چهارشنبه, ۹ خرداد, ۱۴۰۳ / 29 May, 2024
شکوفایی علوم در بینش دینی
در تبین جهان طبیعت و نظام حاکم بر آن، دو نظریه معروف وجود دارد که یکی را تفسیر الهی و دیگری را بینش مادی مینامند، و هر دو اندیشه برای خود دلائل، و در میان دانشمندان علوم طبیعی طرفدارانی دارد هرچند نظریه نخست، اعتماد بیشتر پیافکنان علوم طبیعی را جلب نموده است و غالباً تفسیر جهان را بدون پشتیبانی موجود برتر، محال و نشدنی تلقی میکنند.
هدف در این بحث کوتاه، بیان استواری و یا نااستواری، نظریهها نیست، زیرا در این مورد کتابها و رسالهها فزون از حد نگارش یافته و در دسترس هست. بلکه غرض اشاره به نکتهای است که کمتر مورد توجه قرار میگیرد و آن اینکه: کدام از این دو نظریه مایه شکوفایی علوم طبیعی و جهان شناختی میشود، آیا نظریه وابستگی جهان به موجود دانا و توانا، یا نظریه ازلی بودن ماده و اینکه نظام آن معلول تصادف یا برخاسته از ویژگی ماده فاقد شعور است؟
و به دیگر سخن، کدام یک از این دو اندیشه و طرح، برای تفسیر جهان به پژوهشگر توان و نیرو میبخشد که بیامان در کشف اسرار و قوانین جهان بکوشد، و روابط پدیدهها را به دست آورد و سرانجام بر قوانین کلی جهان تسلط یابد.
ما در اینجا رشد سخن را به دست اندیشمند قرن بیستم که خود در شکوفایی علوم هستهای سهم به سزایی داشته است میدهیم و از او نظرخواهی میکنیم آنگاه خود نیز به گونهای به صورت فشرده به داوری مینشینیم.
«من تأیید میکنم که مذهب، قویترین و عالیترین محرّک تحقیقات و مطالعات علمی است و فقط آنها که معنی کوشش خارج از حدّ متعارف و باور نکردنی دانشمندان را و مهمتر از همه فداکاری و کوشش طلایهها و پیش قراولان علمی، یعنی کار خردکننده تئوریسازان را میشناسند، میتوانند نیروی عظیم هیجاناتی را که مصدر این همه ابداعات عجیب و کاشف واقعی فنونهای زندگی است، دریابند.
آیا چه الزامی و اعتقادی از نظر جهان هستی و چه اشتیاق عجیبی «کپلر» و «نیوتن» را نیر و توان میبخشد که سالها در تنهایی و سکوت محض، برای توضیح دادن و از پیچیدگی درآوردن نیروی جاذبه و نظام فلکی، رنج ببرند.
ولی تنها کسی میتواند یک تصور روشن از چیزی که به راهنمایان واقعی بشری الهام داده، و به آنان نیرو بخشیده است، داشته باشد که خود در چنین راهی گام برداشته و سالها عمر خویش را در این راه صرف کرده باشد.
بلی آن چیزی که به فداکاران و جانبازان قرون، علیرغم شکستها و ناکامیهای ظاهری، توان میدهد تا بار دیگر به پای خیزند و جهاد کنند، این احساس مذهبی مخصوص است که یکی از معاصرین گفته است که در این عصر ماده پرستی، فقط کارگران جدی و واقعی علوم آنهایی هستند که دارای احساسات مذهبی عمیق باشند».(آلبرت انیشتین، دنیایی که من میبینم، ص ۵۹ و ۶۱)
در تفسیر این گفتار یادآور میشویم:
اعتقاد بر اینکه جهان مصنوع یک قدرت بزرگ و علم بیپایان است، با اعتقاد دیگری همراه میباشد و آن اینکه طبیعت براساس محاسبه و اندازهگیری آفریده شده، زیرا سازنده آن حکیم علی الاطلاق است و کار حکیمانه براساس برنامه استوار بوده و بیهدف و بدون غایت نمیباشد.
چنین اعتقاد دوم که لازمه تفسیر جهان بر پایه اندیشه الهی است، محقّق و پژوهشگر را بر کشف روابط و قوانین برانگیخته و اراده او را در فهم اسرار گیتی و کشف قوانین کلی، دو چندان میسازد.
در حالی که اعتقاد بر ازلی و قدیم بودن ماده و اینکه در پیدایش طبیعت از نظر ماده و صورت، هیچ نوع عقل و شعوری مداخله نداشته و محاسبه و اندازهگیری صورت نگرفته است نه تنها پژوهشگران را وادار نمیکند بلکه از حرص و آز آنان در فهم اسرار طبیعت میکاهد؛ زیرا در تفسیر مادی، پژوهشگر گمشدهای ندارد تا به دنبال آن برود، و اعتقاد بر بریدگی طبیعت از عقل و شعور، ملازم با اعتقاد به نظم و برنامه نیست بلکه با احتمال حکومت هرج و مرج و بینظمی، همراه میباشد و با چنین احتمال، انگیزهای بر پژوهش نخواهد داشت. از این جهت باید گفت پژوهش برای کشف قوانین و اسرار طبیعت ملازم با اعتقاد، جدا از یقین به ماورای طبیعت و مداخله علم و آگاهی در تنظیم آن نیست و هر پژوهشگری در درون خود الهی بوده هرچند ممکن است خلاف آن را بر زبان جاری سازد.
آیت الله جعفر سبحانی
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
دورههای مدیریتی دانشگاه تهران
انتخابات ریاست جمهوری انتخابات مجلس دوازدهم مجلس شورای اسلامی ایران مجلس سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور سیدابراهیم رئیسی انتخابات ریاست جمهوری 1403 رئیسی ریاست جمهوری
تهران پلیس قتل هواشناسی قوه قضاییه شهرداری تهران سرقت سازمان هواشناسی افزایش حقوق بازنشستگان فضای مجازی وزارت بهداشت آتش سوزی
بانک مرکزی خودرو بازار سرمایه قیمت دلار دولت سیزدهم قیمت خودرو حقوق بازنشستگان قیمت طلا بازار خودرو بورس مسکن ایران خودرو
الناز شاکردوست سینمای ایران تلویزیون سریال سینما بازیگر رسانه ملی موسیقی تئاتر کتاب
دانشگاه تهران دانشگاه آزاد اسلامی وزارت علوم دانش بنیان
اسرائیل فلسطین غزه جنگ غزه روسیه حمله به رفح حماس نوار غزه ترکیه رژیم صهیونیستی طوفان الاقصی اوکراین
پرسپولیس فوتبال استقلال لیگ برتر شمس آذر قزوین لیگ برتر فوتبال ایران لیگ برتر ایران جواد نکونام باشگاه پرسپولیس باشگاه استقلال بازی تیم ملی والیبال ایران
هوش مصنوعی تبلیغات خودروهای وارداتی اپل سامسونگ ایلان ماسک ماهواره بنیاد ملی نخبگان گوگل تسلا
رژیم غذایی مغز طب سنتی بیماری قلبی استرس نمک سازمان غذا و دارو کاهش وزن قهوه