسجد ان تبدا برجلک الیمنی اذا دخلت و بالیسری اذا خرجت.ترجمه:«فضیلت آن است که در هنگام ورود به مسجد، پای راست و در وقت خروج، پای چپ مقدم شود.»

- دعای ذیل نیز از حضرت علی(ع) برای ورود به مسجد ذکر شده است:بسم‏الله وبالله، السلام علیک ایها النبی و رحمةالله و برکاته.»

- من السنة اذا جلست فی المسجد ان تستقبل القبلة. ترجمه: «مستحب است کسی که در مسجد می‏نشیند، رو به قبله باشد.»

- من اراد دخول المسجد فلیدخل علی سکون و وقار فانّ المساجد بیوت‏الله واحب البقاع الیه.ترجمه:«هرکس می‏خواهد به مسجد داخل شود با آرامش و با طمأنینه وارد شود، چون مساجد خانه‏های خدا ومحبوب‏ترین محل‏ها در نظر او است.»

- نهی رسول‏الله(ص) ان تقام الحدود فی المساجد - الی اَن قال او یعلق فی القبله منها سلاح.ترجمه:«پیامبر اسلام(ص) از اینکه حدود در مساجد اقامه شود، نهی فرمودند - همچنین از اینکه سلاح در قبلگاه مساجد آویزان شود، نهی فرمودند.»

- ان امیرالمؤمنین(ع) رأی قاصّاً فی المسجد قضربه بالدرّة و طرده‏. ترجمه: «علی(ع) مردی را در مسجد دیدند که مشغول داستان سرایی بود. او را با تازیانه زدند و از مسجد بیرون کردند.»

- السابق من دخل المسجد قبل الاذان، و المقتصد من دخله بعد الاذان، والظالم من دخله بعد الاقامة. ترجمه:«پیشرو کسی است که قبل از اذان داخل مسجد می‏شود، میانه رو کسی است که بعد از اذان داخل مسجد می‏شود وستمکار کسی است که بعد ازبرپایی نماز وارد مسجد می‏شود.»

- عن رسول‏الله(ص) انه نهی أن یجلس الجنب فی المسجد.ترجمه: «رسول‏اکرم(ص) نشستن جنب درمسجد را نهی فرموده است.»

- انه نهی رسول‏الله(ص) ان تنشد فیها الضالة. ترجمه:«پیامبر اسلام(ص) نهی فرمودند ازاینکه درمسجد گمشده را جستجو کنند.»

- من وقر مسجداً لقی‏الله یوم یلقاه ضاحکاً مستبشراً و أعطاه کتابه بیمینه‏. ترجمه:«کسی که حرمت مسجد را نگاه دارد، روز قیامت خداوند او را با چهره‏ای خندان و شادمان ملاقات می‏کند و خداوند نامه‏اش (نامه اعمالش)را به دست راستش می‏دهد.»

- ولایسمی المسلم رُجیل ولایسمی المصحف مصیحف ولاالمسجدمُسَیْجِد. ترجمه:««... نباید به مسلمان مردک گفته شود و قرآن را قرآنک بگویند وازمسجد، تعبیر به«مسجدک» کنند.»

- المساجد مجالس الانبیا و حرز من الشیطان.‏ ترجمه:«مساجد محل نشستن پیامبران است و(انسان را) از شیطان درامان نگه می‏دارد.»

- من وقّر المسجد من نخامته لقی اللّه یوم القیامة ضاحکاً قد أعطی کتابه بیمینه و انّ المسجد لیلتوی عند النخامة کتلوّی احدکم بالخیزران اذا وقع به.» ترجمه:«کسی که احترام مسجد را حفظ کند و از انداختن اخلاط (آب بینی و سینه) در آن خودداری نماید، در روز قیامت، با سرور و شادمانی و درحالی که کتاب اعمالش را در دست راست دارد، خداوند متعال را ملاقات می‏کند. مسجد، هنگامی که کسی در آن خلط می‏اندازد، از شدّت درد و ناراحتی به خود می‏پیچد. همان گونه که اگر یکی از شما را با چوب خیزران بزنند از شدّت درد به خود می‏پیچید.»

- حضرت علی(ع) به نقل از پیامبر گرامی اسلام(ص) می‏فرمایند:وجمّروها (المساجد) فی کلّ سبعة أیّام. ترجمه:«مساجد را در هرروز ازهفته خوشبو ومعطّر کنید.»

۳–۲) حضرت فاطمه‏زهرا(س):

- کان رسول‏الله صلی‏الله علیه وآله اذا دخل المسجد صلی علی النبی و قال: اللهم اغفرلی ذنوبی وافتح لی ابواب رحمتک فاذا خرج من الباب صلی‏علی النبی وقال:اللهم اغفرلی ذنوبی وافتح لی ابواب فضلک.ترجمه:«رسول خدا (ص) در وقت ورود به مسجد، صلوات فرستاده و دعا می‏کردند: خدایا گناهانم را ببخش و درهای رحمت خویش را بر من بگشا! و به هنگام خروج از مسجد نیز صلوات فرستاده و می‏فرمودند: خداوندا! گناهانم را مورد آمرزش خویش قرار ده و درهای رزق و روزی خویش را بر من بگشا!.»

۴-۲) حضرت امام حسن مجتبی(ع):

-کان الحسن بن علی علیهما السلام اذا قام الی الصلوة لبس أجود ثیابه فقیل له: یا ابن رسول‏الله لم تلبس أجودثیابک؟ فقال علیه السلام. ان الله جمیل ویحب الجمال، فاتجمل لربی و هو یقول: «خذوا زینتکم عند کل مسجد» فاحب ان البس اجود ثیابی. ترجمه:«امام حسن مجتبی(ع) هنگامی که به نماز می‏ایستاد بهترین لباسهای خود را می‏پوشیدند.کسی به ایشان عرض کرد:ای فرزند رسول ‏خدا! چرا بهترین لباسهایتان را به هنگام نماز می‏پوشید؟فرمودند: خداوند زیباست و زیبایی را دوست می‏دارد. من هم برای پروردگارم خود را زیبا می‏کنم. خداوند،خود فرموده است:«زینت خود را در هر نماز (یا مسجدی) به همراه داشته باشید.» من هم دوست دارم که بهترین لباسم را بپوشم.»

۵-۲) حضرت امام سجاد(ع) :

- حضرت امام سجاد(ع) به نقل از پیامبر گرامی(ص) اسلام فرمودند: من سمعتموه ینشد الشعر فی المسجد (المساجد) فقولوا: فض الله فاک انما نصبت المساجد للقرآن. ترجمه:«به کسی که درمسجد شعر می‏خواند، بگویید:خداوند دندانهایت را بشکند، مساجدرا برای قرآن‏ خواندن ساخته‏اند.»

۶–۲) حضرت امام محمد باقر(ع :

- اذا دخلت المسجد و أنت ترید أن تجلس فلا تدخله الا طاهراً و اذا دخلته فاستقبل القبلة ثم ادع الله وسله وسم حین تدخله وحمد الله وصل علی‏ النبی(ع). ترجمه:«هنگامی که وارد مسجد شدی و می‏خواهی در آن بمانی، با طهارت داخل شو! و چون به مسجد رسیدی رو به قبله کن و خداوند را بخوان و حاجتت را از او درخواست کن و در لحظه ورود به مسجد نام خداوند (بسم‏الله الرحمن الرحیم) را بر زبان جاری نما و خداوند متعال را ستایش کن وبرپیامبر اکرم(ص) درود(صلوات) فرست.»

- بینما رسول‏الله(ص) فی المسجد، اذا قال قم یا فلان، قم یا فلان، قم یا فلان، قم یا فلان حتی أخرج خمسة نفر. فقال: أخرجوا من مسجدنا لاتصلوا فیه و انتم لاتزکون.‏ ترجمه:«درحالی که رسول‏ خدا (ص) در مسجد بود، فرمود: فلانی برخیز... تا این که پنج تن را به همین صورت جدا نمود. آنگاه فرمود: از مسجد ما خارج شوید و تا هنگامی که زکات نمی‏دهید، در مسجد ما نماز به جای نیاورید.»

- عن احدهما علیهما السلام قال: دخل رجلان المسجد، احدهما عابد و الآخر فاسق فخرجا من المسجد و الفاسق صدیق و العابد فاسق و ذلک انه یدخل العابد المسجد مدلاً بعبادته یدل بها فتکون فکرته فی ذلک و تکون فکرة الفاسق فی التندم علی فسقه و یستغفرالله عزوجل مما صنع من الذنوب‏. ترجمه:«امام باقر یا صادق علیهماالسلام می‏فرمایند: دو مرد به مسجد، داخل شدند. یکی عابد و دیگری فاسق بود. در هنگام خروج از مسجد، شخص فاسق، صدیق و شخص عابد، فاسق گشته بود. زیرا عابد با خودنمایی و برای نشان دادن عبادت خویش به دیگران به مسجد آمده و همواره در همین فکر به سر می‏برد. ولی شخص فاسق در حال ندامت بر فسق خویش و طلب آمرزش از خداوند به خاطر گناهانش بود.»

- قلنا له (ابی جعفر علیه‏السلام): الحائض و الجنب یدخلان المسجد ام لا؟ قال: الحائض و الجنب لایدخلان المسجد الا مجتازین. ان‏الله تبارک و تعالی یقول: «ولاجنبا الا عابری سبیل حتی تغتسلوا.» .ترجمه:«به امام باقر(ع) عرض کردیم: آیا حائض و جنب می‏توانند داخل مسجد شوند؟ امام علیه‏السلام فرمودند: حائض و جنب نمی‏توانند داخل مسجد شوند؟ مگربه نحو عبور کردن. (از دری داخل و از دردیگر بدون توقف،خارج شوند.) خداوند متعال می‏فرماید: و در حال جنابت نزدیک نماز نشوید مگر درحال عبور تا اینکه غسل کنید.»

- قلت ِلاَبی جعفر علیه‏السلام: ما تقول فی النّوم فی المساجد؟ فقال علیه‏السلام: لا بأس الا فی المسجدین مسجد النبی صلی‏الله علیه و آله و مسجدالحرام... ترجمه:«ازامام باقرعلیه‏السلام در مورد خوابیدن درمساجد سئوال کردم. امام علیه‏السلام فرمود: اشکال ندارد مگر در مسجد النبی صلی‏الله علیه و آله و مسجدالحرام...»

۷-۲) حضرت امام جعفر صادق(ع) :

- اذا بلغت باب المسجد فاعلم أنّک قصدت باب بیت ملک عظیم لا یطأ بساطه إلاّ المطهّرون و لا یؤذن لمجالسته الاّ الصدیقون. وهب القدوم الی بساط خدمة الملک هیبة الملک. فانک علی خطر عظیم ان غفلت.و اعلم أنه قادر علی ما یشاء من العدل و الفضل معک و بک فإن عطف علیک برحمته و فضله قبل منک یسیر الطاعة و أجزل لک علیها ثوابا کثیرا. و إن طالبک بإستحاقه الصدق و الاخلاص عدلابک حجبک ورد طاعتک و ان کثرت و هو فعال لما یرید. واعترف بعجزک و قصورک و تقصیرک و فقرک بین یدیه فانک قد توجهت للعبادة له والمؤانسة به.وأعرض اسرارک علیه. و لیعلم أنه لا یخفی علیه أسرار الخلایق أجمعین و علانیتهم و کن کأفقر عباده بین یدیه. وأخل قلبک عن کل شاغل یحجبک عن ربک فانه لایقبل الاّ للأطهر و الاخلص و أنظر من أی دیوان یخرج أسمک. فان ذقت من حلاوة مناجاته و لذیذ مخاطباته وشربت بکأس رحمته و کراماته من حسن اقباله و اجابته فقد صلحت لخدمته. فادخل فلک الإذن و الأمان. والافقف وقوف مضطرّ قد إنقطع عنه الحیل و قصر عنه الأمل، و قضی الأجل، فإذا علم اللّه عزوجل من قلبک صدق الإلتجاء إلیه، نظر إلیک بعین الرأفة و الرحمة واللطف و وفقک لما یحب و یرضی، فإنه کریم یحب الکرامة لعباده المضطرین إلیه المحدقین علی بابه بطلب مرضاته. قال الله تعالی: (امن یجیب المضطرّ اذا دعاه). ترجمه:«هرگاه به درب مسجد رسیدی، پس بدان که حضور در محضر پادشاه بزرگ منزلت را درنظر داری، که به بارگاه او ره نمی‏یابد، جز پاکیزگان و اجازه محضر او را نمی‏یابد، جز راست‏گویان. چنان با وقار به مسجد بروید که نزد پادشاه پرشکوه می‏روید. غافل مشو که در جایگاه بزرگی قرار داری. بدان که او می‏تواند با شما به عدالت، یا با فضل و بخشش رفتار کند.اگر با فضل و رحمتش بر شما بنگرد اندک عبادتت را می‏پذیرد و ثواب فراوان می‏بخشد.و اگر بخواهد با شما به عدالت رفتار کند، راستی و پاک‏اندیشی شایسته را از شما بخواهد، به حضور راه نمی‏دهد و عبادتهایت را هرچند بسیار باشند، نمی‏پذیرد. و او هرچه بخواهد می‏تواند انجام دهد.به ناتوانی و تقصیر و قصور و نیازمندی خود نسبت به او اعتراف کن، زیرا قصد عبادت و انس با او را داری. نهان خود را به او بگو و بدان که، پیدا و نهان هیچ کس و هیچ چیز بر او پوشیده نیست. وچون نیازمندترین بندگان درنزد او باش.دل مشغولی هایی را که شما را از او دور می‏کند از دل ،دور گردان. خداوند جز خالص‏ترین و پاکیزه‏ترین را نمی‏پذیرد. بنگر که نامت در کدامین دفتر ثبت می‏شود؟ پس اگر شیرینی مناجات با او را چشیدی و لذت گفتگو با او را احساس کردی و از توجه نیک و پذیرش او، از جام رحمت و کرامتش نوشیدی بدان که شایسته هستی، و در امنیت قرار گرفته‏ای، و گرنه، چون کسی که در اضطرار قرار دارد، راههای چاره به رویش بسته شده، آرزوهایش از بین رفته و مهلت پایان یافته است، توقف کن. اگر خداوند ببیند که به راستی پناه برده‏ای با نگاه محبت و مهربانی و لطف به شما می‏نگرد، و شما را به انجام آنچه که دوست دارد و می‏پسندد، موفق می‏گرداند. خداوند کریم است و دوست دارد با بندگانی که مضطرّ شده‏اند و به او روی آورده‏اند و خوشنودی او را می‏طلبند، به کرامت رفتار کند. چون خود فرمود:آیا کسی هست که اگر مضطرّی او را بخواند اجابت کند.»

- صلّوا من المساجد فی بقاع مختلفة فان کان بقعة تشهد للمصلّی علیها یوم القیامة ترجمه:«‏درجاهای مختلف مساجد نماز به جای آورید، چون جای جای زمین در روز قیامت برای کسی که بر آن نماز گزارده باشد، شهادت می‏دهد.»

- قال رسول‏الله(ص) سوُّوا بین صفوفکم و حاذوا بین مناکبکم؛ لایستحو ذعلیکم الشیطان. ترجمه:«‏رسول خدا(ص) فرمود:(درنماز جماعت) صفهای خود را منظم کنید وکتفها را موازی هم قرار دهید؛ مبادا شیطان بر شما چیره شود.»

- قال رفاعة بن موسی: سألت ابا عبدالله(ص) عن الوضوء فی المسجد، فکرهه من البول و الغائط. ترجمه:«‏از امام صادق(ع) راجع به وضو گرفتن در مسجد پرسیدم، ایشان وضو گرفتن از(حدث) بول و غائط در مسجد را مکروه دانستند.»

- اذا دخلت المسجدفصل علی النبی صلی‏الله علیه وآله واذا خرجت فافعل ذلک. ترجمه:«‏هنگام ورود به مسجد و نیز در وقت خروج، برپیامبرصلی‏ا... علیه و آله درود فرست.»

- عن جمیل بن صالح انه سأل اباعبدالله(ع) ایهما افضل؟ یصلی الرجل لنفسه فی اول الوقت او یؤخرها قلیلاً و یصلی بأهل مسجده اذا کان امامهم؟ قال: یؤخرویصلی باهل مسجده اذا کان الامام.‏ ترجمه:«‏جمیل بن صالح از امام صادق(ع) سؤال کرد: کدام یک از این دو افضل است: انسان در اول وقت نمازش را بخواند یا مقداری نماز را تأخیر بیاندازد تا با اهل مسجد نماز جماعت بخواند، زمانی که مسجد امام جماعت دارد؟ حضرت فرمود: نماز را به تأخیر بیاندازد، با اهل مسجد نماز بخواند، زمانی که مسجد امام جماعت دارد.»

- سألت ابا عبدالله علیه السلام عن الجنب و الحائض یتناولان من المسجد المتاع یکون فیه؟ قال: نعم ولکن لایضعان فی المسجد شیئاً.ترجمه:«‏عبدالله بن سنان می‏گوید: «از امام صادق(ع) در مورد جنب وحائض سؤال کردم:آیا می‏توانند چیزی را از مسجد بردارند؟ فرمودند: آری ولی نمی‏توانند چیزی را درمسجد بگذارند.»

- انّ النبی(ص) بصررجلاً یخذف بحصاة فی المسجد فقال: ما زالت تلعن حتی و قعت. ثم قال: الخذف فی النادی من أخلاق قوم لوط. ثم تلا: و تاتون فی نادیکم المنکر قال: هو الخذف‏. ترجمه: «‏پیامبراکرم(ص) مردی را دید که درمسجد به سنگ پرانی مشغول است. ایشان فرمود: این سنگ تا وقتی که مجدداًبه زمین برسد، لعنت می‏کند. سپس فرمود: سنگ‏پرانی درمیان جمعیّت، ازاخلاق قوم لوط است.آن گاه امام صادق(ع)آیه شریفه (سوره عنکبوت، آیه‏۲۹)را که می‏فرماید:(ودرمیان جمع کارهای زشت انجام می‏دهید) تلاوت کرد، و فرمود: مراد از کار زشت قوم لوط در این آیه کریمه، همان سنگ‏پرانی است.»

- سألت ابا عبدالله علیه‏السلام عن الصلاة فی المساجد المصورة. فقال: اکره ذلک و لکن لا یضرّکم ذلک الیوم ولوقد قام العدل لرایتم کیف یصنع فی ذلک. ترجمه:«‏ازامام صادق(ع) درمورد مساجدی که دارای نقاشی وتصویر است سؤال نمودم. امام(ع) فرمود:من این کار را خوش نمی‏دارم ولی این امرامروزه به شما ضرری نمی‏زند،اگرعدل برپا بود می‏دیدید که در این زمینه چگونه عمل می‏شد؟»

- عن معاویة بن عمار قال: قلت له [الصّادق(ع)]: رجلان دخلا المسجد افتتحا الصلوة فی ساعة واحدة فتلا هذا من القرآن و کانت تلاوته اکثر من دعائه و دعا هذا فکان دعاوه اکثر من تلاوته، ثم انصرفا فی ساعة واحدة؛ ایهما افضل؟ فقال: کل فیه فضل و حسن. قال: قلت: انی قد علمت ان کلا حسن و ان کلا فیه فضل؛ قال: فقال: الدعاء الفضل. اما سمعت قول الله «ادعونی استجب لکم ان الذین یستکبرون من عبادتی سیدخلون جهنم داخرین» هی والله افضل، هی والله افضل، هی والله افضل الیس هی العبادة؟ الیست اشد؟هی والله اشدی هی والله اشد هی والله اشد. ثلاث مرّات. ترجمه:«‏معاویة بن عمار می‏گوید: ازامام صادق(ع) پرسیدم:دونفر به مسجد وارد می‏شوند ودریک زمان به نماز می‏ایستند. یکی، بیشتر به تلاوت قرآن می‏پردازدودیگری بیشتر دعا می‏کند و هردو در وقت معینی از مسجد، خارج می‏شوند؛ کار کدامیک از از این دو برتر است؟ امام(ع) فرمود:عمل هردو دارای فضیلت است. راوی می‏گوید: به امام(ع) گفتم: می‏دانم که هر دو عمل، نیکو و دارای فضیلت است؛ (ولی می‏خواستم بدانم عمل کدامیک برتر است؟) امام(ع) فرمود: دعا برتراست. آیا سخن خداوند متعال را نشنیده‏ای که می‏فرماید: «دعا کنید تا خواسته‏هایتان را اجابت نمایم؛ آنان که از عبادت من سرپیچی می‏کنند، به زودی با حالت خواری و زبونی به دوزخ وارد می‏شوند.» آنگاه امام(ع) سه مرتبه فرمود: سوگند به خدا که دعا برتر است؛ آیا دعا همان عبادت نیست؟ وسه مرتبه نیز فرمودند: سوگند به خدا دعا مهمتر است.»

- اَنَا اَکْرَهُ اَنْ اَدْخُلَهُ راکِباً...؛ ترجمه:«‏کراهت دارم که سواره وارد مسجد (کوفه) شوم.»

- اتدری یا یونس لم عظّم الله تعالی حق المساجد و انزل هذه الایة: «و انّ المساجد لله فلا تدعوا مع الله احداً» «کانت الیهود و النصاری اذا دخلوا کنائسهم اشرکوا بالله تعالی، فامر الله سبحانه نبّیه أن یوحد الله تعالی فیها و یعبده».ترجمه:«ای یونس! آیا می‏دانی که چرا خداوند حق مساجد را بزرگ داشته است؟ و آیه «مساجد از آنِ خداست، پس هیچ کس را با خدا نخوانید»را نازل فرموده است؟ زیرا، یهود و نصاری وقتی که داخل کلیساهای خود می‏شدند، به خداوند سبحان شرک می‏ورزیدند پس خداوند سبحان، به پیامبرش فرمود که در مساجد خداوند متعال را به یگانگی و یکتایی بخوانند و تنها او را پرستش کنند.»

- عن ابی بصیر عن ابی عبدالله علیه‏السلام انه سال عن اکل الثوم و البصل و الکراث قال: لا بأس باکله نیَّاً و فی القدور و لا بأس بان یتداوی بالثوم ولکن اذا اَکل ذلک فلا یخرج الی المسجد.ترجمه:«ابوبصیرمی‏گوید:ازامام صادق(ع) در مورد خوردن سیر و پیاز و تره سؤال کردم. امام(ع) فرمودند: خوردن آنها به صورت خام یا پخته اشکالی ندارد. همچنین معالجه کردن با سیر اشکالی ندارد. اما اگرکسی از آنها بخورد، (قبل از برطرف کردن بوی آن) به مسجد نرود.»

- عن محمدبن اسماعیل عن بعض اصحابه عن ابی عبدالله علیه‏السلام قال: قلت له: نکون بمکة او بالمدینة او الحیرة او المواضع التی یرجی فیها الفضل فربما خرج الرجل یتوضّا فیجیی آخر فیصیر مکانه؟ فقال: من سبق الی موضع فهو احق به یومه و لیلته.» .ترجمه:«شخصی از امام صادق(ع) سؤال کرد: ما گاهی در مکّه، مدینه،حیره یا جاهایی که امید به فضل پروردگار می‏رود، هستیم. شخصی برای وضو گرفتن از جای خود بیرون می‏رود و دیگری جای او را می‏گیرد. آیا این کار صحیح است؟ امام(ع) فرمودند: کسی که نسبت به جایی حق تقدم داشته باشد تا یک شبانه‏روز نسبت به آن مکان بردیگران اولویت دارد.»

- اذا صلّی احدکم المکتوبة و خرج من المسجد فلیقف بباب المسجد ثم لیقل: اللهم دعوتنی فاجبت دعوتک وصلیت مکتوبتک و انتشرت فی ارضک کما امرتنی فاسالک من فضلک العمل بطاعتک واجتناب سخطک والکفاف من الرزق برحمتک. ترجمه: «هنگامی که یکی از شما نماز واجب خود را به‏جای آورد و قصد خروج از مسجد را داشت (کنار در مسجد بایستد) و این دعا را بخواند: خداوندا! مرا دعوت نمودی و من نیز دعوت تو را اجابت کردم و نمازی را که بر من واجب نمودی به‏جای آوردم. اینک همان‏گونه که خود، فرمان داده‏ای. درزمین تو حرکت می‏کنم واز تو می‏خواهم از فضل خویش به من توفیق بندگی و دوری از آنچه که تورا به خشم می‏آورد، عطا فرمایی وبه رحمت خویش،رزق کافی را به من ارزانی داری.»

- قال ابوبصیر: سألته (اباعبداللّه علیه السّلام): عن قوله تعالی خذوا زینتکم عند کلّ مسجد قال: هو المشط عند کلّ صلاة فریضة و نافلة. ترجمه:«گفت ابوبصیر: «از امام صادق علیه السّلام در مورد سخن خداوند متعال که می‏فرماید: زینت خود را در هر مسجد به همراه داشته باشید. سؤال کردم. امام علیه السّلام فرمودند: مراد از زینت، شانه کردن مو برای نمازهای واجب و مستحبی است.»

- علیکم باتیان المساجد فانّها بیوت اللّه فی الارض من اتاه متطهّراً طهّره اللّه من ذنوبه و کتب من زوّاره. ترجمه:«برحضور در مسجد، مواظبت کنید! چرا که مساجد، خانه‏های خداوند در زمین است. کسی که با حالت طهارت وارد مسجد شود خداوند او را از گناهانش تطهیر می‏نماید و نام وی را در زمره زائرین خویش می‏نویسد.»

- من قمّ مسجداً کتب اللّه له عتق رقبة و من اخرج منه ما یقذی عیناً کتب الله عزّ و جلّ له کفلین من رحمته. ترجمه:««کسی که مسجدی را جارو کند، خداوند، پاداش آزاد کردن بنده‏ای را برای او می‏نویسد و اگر از این مسجد به اندازه خاشاکی که در چشم می‏رود، غبار برگیرد خداوند عزّ و جلّ دو بهره و نصیب از رحمت خویش را به وی عطا می‏فرماید.»

-من اکل شیئاً من المؤذیات ریحها فلا یقربن المسجد. ترجمه:«کسی که غذاها و مأکولاتی که بوی بد تولید می‏کند، خورده است، به مسجد نزدیک نشود. (داخل مسجد نشود)»

۸-۲) حضرت امام موسی کاظم(ع) :

- عن علی بن جعفر عن اخیه(ع): قال سألته عن المسجد یکتب فی قبلته القرآن أوالشی‏ء من ذکرالله عزوجل- قال(ع):لا باس‏.ترجمه :«علی بن جعفراز برادر بزرگوارش امام کاظم(ع) سؤال کرد:آیا درسمت قبله مسجد، قرآن ویا چیزی مانند ذکر خداوند نوشته شود، جایز است؟ امام(ع) فرمود: اشکال ندارد.»

- قال ابوبکربن عیسی: کنت فی المسجد و قد جی‏ء بجنازة فاردت أن أصلی علیها. فجاء ابوالحسن الاول(ع) فوضع مرفقه فی صدری فجعل یدفعنی حتی أخرجنی من المسجد. ثم قال: یا أبابکر أن جنائز لایصلی علیها فی المسجد. ترجمه:«در مسجد بودم که جنازه‏ای را آورند، خواستم برآن نماز بخوانم که امام کاظم(ع) وارد مسجد شدند وآرنج خود را بر سینه من گذاشته و به عقب راندند، تا این که مرا از مسجد بیرون کردند. آن گاه فرمودند: ای ابوبکر!در مسجد بر جنازه‏ها نماز گزارده نمی‏شود.»

- علی بن جعفر می‏گوید:سألته (موسی بن جعفر علیه‏السلام) عن السیف هل یصلح أن یعلق فی المسجد؟ فقال: اما فی القبلة فلا و اما فی جانب فلا باس». ترجمه:«ازبرادرم موسی بن جعفرعلیه‏السلام سؤال کردم:آیاجایزاست شمشیر را درمسجد،آویزان نمود؟ امام علیه‏السلام فرمود:درقبله مسجد جایز نیست اما در سمت راست یا چپ قبله، مانعی ندارد.»

- (دخل رسول‏الله(ص) المسجد؛ فاذا جماعة قد اطافوا برجل: فقال: ما هذا؟ فقیل: علامة؛ فقال: و ما العلامة؟ فقالوا: اعلم الناس بانساب العرب و وقایعها و ایّام الجاهلیة والاشعار والعربیة. قال: فقال النبی(ص) ذاک علم لایضرمن جهله ولاینفع من علمه؛ثم قال النبی(ص): انما العلم ثلاثة:آیة محکمة او فریضة عادلة اوسنة قائمة و ما خلاهن فهو فضل. ترجمه: «روزی رسول ‏خدا (ص) وارد مسجد شدند. گروهی از مردم، گرد شخصی جمع شده بودند. پیامبر(ص) پرسیدند: چه خبر است؟ مردم گفتند: دانشمندی است. (و مردم گرد او جمع شده‏اند) پیامبر(ع) فرمود: چگونه دانشمندی است؟ گفتند: او از همگان نسبت به نسب عرب و مسائل مربوط به آن آگاهتر است. رویدادهای دوران جاهلیت، اشعار عرب و فنون ادبی آنها را می‏داند. پیامبر(ص) فرمود: اینها دانشی است که ندانستن آن، زیانی ندارد و فراگرفتن آن نیز سودی را درپی ندارد. دانش تنها سه چیز است: فرا گرفتن آیه‏ای محکم، آموختن واجبی از واجبات دین و سنتی پابرجا، و جز اینها، تنها نوعی فضیلت و برتری به‏شمار می‏آید».

پی نوشت :

۱- محمود زاده حسینی سید حمید ، اعتکاف در خلوت اُنس ، ص۱۴۸.

۲- سوره اعراف آیه ۳۱.

۳- سوره بقره آیه ۱۱۴.

۴- سوره جن آیه ۱۸.

۵ - وسائل الشیعه، ج‏۳، ص ۵۱۸.

۶- کنزالعمال، ج‏۷، ص ۶۵۷.

۷- وسائل‏الشیعه، ج‏۳، ص ۵۱۵.

۸- سفینةالبحار، ج‏۷۷، ص ۸۶؛ بحارالانوار، ج‏۷۷، ص ۸۸.

۹- کنزالعمال، ج‏۷، ص ۶۷۱.

۱۰- وسائل الشیعه، ج‏۳، ص ۵۰۷.

۱۱- مستدرک‏الوسائل، ج‏۳، ص ۳۹۱.

۱۲- کنزالعمال، ج‏۷، ص ۶۶۰.

۱۳- جامع‏احادیث الشیعه، ج‏۴، ص ۴۷۷؛ مستدرک‏الوسائل، ج‏۳، ص ۳۹۳.

۱۴- کنزالعمال، ج‏۷، ص ۶۶۰.

۱۵- جامع‏احادیث الشیعه، ج‏۴، ص ۴۷۸.

۱۶- کنزالعمال، ج‏۷، ص ۶۶۱.

۱۷- همان منبع،

۱۸- همان منبع،ص۶۷۰.

۱۹- همان منبع، ص ۶۶۹.

۲۰- همان منبع،

۲۱- همان منبع، ، ص ۶۶۸.

۲۲- بحارالانوار، ج‏۸۳، ص ۳۷۷.

۲۳- تحف‏العقول،باب مواعظ النبی وحکمة،ص ۵۲.

۲۴- وسائل‏الشیعه، ج‏۳، ص ۴۹۶.

۲۵- مستدرک‏الوسایل، ج‏۳،ص۴۳۳.

۲۶- کنزالعمال، ج‏۷، ص ۶۶۹.

۲۷- وسائل‏الشیعه، ج‏۳، ص ۴۹۳.

۲۸- مستدرک‏الوسائل، ج‏۳، ص ۴۶۶.

۲۹- وسائل‏الشیعه،ج‏۱۲،ص ۳۴۴.

۳۰- سفینةالبحار، ج‏۴، ص ۷۵.

۳۱- مستدرک ‏الوسائل، ج‏۳، ص ۳۸۹.

۳۲- جامع الحادیث الشیعه، ج‏۶، ص ۴۷۰.

۳۳- سنن ابی داود، ج‏۱، ص ۱۲۸.

۳۴- کنزالعمال، ج‏۷، ص ۶۷۴.

۳۵- همان منبع، ج‏۷، ص ۶۶۴.

۳۶- وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۵۰۴.

۳۷- مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۳۷۷.

۳۸- وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۵۰۴.

۳۹- کنزالعمّال،ج ۷، ص ۶۶۴.

۴۰- وسائل الشیعه، ج ۳، ص ۴۹۹.

۴۱- مستدرک الوسائل، ج ۳،ص ۳۷۶.

۴۲- همان منبع، ص ۳۸۷.

۴۳- سفینة البحار، ج ۴۰، ص ۷۷.

۴۴- مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۳۷۶.

۴۵- کنزالعمال ، ج ۷ ، ص ۶۴۹.

۴۶- مستدرک الوسائل، ج ۳، ص ۳۸۸.

۴۷- همان منبع، ص ۳۸۵.

۴۸- همان منبع، ج‏۳، ص ۳۹۵

۴۹- وسائل‏الشیعه، ج‏۳، ص ۵۱۷.

۵۰- مستدرک الوسائل، ج‏۳، ص ۳۸۹.

۵۱- سفینةالبحار، ج‏۴، ص ۷۵.

۵۲- من لایحضره الفقیه، ج‏۱، ص ۱۷۰.

۵۳- مستدرک‏ الوسائل، ج‏۳، ص ۳۷۰.

۵۴- وسائل‏الشیعه، ج‏۳، ص ۵۱۵.

۵۵- مستدرک‏الوسائل، ج‏۳، ص ۴۳۴.

۵۶- دعائم‏الاسلام، ج‏۱، ص ۱۴۹.

۵۷- مستدرک‏الوسائل، ج‏۳، ص ۳۸۳.

۵۸- بحارالانوار، ج ۸۴، ص ۱۶.

۵۹- مستدرک‏ الوسائل، ج‏۳، ص ۴۴۶.

۶۰- کنزالعمال، ج‏۸، ص ۳۱۹.

۶۱- بحارالانوار، ج ۸۰، ص ۳۸۱.

۶۲- مستدرک‏الوسائل، ج‏۱، ص ۲۳۰.

۶۳- وسائل‏الشیعه، ج‏۳،ص ۵۱۸ وسنن ترمذی ج‏۲، ص ۱۲۷.

۶۴- تفسیرالمیزان، ج‏۸، ص ۹۲.

۶۵- وسائل‏الشیعه، ج‏۳، ص۴۹۲.

۶۶- همان منبع، ج‏۳، ص ۵۱۶.

۶۷- همان منبع، ج‏۶، ص ۱۲.

۶۸- وسائل‏الشیعه، ج‏۱، ص ۷۶.

۶۹- همان منبع، ص ۴۸۶.

۷۰- وسائل‏الشیعه، ج‏۳، ص ۴۹۶.

۷۱- آیین مسجد ،ج۱، ص ۱۶۹ و مصباح‏الشریعة، ص ۸۶.

۷۲- وسائل‏الشیعه، ج‏۳، ص ۴۷۴.

۷۳- همان منبع، ج‏۶، ص ۱۲.

۷۴- همان منبع، ج‏۱، ص ۳۴۵.

۷۵- همان منبع، ج‏۳، ص ۵۱۷.

۷۶- همان منبع، ج‏۵، ص ۳۸۸.

۷۷- همان منبع، ص ۴۹۱.

۷۸- مستدرک‏الوسائل، ج‏۳، ص ۵۱۴.

۷۹- وسائل‏الشیعه، ج‏۳، ص ۴۹۳.

۸۰- سیمای مسجد، ج‏۲، ص ۶۰.

۸۱- من لا یحضره الفقیه، ج‏۱، ص ۲۳۰.

۸۲- وسائل‏الشیعه، ج‏۳، ص ۵۵۶.

۸۳- همان منبع، ص ۵۰۲ وصحیح بخاری، ج‏۱، ص‏۴۰۲.

۸۴- همان منبع، ج‏۳، ص ۵۴۲.

۸۵- همان منبع، ص ۵۱۷.

۸۶- بحارالانوار، ج ۷۳، ص ۱۱۶.

۸۷- وسائل الشیعه، ج ۱، ص ۲۶۷.

۸۸- بحارالانوار، ج ۸۰، ص ۳۸۳.

۸۹- وسائل الشیعه، ج‏۳، ص ۵۰۳وتهذیب الاحکام، شیخ مفید، ج ۳، ص ۲۲۷.

۹۰- همان منبع، ص ۴۹۴.

۹۱- الاستبصار، ج‏۱، ص ۴۷۳.

۹۲- وسائل‏الشیعه، ج‏۳، ص ۴۹۲.

۹۳- اصول کافی، ج‏۱، باب فضل‏العلم و العلماء حدیث ۱.

۹۴- مستدرک‏الوسائل، ج‏۳، ص ۳۹۰ وسیمای مسجد، ج‏۱، ص‏۳۸۱.

۹۵- سایت آیت الله نوری همدانی. http://www.noorihamedani.com .

۹۶- عزیزی عباس ، پرورش روح ، ص ۵۰.

۹۷- بحار الانوار، ج۹۳، باب ۱۶

۹۸-. موظف رستمی محمد علی ، بایسته های اعتکاف، ص ۲۹.

۹۹- همان منبع،

۱۰۰- عزیزی عباس ، پرورش روح ، ص ۱۵.

۱۰۱- بحار الانوار ،ج۷۵، ص ۱۲۷.

۱۰۲- موظف رستمی محمد علی ، بایسته های اعتکاف، ص۳۱.

۱۰۳- عزیزی عباس ،سیمای قرآن ، ص ۱۵.

۱۰۴- عزیزی عباس ، پرورش روح ، ص ۲۸۴.

۱۰۵- ابو القاسمی محمد جواد، جلوه گاه حضور ،ص ۱۶.

۱۰۶- موظف رستمی محمد علی ، بایسته های اعتکاف، ص۳۱.

۱۰۷- همان منبع، ص۳۳.

۱۰۸- کنز العمال ،ج۲، ص۳۲۴.

۱۰۹- محمود زاده حسینی سید حمید ، اعتکاف در خلوت اُنس ، ص۱۱۲.

۱۱۰- موظف رستمی محمد علی ، بایسته های اعتکاف، ص۳۵.

۱۱۱- از بلندای عرفان بایسته های اعتکاف ، ص ۲۵.

۱۱۲- محمدی ری شهری محمد ، منتخب میزان الحکمه ، ص۹۲.

۱۱۳- از بلندای عرفان ، صد نکته عرفانی حضرت امام (ره) ، ص ۲۴.

۱۱۴- همان منبع ، ص ۳۴.

۱۱۵- قرآن کریم، سوره بقره ، آیه۱۳۸.

۱۱۶- مؤیدی محمد حسن ، اعتکاف ، ص ۲۳و۲۴.

۱۱۷- سوره زمر ، آیه ۱۱.

۱۱۸- وسایل الشیعه ، ج۷، ص ۵۶۷.

۱۱۹- کنزالعمال ،ج ۸.،۵۳۰.

۱۲۰- سوره ابراهیم، آیه ۷.

۱۲۱- از بلندای عرفان ، صد نکته عرفانی حضرت امام (ره) ، ص ۳۴.

---