بهترین پایگاه پروتئین

سویا منبع بسیار غنی از ترکیبات مغذی ضروری است و می‌توان غذاهای بسیار متنوعی از آن تهیه نمود. سویا برای اولین بار در بیش از ۴۰۰۰ سال قبل توسط چینی ها شناخته شد و از آنجا به سایر …

سویا منبع بسیار غنی از ترکیبات مغذی ضروری است و می‌توان غذاهای بسیار متنوعی از آن تهیه نمود. سویا برای اولین بار در بیش از ۴۰۰۰ سال قبل توسط چینی ها شناخته شد و از آنجا به سایر کشورهای شرقی گسترش یافت و تا قرن ۲۰ میلادی برای کشورهای غربی ناشناخته بود. در سال ۱۹۲۰ کشاورزی آمریکایی سویا را در مقیاس تجاری برای تغذیه دام کشت کرد.

در جنگ جهانی دوم با کمبود روغن های خوراکی و پروتئین استفاده از سویا در رژیم غذایی گسترش زیادی پیدا کرد.

امروزه سویا یکی از مهمترین محصولات زراعی است و در ۴۷ کشور جهان کشت می‌شود که چین و آمریکا مهمترین کشورهای تولید کننده سویا هستند.

سویا منبع بسیار غنی از پروتئین است که بیشترین میزان جذب را دارد (۹۲-۱۰۰ درصد) و به لحاظ کیفیت با پروتئین های حیوانی برابری می‌کند. پروتئین های سویا حاوی کلیه اسیدهای آمینه بدن است و اگرچه میزان اسید آمینه متیونین نسبتا کمی‌دارد اما منبع خوبی از لیزین می‌باشد.

پروتئین سویا برای کودکان و بزرگسالان بسیار مناسب است و برای افرادی که نسبت به شیر گاو و تخم مرغ حساسیت دارند جایگزین پروتئین مناسبی می‌باشد اما ممکن است برخی افرد نسبت به سویا حساسیت داشته باشند.

سویا نه تنها در پیشگیری از سرطان های وابسته به هورمون موثر است بلکه از رشد سلول های سرطانی غیر وابسته به هورمون ها نظیر معده و ریه نیز جلوگیری می‌کند. به گونه‌ای که خطر ابتلا به سرطان سینه در زنانی که مرتب سویا مصرف می‌کنند نسبت به زنانی که به ندرت سویا مصرف می‌کنند کمتر از نصف است. گفتنی است که علت این تاثیر سویا وجود ترکیباتی به نام ایزوفلاون است.

آثار مهم دیگر سویا کاهش عوارض ناشی از یائسگی از جمله گر گرفتگی در زنان است. از جمله کارهایی که برای کاهش این عارضه دراین دوران انجام می‌دهند دادن یک دسته داروهای هورمونی است. سویا دارای مواردی است که بدون ایجاد مشکلات ناشی از استروژن درمانی می‌تواند باعث کاهش حالت گرگرفتگی در خانم ها شود که البته این امر مستلزم مصرف مداوم سویا است. همچنین مصرف سویا در دوران پیش از حاملگی می‌تواند در منظم شدن سطح هورمون های خانم ها و پیشگیری از پوکی استخوان کمک کند. از جمله ناراحتی های شایع دوران یائسگی، وایژینیت آتروفیک است که تا حدودی با مصرف سویا به دلیل اثر هورمونی که در مواد تشکیل دهنده آن وجود دارد این عارضه برطرف می‌شود.

ناگفته نماند که سویا در پیشگیری از بیمارهای قلبی عروقی نقش تعیین کننده‌ای دارد. مصرف آن سطح کلسترول خون را به اندازه ۱۰ درصد و ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را به میزان ۲۰ درصد کاهش می‌دهد. از آنجا که این دانه غنی از اسیدهای چرب ضروری و فقیر از اسیدهای چرب اشباع مضر است در پیشگیری از افزایش کلسترول خون موثر است. مصرف روزانه ۲۵ گرم از پروتئین های سویا سطح LDL و تری گیلیسیرید را به ترتیب به اندازه ۱۳ و ۱۰ درصد افزایش می دهد. ایزوفلاون های سویا در بدن نقش آنتی اکسیدان دارند و همچنین به صورت گشاد کننده عروق خونی عمل نموده و از تجمع پلاکت ها در داخل شریان ها جلوگیری می‌کنند. تمامی‌این آثار با مصرف مداوم و طولانی مدت سویا ممکن می‌شود و برای مصرف محصولات سویا هیچ‌گونه عارضه خطرناکی گزارش نشده. گفتنی است که سویا به عنوان یک منبع غذایی در بسیاری کشورهای آسیایی و اروپایی شناخته شده است که به دو صورت جوانه و دانه کامل در طبیعت یافت می‌شود. جوانه آن در مقایسه با دانه گیاه سویا و مشتقات آن به عنوان یک منبع مهم تامین کننده پروتئین، چربی و مواد معدنی محسوب می‌شود. چربی این دانه حدود ۲۰ درصد است که غنی از اسیدهای چرب ضروری و فاقد اسیدهای چرب اشباع شده است و از میان مواد معدنی موجود در آن کلسیم، روی و آهن به فراوانی یافت می‌شود.

زیبا تقی زاده

کارشناس بهداشت عمومی