دیپلماسی موفق عمومی یا تهاجمی ناموفق

اقدام اخیر آقای اردوغان در نشست اجلاس داووس با نتیجه ای که برای ترک ها به همراه داشت تبلور یک دیپلماسی موفق است ترکیه توانست در تحولات جنگ غزه با توجه به رابطه خود با همه طرف ها, یک دیپلماسی فعال را از طریق استفاده از روابط خود با همه آنها به نمایش بگذارد

اقدام اخیر آقای اردوغان در نشست اجلاس داووس با نتیجه‌ای که برای ترک‌ها به همراه داشت تبلور یک دیپلماسی موفق است. ترکیه توانست در تحولات جنگ غزه با توجه به رابطه خود با همه طرف‌ها، یک دیپلماسی فعال را از طریق استفاده از روابط خود با همه آنها به نمایش بگذارد. سابقا ترکیه بین اسرائیل و سوریه و همچنین بین رژیم صهیونیستی و حماس نوعی میانجیگری‌ کرده است. ترک‌ها در طول جنگ غزه حضور فعالی داشتند و غیر از دیپلماسی رسمی، دیپلماسی عمومی‌شان نیز فعال بود. در نقاط کمی از دنیا مشاهده شده که بیش از یک میلیون نفر در تظاهرات به سود فلسطینی‌ها شرکت کنند اما در ترکیه این اتفاق افتاد. ‌ وزیر امور خارجه ترکیه در بحبوحه جنگ در حالی که همه مقامات دولتی ترک با تظاهرات ضد اسرائیلی همراهی می‌کردند گفت روابط با اسرائیل را قطع نمی‌کند چون ترکیه به آن نیاز دارد. ترک‌ها با زمینه‌سازی از قبل توانستند از حضور مردمی در سطحی گسترده استفاده نمایند و به اسرائیل فشار وارد کنند. ترک‌ها توانستند همه اقدامات خود را در یک جهت فعال کنند و دیپلماسی موفقی را با توجه به ظرفیت‌های خود به نمایش بگذارند و از تظاهرات مردمی در دیپلماسی رسمی نیز بهره بگیرند. تمام کسانی که در عرصه دیپلماتیک فعال هستند به دنبال تامین منافع ملی خود هستند و تامین منافع ملی توسط ترک‌ها در کنار حمایت از فلسطینی‌ها صورت گرفت. ترک‌ها با به‌کارگیری شرایط منطقه‌ای و نیاز اسرائیلی‌ها به حفظ توافقات با ترکیه و با استفاده از روابط خوب خود با اعراب وخصوصا با حماس سعی می‌کنند تا نقشی محوری برای خود تعریف کنند. جالب است به انفعال اسرائیلی‌ها در مقابل دیپلماسی ترکیه اشاره شود.

شیمون ‌پرز با اردوغان تماس تلفنی گرفت و از اینکه با صدای بلند صحبت کرده عذرخواهی کرد و گفت علت بلندی صدای او سنگین بودن گوش خود او بوده است. در عین حال خبرها حاکی از آن است که رژیم صهیونیستی با فروش هواپیماهای بدون سرنشین بعد از مدت‌ها تاخیر به ترکیه موافقت کرد به عبارت بهتر می‌توان گفت ترکیه با جدی گرفتن نقش دیپلماسی توانست از اتفاق داووس بهره بگیرد و با تادیب و بی‌آبرو کردن اسرائیل و دفاع از حقوق مردم فلسطین، جایگاه خود را نزد فلسطینی‌ها، اعراب و مسلمانان ارتقا بخشد و نیز نقش منطقه‌ای ترکیه را بهبود دهد به‌طوری که در تظاهراتی که در غزه صورت گرفت، عکس آقای اردوغان و خالد مشعل روی دست مردم غزه بلند شد و آنها با افتخار در مورد اقدام ترک‌ها صحبت کردند و در سطح جهان اسلام هم همه از اقدام اردوغان تجلیل و بیانات او را سخن همه مسلمانان و آزادیخواهان قلمداد کردند. به عبارت بهتر ترکیه در تحولات غزه از همه فرصت‌ها در منطقه به نفع خود و فلسطینی‌ها بهره گرفت. در این مسیر، دیپلماسی جایگاه منطقی خود را داشت و نقش خود را بازی کرد.

در ایران متاسفانه در جریان تحولات تهاجم صهیونیستی به غزه، دیپلماسی دولت نهم با یک سرگردانی مبهم مواجه بود به‌طوری که در جنگ غزه با توجه به اهمیت نقش کشورمان در تحولات خاورمیانه و فلسطین و مواضع قاطع ملت ایران در حمایت از حقوق ملت فلسطین و نفوذ معنوی ایران در میان مسلمانان منطقه و با حضور گسترده مردم در صحنه حمایت از مردم و کودکان مظلوم غزه و با عنایت به پیام‌های رهبر معظم انقلاب، دیپلماسی دولت نهم توقع ملت ایران برای اثرگذاری در تحولات مهم منطقه‌ای در جهت تامین خواسته‌های ایران را برآورده نکرد. ‌ دیپلماسی تهاجمی دولت نهم نتوانست از همه ظرفیت‌ها استفاده کند و این عدم بهره‌گیری از جوشش مردمی و کم‌حضوری ما به ضعف‌ما یا کاهش اهمیت جمهوری اسلامی برنمی‌گردد چراکه ایران بی‌شک مهم‌ترین کشور در منطقه بوده و خواهد بود. مشکلاتی که وجود دارد از نوع نگاه و رویکرد دولت به دیپلماسی و ضعف دولت نهم در دیپلماسی سرچشمه می‌گیرد. همه شاهد بودیم که در جریان جنگ غزه، وزیر امور خارجه ایران به جای حضور در مراکز دیپلماتیکی که وزرای خارجه کشورهای مهم در منطقه و جهان مشغول رایزنی بودند صرفا به مشارکت در مراسم مردمی و خواندن خطابه یا نواختن زنگ غزه در مدارس اکتفا کرد. در حالی که توقع از ایشان این بود که با حضور در اجلاس‌های متعدد، نقش و نفوذ جمهوری اسلامی را تا حد امکان برای تامین خواسته‌های دوستان فلسطینی و دنبال کردن دیدگاه‌های منطقه‌ای کشورمان به کار گیرد. در کشور ما سخنران‌های متعددی وجود دارد اما ایران فقط یک وزیر امور خارجه دارد. در پایان تاکید بر این نکته ضروری است که اگر همه قبول داریم که ایران و اندیشه حضرت امام(ره) الهام‌بخش مقاومت بوده و موفقیت آنها موفقیت ما است، باید برای دفاع از ایده‌های خود در همه صحنه‌های سیاسی و دیپلماتیک حضور فعال داشته باشیم.

محمدعلی سبحانی‌

سفیر اسبق ایران در لبنان