ورزش از منظر جامعه شناسی شهری

مطالعات متعدد نشان می دهند که برنامه ریزی برای اوقات فراغت اقشار مختلف اجتماعی مانعی برای به وجود آمدن آسیب های جدید بوده و ورزش نیز به عنوان یکی از مهم ترین فعالیت ها در این زمان ها, نقش بسیار موثری در جلوگیری از آسیب های فردی و اجتماعی دارد

دکتر موسوی در آغاز سخنرانی خود در این گروه، با ارائه تعریفی از شهر به عنوان سازمان فضایی جوامع مدرن و همچنین ورزش به عنوان یک فرایند مثبت اجتماعی جهت حل معضلات اجتماعی در سطح خرد (محلات و خانواده‌ها) و کلان (ملی و بین‌المللی)، رابطه میان این دو را مورد توجه قرار داد. وی مبنای نظری خود را در این رابطه، دیدگاه کارکردگرایانی مانند فیچر که پدیده‌های شهر به طور جزئی مورد بررسی قرار می‌دهند و همچنین نظریات ساختارگرایانی مانند کاستلز که معتقدند ورزش باید در ذیل فرایندهای کلی دیگر در جامعه قرار گیرد؛ معرفی کرد.

موسوی در ادامه به بررسی رابطه میان شهرنشینی و اوقات فراغت پرداخت و در این زمینه، با تأکید بر مدرن بودن پدیده شهرنشینی و رشد و گسترش اجتناب ناپذیر آن در دنیا‌، این توسعه را مستلزم وجود سازمانی مخصوص برای اوقات فراغت شهروندان، به عنوان یکی از فعالیت‌های مهم در سطح شهر شمرد و در این باره گفت: مطالعات متعدد نشان می‌دهند که برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت اقشار مختلف اجتماعی مانعی برای به وجود آمدن آسیب‌های جدید بوده و ورزش نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین فعالیت‌ها در این زمان‌ها، نقش بسیار موثری در جلوگیری از آسیب‌های فردی و اجتماعی دارد. همچنین به دلیل پوشش جمعیتی بسیار وسیع ورزش به عنوان وجه مدنی اوقات فراغت، در قالب دو گروه اجتماعی بازیگران و فعالان این حوزه و منفعلان و تماشاگران آن، توجه به این پدیده اجتماعی از اهمیت بیشتری برخوردار می‌شود. چنان‌چه به نقل از کارشناسان، هم اکنون حدود ۱۲ میلیون نفر تحت پوشش بیمه ورزش هستند و سازمان تربیت بدنی به آنها خدمات می‌دهد و بدیهی است که این آمار در کنار کسانی که غیرمستقیم تحت تاثیر ورزش هستند، جمعیت زیادی را تشکیل می‌‌دهد.

وی همچنین با بیان اینکه نهادهای دموکراتیک شهری نقش بسیار موثری در اصلاح و توسعه سازمان‌های مربوط به اوقات فراغت، از جمله سازمان ورزش در شهر دارند؛ از جمله این نهادها شوراهای شهر معرفی کرد و در این باره تصریح کرد که اگر قرار بر اجرای اصل ۴۴ هم باشد، ورزش مناسب‌ترین بستری است که می‌تواند از طریق شورای شهر به بخش خصوصی واگذار شود.

او همچنین تعامل مشترک شورای شهر و شهرداری در مقوله ورزش را نیز مورد توجه قرار داد و تاکید کرد که شورای شهر و شهرداری‌ها می‌توانند با برقراری ارتباط مناسب با حوزه ورزش، از دامن ‌زدن به بوروکراسی موجود در سازمان تربیت بدنی جلوگیری کنند.

دکتر موسوی همچنین در بیان محدودیت‌ها و موانع توسعه کیفی ورزش در شهر گفت: ما در جامعه خود، عموماً در کلان‌شهرها با فقدان سیاست‌گذاری فرهنگی و سیاست‌گذاری ورزشی مواجهیم؛ چرا که در شرایطی که اصولاً توسعه یک شهر به برنامه‌های محلی و خاص آن منطقه نیاز دارد، تمام برنامه‌ریزی‌ها و استراتژی‌های موجود در توسعه ورزشی در سطح کلان و ملی است و در نتیجه این امر، به عنوان مثال، استراتژی توسعه ورزش در پنج سال آینده در شهرهای مختلف مشخص نیست. از سوی دیگر، نبود مدیریت نوین و علمی نظام ورزشی در شهر و نیز نبود نظام برنامه‌ریزی پویا و سامان بخشی ورزشی در کلان‌شهرها نیز از دیگر موانع مهم توسعه کیفی ورزش در شهر و جامعه است.

وی در ادامه سخنان خود، به ضرورت توجه به دو ماهیت اجتماعی و فیزیکی ورزش به صورت هم‌زمان اشاره کرد و از جمله مهم‌ترین عناصر ماهیت اجتماعی ورزش را تأمین نیازهای اجتماعی افراد، درگیری اجتماع با ورزش، گره خوردن سرنوشت افراد با ورزش، توسعه اخلاقی توسط ورزش و درگیری نهادهای مدرن مثل اینترنت و نهادهای سنتی مثل مسجد با ورزش شمرد و در عین حال، طراحی اماکن ورزشی، تسهیل در رفت و آمد و زیباسازی شهر را به عنوان ویژگی‌های ماهیت فیزیکی ورزش مورد توجه قرار داد.

موسوی در بخش دیگری از سخنان خود، کارکردهای مختلف ورزش را در قالب کارکردهای آشکار و پنهان، مورد بررسی قرار داد. او در این رابطه، کارکردهای تفریحی، فیزیکی، بهداشتی، اجتماعی، اقتصادی و تربیتی، شبکه‌ای و تمدن فراغت را به عنوان کارکردهای آشکار و تولید هویت جمعی در سطح کلان در قالب تقویت انسجام ملی و اجتماعی و در سطح خرد در قالب توسعه ورزش در روستاها و اجتماع شهری، ایجاد اجتماع شهری، افزایش حس تعلق جمعی، نهادینه کردن ارزش‌ها و هنجارهای محیطی، تقویت اخلاق جمعی، کاهش انرژی تخریب و کارکرد شبکه‌ای در ارتباطات شهری، ترک اعتیاد، دوست یابی و انسجام اجتماعی را از جمله مهم‌ترین کارکردهای پنهان این پدیده اجتماعی معرفی کرد.

وی در خاتمه سخنان خود، به بحث درباره راه‌کارها پرداخت و در این زمینه توجه به مدیریت اقتصادی ورزش در شهر به ویژه در جذب گردش‌گر و همچنین توجه به مدیریت فرهنگی و اجتماعی، مدیریت امکانات و تجهیزات، مدیریت رسانه‌ای ورزش در شهر، در کنار توسعه دانش اجتماعی و شهری ورزش را مورد توجه و تأکید قرار داد.