ویتامین D آشنایی با ویتامین دی, غذاهای حاوی آن, و بیماری های کمبود ویتامین دی

وقتی خورشید بر روی پوست عریان شما می درخشد, خود بدن ویتامین دی می سازد, در این بخش با نقش ویتامین دی در زندگی آشنا خواهید شد

ویتامین دی: داروی شگفت انگیز یا بی فایده؟

حیرت‌انگیز نیست اگر ویتامینی بتواند استخوان‌ها را مستحکم‌تر کند و در مقابل دیابت، ام اس، سرطان، بیماری قلبی و افسردگی از ما محافظت کند؟ یا حتی به کاهش وزن کمک کند؟ محققان امید زیادی به ویتامین دی دارند که از واکنش پوست ما به نور خورشید ساخته می‌شود یا از مکملها و برخی غذاها تامین می‌گردد. در ادامه با واقعیتهایی درباره ویتامین دی و افرادی که در خطر کمبود آن قرار دارند، بیشتر آشنا شوید.

ویتامین دی سلامت استخوانها را افزایش میدهد

ویتامین دی برای استحکام استخوان‌ها از نوزادی تا پیری لازم است. این ویتامین به جذب کلسیم از غذا کمک می‌کند. در افراد مسن تر دوز روزانه ویتامین دی و کلسیم در پیشگیری از شکنندگی و شکستگی در استخوانها موثر است. کودکان برای ساختن استخوان‌های محکم و پیشگیری از راشیتیسم (یک علت پرانتزی شدن پا، زانوی ضربدری و ضعف استخوان‌ها) به ویتامین دی نیاز دارند. افزودن ویتامین دی به شیر میتواند به ریشه کن کردن این اختلال کمک کند.

ویتامین دی و ام اس

ام اس در نواحی دور از خط استوا شایعتر است. سالها متخصصان به ارتباط بین نور خورشید و سطح ویتامین دی و این اختلال خود ایمنی که به اعصاب آسیب وارد می‌کند، مظنون بودند. سرنخ‌های جدیدی از مطالعه یک نقص نادر ژنتیکی به دست آمده که به سطح پایین ویتامین دی و خطر بیشتر بیماری ام اس منجر می‌شود. با وجود این ارتباط، هنوز شواهد کافی برای توصیه ویتامین دی برای پیشگیری یا درمان ام اس وجود ندارد.

ویتامین دی و دیابت

برخی از مطالعات ارتباط بین سطح پایین ویتامین دی و دیابت نوع ۲ (شایعترین نوع اختلال قند خون) را نشان داده اند. بنابراین افزایش سطح ویتامین دی می‌تواند به پیشگیری از این بیماری کمک کند؟ هنوز شواهد کافی برای پزشکان وجود ندارد که مصرف این مکمل را برای پیشگیری از دیابت نوع ۲ توصیه کنند. چربی اضافی بدن نقش مهمی در دیابت و سطح پایین ویتامین دی دارد.

ویتامین دی و کاهش وزن

مطالعات نشان داده اند که افرادی که چاق هستند اغلب سطح پایینی از ویتامین دی در بدنشان وجود دارد. چربی بدن ویتامین دی را محبوس می‌کند و موجب می‌شود کمتر در دسترس بدن قرار بگیرد. هنوز مشخص نیست آیا خود چاقی موجب کاهش ویتامین دی می‌شود یا برعکس، اما یک مطالعه کوچک بر روی افرادی که رژیم غذایی داشتند، نشان میدهد که افزودن ویتامین دی به رژیم با کالری محدود میتواند به افراد دارای اضافه وزن با سطح پایین ویتامین دی، در کاهش آسانتر وزن کمک کند.

افسردگی و سطح پایین ویتامین دی

ویتامین دی در رشد و عملکرد مغز نقش مهمی دارد. یک مطالعه امید بخش نشان داد که دوز بالای ویتامین دی میتواند علائم افسردگی خفیف را کاهش دهد اما مطالعات دیگر نتایج مختلفی نشان داده اند. بهتر است با پزشک درباره این که ویتامین دی میتواند علائم افسردگی در شما را از بین ببرد یا خیر صحبت کنید.

آفتاب چگونه به شما ویتامین دی میدهد؟

بیشتر مردم از نور خورشید مقداری ویتامین دی به دست می‌آوردند. وقتی خورشید بر روی پوست عریان شما می‌درخشد، خود بدن ویتامین دی می‌سازد اما احتمالا نیاز به ویتامین دی بیشتری دارید. افراد با پوست روشن ممکن است ظرف ۵ تا ۱۰ دقیقه در مقابل نورخورشید و چند مرتبه در هفته، مقدار کافی ویتامین دی دریافت کنند اما روزهای ابری، روزهای زمستانی با آفتاب کم و استفاده از ضد آفتاب (که برای اجتناب از سرطان پوست و پیری پوست لازم است) همه در این امر تداخل ایجاد می‌کنند. افراد مسن تر و افرادی که پوست تیره تری دارند با قرار گیری در معرض نور خورشید مقدار کافی ویتامین دی به دست نمی آوردند. متخصصان بیان می‌کنند که بهتر است از غذا و مکملهای ویتامین دی استفاده شود.

غذاهای دارای ویتامین دی

بسیاری از غذاهایی که میخوریم به صورت طبیعی ویتامین دی ندارند اما ماهیهایی مانند سالمون، نیزه ماهی یا ماهی ماکرل استثناء بزرگی هستند و می‌توانند میزان کافی ویتامین دی در یک وعده را تامین کنند. ماهی‌های پرچرب دیگر مانند ساردین و تن نیز مقداری ویتامین دی دارند اما بسیار کمتر از ماهی‌های قبلی. میزان کمی ویتامین دی در زرده تخم مرغ، جگر گاو و غذاهای غنی شده‌ای مانند شیر و غلات صبحانه هم یافت می‌شود. پنیر و بستنی معمولا ویتامین دی افزودنی ندارند.

روزتان را با ویتامین دی شروع کنید

غذای صبحانه‌تان را عاقلانه انتخاب کنید و میزان قابل توجهی ویتامین دی به دست بیاورید. انواع شیر غنی شده با ویتامین دی مانند شیر سویا و محصولات دیگر غنی شده مصرف کنید. بر روی برچسب مواد غذایی را بخوانید تا بدانید چه مقدار ویتامین دی دریافت می‌کنید.

مکملهای ویتامین دی

مصرف غذاهای غنی از ویتامین دی بهترین راه دریافت آن است. اگر هنوز برای دریافت مقدار کافی ویتامین دی نیاز به کمک دارید دو نوع مکمل برای شما وجود دارد. دی۲ (ارگوکلسیفرول) همان نوع ویتامین دی است که در غذا یافت می‌شود و دی۳ (کوله کلاسفرول) نوعی از ویتامین دی است که از نور خورشید در بدن ساخته می‌شود. این دو به طرق متفاوتی تولید می‌شوند اما هر دو سطح ویتامین دی در خون را افزایش میدهند. بیشتر مولتی ویتامینها ۴۰۰ واحد ویتامین دی دارند. برای تهیه بهترین مکمل مناسب خودتان با پزشک صحبت کنید.

آیا دچار کمبود ویتامین دی هستید؟

مشکل تبدیل ویتامین دی از غذا یا نور خورشید میتواند کمبود ویتامین در شما ایجاد کند. عواملی که خطر آن را افزایش میدهد عبارتند از:

سن ۵۰ سال به بالا

پوست تیره

اضافه وزن، چاقی، جراحی بای پس معده

آلرژی به شیر یا عدم تحمل لاکتوز

بیماریهای گوارشی یا کبدی مانند بیماری کرون یا سلیاک

علائم کمبود ویتامین دی

بیشتر افرادی که سطح ویتامین دی در آنها پایین است، هیچ علامتی ندارند. کمبود شدید در بزرگسالان ممکن است موجب وضعیت نرمی استخوان به نام استئومالاسی (osteomalacia)شود. علائم آن شامل درد استخوان و ضعف عضلات است. در کودکان کمبود شدید ویتامین دی میتواند منجر به راشیتیسم شده و علائم نرمی استخوان و مشکلات اسکلتی را نشان دهد.

آزمایش سطح ویتامین دی

آزمایش ساده خون که برای بررسی ویتامین دی مورد استفاده قرار می‌گیرد، آزمایش ۲۵-hydroxyvitamin D خوانده می‌شود. راهنمای کنونی انجمن پزشکی میزان ۲۰ نانوگرم در یک میلی لیتر خون را به عنوان مقدار هدف برای سلامتی عمومی و سلامتی استخوانها قرار داده است. با این حال برخی از پزشکان به مردم مقدار بیشتر (حدود ۳۰ نانوگرم بر میلی لیتر) را برای سلامت کامل توصیه می‌کنند.

چه مقدار ویتامین دی نیاز دارید؟

مقدار مجاز توصیه شده روزانه ویتامین دی ۶۰۰ واحد در روز برای بزرگسالان تا سن ۷۰ ساله است. افراد ۷۱ساله و پیرتر باید ۸۰۰ واحد در روز از رژیم غذایی شان دریافت کنند. برخی از محققان دوز بالاتر ویتامین دی را توصیه میکنند اما مقدار بیش از حد آن می‌تواند به بدن آسیب برساند. مطابق اظهارات انجمن پزشکی امریکا، مقدار بالای ۴۰۰۰ واحد در روز خطر آسیب را افزایش میدهد.

ویتامین دی برای کودکان

بیشتر کودکان و نوجوانان ویتامین دی کافی از شیر مصرفی دریافت نمی‌کنند. در این صورت باید مکمل حاوی ۴۰۰ تا ۶۰۰ واحد مصرف کنند. این میزان اغلب در مولتی ویتامین‌های جویدنی وجود دارد. کودکان مبتلا به برخی از بیماریهای مزمن مانند فیبروز کیستی ممکن است در خطر بیشتر کمبود ویتامین دی قرار داشته باشند. با پزشک کودک درباره نیاز به ویتامین دی بیشتر صحبت کنید.

چه مقدار ویتامین دی زیادی است؟

برخی از محققان مصرف ویتامین دی خیلی بیشتر از ۶۰۰ واحد توصیه شده در روز را برای بزرگسالان توصیه می‌کنند. اما مقدار بیش از حد آن خطرناک است. دوز بسیار بالای ویتامین دی میتواند سطح کلسیم خون را افزایش داده و موجب آسیب به رگها، کلیه ها و قلب شود. انجمن پزشکی امریکا حد بالای قابل تحمل آن را ۴۰۰۰واحد ویتامین دی در روز بیان میکند. شما نمی‌توانید ویتامین دی بیش از حد از نور خورشید بگیرید. بدن به سادگی تولید بیش از حد آن را متوقف می‌کند اما قرار گیری در معرض نور خورشید بدون ضد آفتاب میتواند خطر سرطان پوست را افزایش دهد.

داروهایی که با ویتامین دی تداخل می‌کنند

برخی از داروها موجب کاهش جذب ویتامین دی توسط بدن می‌شوند. این داروها شامل مسهل ها، استروئیدها، ضد تشنجها و ضد کلسترولها می‌شود. اگر داروی دیگوکسین (داروی قلب) مصرف می‌کنید، ویتامین دی بیش از حد میتواند سطح کلسیم در خون را افزایش داده و موجب ریتم غیر طبیعی ضربان قلب شود. لازم است با پزشک درباره استفاده از مکمل ویتامین دی صحبت کنید.

ویتامین دی و سرطان روده بزرگ

هنوز خیلی زود است که از ویتامین دی به عنوان مبارزه کننده با سرطان به طور کلی یاد شود ، اما مطالعات جدید نشان میدهد که افراد دارای سطح بیشتر ویتامین دی در خون، ممکن است در خطر کمتر سرطان روده بزرگ قرار داشته باشند.

ویتامین دی و سرطانهای دیگر

تیتر خبرها درباره ویتامین دی به عنوان پیشگیری کننده از سرطان سینه و پروستات یاد می‌کنند اما محققان هنوز شواهد کافی برای این مطلب ندارند. علاوه بر این، ویتامین دی ممکن است خطر سرطان پانکراس را افزایش دهد. وزن مناسب و سالم، ورزش منظم و استفاده از رژیم مناسب میتواند به پیشگیری از سرطان کمک کند.

ویتامین دی و بیماری قلبی

سطح پایین ویتامین دی با خطر بیشتر حمله قلبی، سکته و بیماری قلبی ارتباط داده شده است. اگر چه مشخص نیست افزایش ویتامین دی خطرات قلبی را کاهش میدهد یا خیر و چه مقدار ویتامین دی برای این منظور مورد نیاز است. سطح بسیار بالای ویتامین دی در خون، با افزایش دادن میزان کلسیم جریان خون، به رگهای خونی و قلب آسیب می‌رساند.

یکی از عوامل زوال عقل؟

افراد مسن‌تر احتمال بیشتری دارد که سطح ویتامین دی در بدنشان بسیار پایین باشد. محققان دریافته‌اند که افراد پیرتر که کمبود ویتامین دی دارند، آزمون‌های حافظه، توجه و استدلال را ضعیفتر از افرادی که ویتامین دی کافی در بدنشان وجود دارد، انجام میدهند. هنوز مطالعات بیشتری مورد نیاز است تا بفهمیم آیا مکملهای ویتامین دی میتواند از زوال عقل پیشگیری کند یا آن را آهسته نماید یا خیر.