ضربه در بارداری مساوی است با سقط جنین

حتما از زبان این و آن شنیده اید یا در فیلم های سینمایی و سریال های تلویزیونی دیده اید که یک خانم باردار مدتی پس از ضربه ای که سهوا یا عمدا به شکمش وارد می شود, دچار سقط جنین شده است

حتما از زبان این و آن شنیده‌اید یا در فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی دیده‌اید که یک خانم باردار مدتی پس از ضربه‌ای که سهوا یا عمدا به شکمش وارد می‌شود، دچار سقط‌جنین شده است...

ولی آیا هر ضربه‌ای منجر به سقط‌جنین می‌شود؟ اصلا احتمال سقط‌جنین در اثر ضربه در کدام‌یک از ۳ماهه‌های بارداری بیشتر است؟ اینها پرسش‌هایی است که از دکتر طاهره افتخار، متخصص بیماری‌های زنان و زایمان و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، پرسیده ایم.

▪ خانم دکتر! اگر یک خانم باردار به هر علتی دچار ضربه شکمی شود چه اتفاقی می‌افتد؟

- وقتی خانم بارداری به علت ضربه به شکم به ما مراجعه می‌کند بیشترین نگرانی ما کنده شدن جفت است. ممکن است جفت کنده شده باشد و خونریزی پشت جفت داشته باشیم. برای بررسی این وضعیت باید به مدت ۲۴ساعت یا حداقل ۱۰ساعت علایم حیاتی مادر و جنین را ارزیابی ‌کنیم. اگر وضعیت جنین و علایم حیاتی مادر خوب بود مشکلی وجود ندارد. در اغلب موارد در ضربه‌های کوچک اتفاق خاصی نمی‌افتد.

▪ یعنی خانم باردار پس از ضربه‌های خفیف لازم نیست به پزشک مراجعه کند؟

- اینطور نیست که در ظاهر مشخص باشد و اگر مادر بگوید حالش خوب است به بررسی نیاز نباشد. تنها راه این است که مادر بستری شود و ارزیابی شود. از روی ظاهر نمی‌توان قضاوت بالینی کرد. ممکن است مادر در ظاهر خوب باشد اما جفت کنده شده باشد. حتی ممکن است سونوگرافی خوب باشد اما کنده شدن جفت خیلی کوچک باشد و به مرور خونریزی باعث جدا شدن جفت شود. اگر جنین ترم (رسیده و کامل) یا نزدیک ترم باشد ممکن است جنین را از دست بدهیم یا عوارض و اختلالات انعقادی برای مادر پیش بیاید و باعث مرگ مادر شود.

▪ چه افرادی در اثر ضربه بیشتر آسیب می‌بینند؟

- اگر مادری فشار خون داشته باشد در معرض کنده شدن جفت است و اگر ضربه هم بخورد احتمال خطر بیشتر می‌شود یا کسی که اختلال انعقادی یا اختلال پلاکتی دارد در صورت ضربه بیشتر در معرض خونریزی است و احتمال کنده شدن جفت بیشتر است. همچنین وقتی سن مادر بالا می‌رود احتمال فشار خون و خیلی بیماری‌ها بالا می‌رود و بارداری پرخطرتر می‌شود.

▪ ضربه به شکم در چه زمانی از بارداری خطرناک‌تر است و عوارض بیشتری دارد؟

- خطر در ۳ماهه آخر بیشتر و در ۳ماهه اول کمتر است، چون جنین تا ۱۲هفته اول کاملا توسط استخوان لگن محفوظ است. حتی اگر استخوان لگن ترک بخورد جنین صدمه نمی‌بیند. مگر اینکه لگن بشکند و شکستگی با جابجایی شدید ایجاد شود.

▪ اما در فیلم ها می‌بینیم خانمی که ‌تازه متوجه شده باردار است تصادف می‌کند و پزشک می‌گوید متاسفانه بچه از دست رفت!

- نه، اصلا اینطور نیست. جنین در ۳ماهه اول کاملا محفوظ است و احتمال صدمه به جنین خیلی ضعیف است. همچنین مایع آمنیوتیک مثل یک حفاظ عمل می‌کند و جلوی خیلی از ضربه ها را می‌گیرد. ضربه‌ها ۲نوع‌اند؛ یکی ضربه بلانت (blunt) که سوراخ‌کننده نیست مانند خوردن فرمان اتومبیل به شکم یا زمین خوردن مادر. دیگری ضربه سوراخ‌کننده مانند گلوله یا چاقو. حتی ما یک مورد داشتیم که مادر گلوله خورده بود، سرعت گلوله در مایع آمنیوتیک کم شده بود، جنین گلوله را خورده بود و بعد از تولد از مدفوع دفع کرده بود! البته این مورد استثناست.

▪ سقوط و تصادف‌های رانندگی از علل شایع ضربه‌های غیرعمد در بارداری هستند. آیا ضربه‌های عمدی هم وجود دارد؟

- بله، متاسفانه آزارها زیاد و شایع هم هستند و بیشتر علت آن اعتیاد و پرخاشگری همسرانی است که مواد مصرف می‌کنند و تعادل فکری ندارند. من خودم بیمار جوانی داشتم که باردار بود و بدنش به علت خشونت همسر پر از کبودی و زخم بود.

▪ آیا در بارداری احتمال خشونت و آسیب بیشتر می‌شود؟

- در این زمینه اطلاع دقیقی ندارم اما گاهی ممکن است خانواده‌هایی که وضع خوبی ندارند به قصد از بین بردن جنین خانم باردار را کتک بزنند.

▪ حرف یا توصیه آخر؟

- توصیه می‌کنیم خانم‌های باردار در ماه‌های آخر بارداری رانندگی نکنند. بهتر است از هفته ۲۷ پشت فرمان ننشینند و برای اینکه کمتر در معرض تروما باشند، حتما کمربند ایمنی ببندند و ترجیحا روی صندلی عقب خودرو بنشینند. در حاملگی از نظر فیزیکی تعادل کم است و لازم است برای پیشگیری از سقوط و افتادن کفش‌های نوک تیز و پاشنه بلند نپوشند و اگر زمین یخی، برفی و لیز است از خانه بیرون نروند. وقتی از خیابان رد می شوند حواس شان به تردد موتورسیکلت ها باشد و هرگز بی دقت و با عجله از عرض خیابان عبور نکنند و اگر همسرشان عصبی و پرخاشگر است با او مشاجره نکنند و خودشان را از هر چیزی که آنها را در معرض آسیب قرار می‌دهد دور کنند.

فرزانه فولادبند