وقتی کلیه و قلب, دچار عوارض دیابت می شود

دیابت, بیماری مزمن و شایعی است که در درازمدت می تواند عوارض جدی و مهمی در بافت های مختلف بدن ایجاد کند از این میان عوارض کلیوی ـ کبدی و قلبی ـ عروقی ناشی از این بیماری اهمیت ویژه ای دارد

دیابت، بیماری مزمن و شایعی است که در درازمدت می‌تواند عوارض جدی و مهمی در بافت‌های مختلف بدن ایجاد کند. از این میان عوارض کلیوی ـ کبدی و قلبی ـ عروقی ناشی از این بیماری اهمیت ویژه‌ای دارد.

دیابت، شایع‌ترین علت عمده نارسایی کلیوی است و مسئول بیش از ۵۰ درصد موارد پیوند کلیه محسوب می‌شود. حدود ۲۰ تا ۴۰ درصد بیماران دیابتی سرانجام به بیماری‌ کلیوی دچار خواهند شد. به طور کلی در مراحل ابتدایی دیابت، کلیه‌ها بزرگ می‌شوند و بتدریج دفع پروتئین از کلیه‌ها افزایش می‌یابد و به بیش از ۳۰۰ میلی‌گرم در روز می‌رسد. به طور معمول، این مرحله ۱۰ تا ۱۵ سال بعد از ابتلا به دیابت ظاهر می‌شود. افزایش فشار خون نیز در این مرحله از بیماری کلیوی مزید بر علت شده و سیر بیماری را به طرف مرحله نهایی بیماری کلیوی تسریع می‌کند که حدود ۵۰درصد از بیمارانی که به این مرحله می‌رسند طی هفت تا ده سال بعد دچار مرحله نهایی بیماری کلیوی می‌شوند.

از آنجا که با تشخیص زودهنگام می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد، بیماران دیابت نوع دو در بدو تشخیص و بیماران دیابت نوع یک، پنج سال بعد از تشخیص دیابت باید کلیه‌شان از سوی پزشک مورد بررسی قرار گیرد و سپس سالانه این بررسی‌ها تکرار و به دنبال آن درمان‌های لازم انجام شود.

کنترل دقیق قند خون، بهترین روش برای جلوگیری از بروز عوارض کلیوی دیابت محسوب می‌شود. همچنین در صورتی که بیمار مبتلا به فشار خون بالا باشد، با کنترل صحیح آن، محدودیت مصرف نمک، کنترل وزن، ورزش منظم و درمان افزایش چربی‌های خون، می‌تواند از ایجاد یا پیشرفت این عوارض در بیماری جلوگیری کند. فراموش نکنید سابقه خانوادگی عوارض کلیوی دیابت و کشیدن سیگار از عوامل خطرساز در بروز عوارض کلیوی ناشی از دیابت است.

● دیابتی‌های چاق در خطر کبد چرب

مشکلات کبدی دیابت نیز یکی از مهم‌ترین علل مرگ در بیماران دیابتی محسوب می‌شود. در واقع دیابت می‌تواند شیوع بیشتر بیماری‌های کبدی را در مبتلایان به این بیماری افزایش دهد.

کبد چرب، بیماری شایعی است که با تجمع چربی در کبد و به دنبال آن التهاب همراه است. کبد چرب هر چند ابتدا بیماری خوش خیمی محسوب می‌شود، اما در صورت کنترل نشدن، می‌تواند به التهاب کبدی و در نهایت نارسایی یا سیروز منجر شود. تخمین زده شده کبد چرب در ۳۴ تا ۷۴ درصد بیماران دیابتی دیده می‌شود که این میزان در افراد دیابتی چاق به صددرصد هم می‌رسد. چاقی، کم تحرکی، مصرف الکل، کنترل نامناسب قند خون و افزایش کلسترول خون از عوامل خطر ایجاد کبد چرب در بیماران دیابتی محسوب می‌شود. از آنجا که کبد چرب، بیماری بدون علامتی محسوب می‌شود، این بیماری در هر بیمار دیابتی چاق یا دچار اختلالات آنزیمی کبد باید مورد توجه قرار گیرد.

● وقتی دیابت به قلب سرایت می‌کند

بیماری دیابت، عامل خطر مهمی برای سیستم قلبی ـ عروقی بدن محسوب می‌شود. به طوری که خطر سکته قلبی، بیماری‌های عروق محیطی، نارسایی قلبی، مرگ ناگهانی قلبی در بیماران دیابتی یک تا پنج برابر افزایش می‌یابد.

بیماری فشار خون بالا یکی از عوارض شایع دیابت است که باتوجه به نوع دیابت، سن، جنس و نژاد می‌تواند بیشتر بیماران دیابتی را مبتلا کند و خود می‌تواند نقش مهمی در ایجاد و پیشرفت عوارض کلیوی و قلبی دیابت داشته باشد. بر این اساس، فشار خون باید در هر ویزیت بیمار دیابتی اندازه‌گیری شود. بیماری دیابت یکی از عوامل مهم در ایجاد سکته‌های قلبی محسوب می‌شود که گاه می‌تواند در بیماران دیابتی بدون درد قفسه سینه تظاهر یابد. کنترل نامناسب قند خون، مصرف سیگار، افزایش چربی‌های خون، کم تحرکی، وجود بیماری کلیوی و چاقی خطر ابتلا به عوارض قلبی ـ عروقی دیابت را افزایش می‌دهد. البته کنترل دیابت بلافاصله بعد از تشخیص بیماری می‌تواند خطر عوارض قلبی ـ عروقی دیابت را کاهش دهد. لذا تشخیص زودهنگام و کنترل دقیق قند خون در زمان تشخیص بیماری می‌تواند از ایجاد این عوارض در آینده جلوگیری کند. همچنین کنترل سایر عوامل خطر بیماری‌های قلبی در این زمینه نقش بسزایی داشته باشد.

دکتر لطف‌الله ساعد

فوق‌تخصص غدد و متابولیسم