کجی دندان‌ها بیماری جامعه مدرن

یکی از سوالاتی که همواره برای افرادی که دارای ناهنجاری‌های دندانی یا فکی هستند پیش می‌آید، این است که چرا آنها به این مشکل دچار هستند. در پاسخ به این سوال باید گفت نمی‌توان …

یکی از سوالاتی که همواره برای افرادی که دارای ناهنجاری‌های دندانی یا فکی هستند پیش می‌آید، این است که چرا آنها به این مشکل دچار هستند. در پاسخ به این سوال باید گفت نمی‌توان برای این ناهنجاری‌ها یک علت مشخص تعریف کرد ، چرا که مجموعه‌ای از عوامل متشکل از عوامل ارثی، محیطی و تکاملی در ایجاد این ناهنجاری‌ها نقش دارند.

بنابراین علت بروز ناهنجاری‌های دندانی و فکی چند عامل است. از عوامل ارثی که بگذریم برخی از عوامل محیطی هستند که در کوتاه مدت اثر خود را بر تکامل طبیعی دندان و فک می‌گذارند، مثل هنگامی که یک دندان شیری قبل از موعد مقرر به دلایل متعدد می‌افتد که اثر آن از دست رفتن فضا در فک و کج شدن دندان‌های دائمی است. گاهی اوقات یک عامل طی دوران طولانی به وجود آمده و اثر خود را بر این ناهنجاری‌ها تثبیت می‌کند، نمونه آن رژیم غذایی و تغییر الگوی رژیم غذایی از انسان‌های بدوی تا انسان‌های متکامل امروزی است. در بررسی جوامع ابتدایی محققان متوجه شده‌اند ناهنجاری‌های دندانی و فکی در آنها بسیار کمتر از افراد جامعه مدرن است. این مساله با بررسی دو گروه مشخص شده است. یکی از گروه‌ها بقایای جسد‌هایی است که از زمان‌های باستانی کشف شده است. گروه دیگر افرادی هستند که در جوامع توسعه نیافته مثل قبایل بدوی زندگی می‌کنند.

یکی از عواملی که باعث ایجاد کجی دندانی می‌شود، اختلاف اندازه فک‌ها با اندازه دندان‌هاست. از آنجا که بروز کجی دندانی هنگام کمبود فضا برای دندان‌های دائمی ایجاد می‌شود یا باید اندازه دندان‌ها بزرگ‌تر شده باشد یا این‌که اندازه فک‌ها کوچک‌تر باشد. نتایج بررسی‌های انجام شده نشان داده در انسان‌های اولیه شکل دندان‌ها و اندازه دندان‌ها با تغییر سن دچار سایش‌هایی می‌شده است. این مساله به نوعی میزان فضای مورد نیاز برای دندان‌ها را کاهش می‌داده است.

از سوی دیگر نیروی مورد نیاز برای گاز زدن و بریدن وجویدن غذاها باعث شکل‌گیری بهتر استخوان‌های فک می‌شده است. به عبارتی در افراد اولیه شکل فک‌ها تحت تاثیر رژیم غذایی مرتبط با ماهیت شکارچی گونه انسان بهتر شکل می‌گرفته است. نتیجه این دو تغییر فراهم شدن فضای بیشتر برای دندان‌ها و در نتیجه قرارگیری بهتر دندان‌ها کنار یکدیگر بوده است.

در جوامع مدرن الگوی رژیم غذایی به سمت غذاهای پخته و نرم تغییر پیدا کرده است. نتیجه چنین تغییری آن است که سایش‌های تکاملی طبیعی برای دندان‌ها رخ نداده و از طرف دیگر نیروی مورد نیاز و عضلات قوی برای ایجاد این نیروها لازم نیست، بنابراین با عکس مکانیسمی که در انسان‌های اولیه شرح دادیم باعث کاهش اندازه فک می‌شود. از طرف دیگر عدم کاهش اندازه دندانی به دلیل عدم سایش دندان‌ها نیز رخ داده که نتیجه این دو به ارمغان آوردن ناهنجاری و کجی دندانی بیشتر برای جوامع مدرن است. نتیجه آن چیزی است که باعث شده کجی دندانی هم یکی از بیماری‌های جوامع مدرن به حساب بیاید.

دکتر محمد‌امین نریمانی

متخصص ارتودنسی