دوران سركشی

فروشندگان سیگار و مواد مخدر, بهترین مشتریان خود را از میان نوجوانان و جوانان انتخاب می كنند به همین دلیل پیشگیری و دخالت زود هنگام والدین بهترین راه مبارزه با فروشندگان مواد افیونی است در صورت بروز تغییرات ناگهانی در رفتار فرزندتان بی درنگ وارد عمل شوید اما سعی نكنید به صورتی به جوانان یا نوجوانان ثابت كنید كه او معتاد است

فروشندگان سیگار و مواد مخدر، بهترین مشتریان خود را از میان نوجوانان و جوانان انتخاب می‌كنند. به همین دلیل پیشگیری و دخالت زود هنگام والدین بهترین راه مبارزه با فروشندگان مواد افیونی است. در صورت بروز تغییرات ناگهانی در رفتار فرزندتان بی‌درنگ وارد عمل شوید اما سعی نكنید به صورتی به جوانان یا نوجوانان‌ ثابت كنید كه او معتاد است. برای مداخله سودمند برای پیشگیری از اعتیاد فرزندان، برخی مهارت‌ها را با هم مرور كنیم:

ـ اگر متوجه شدید كه نوجوان یا جوان شما به دام موادمخدر گرفتار آمده است، محكوم كردن وی باعث می‌شود كه فرزندتان حالت تدافعی به خود بگیرد و فضا را متشنج كند بنابراین از نشان دادن خشم و درماندگی خود پرهیز كنید. همچنین از فرزندتان انتقاد نكنید و از تحقیر كردن وی نیز خودداری كنید.

● از گفتن جملات محكوم‌كننده پرهیز كنید

والدین فرزندان معتاد به محض آگاهی از اعتیاد فرزندشان، آشفته می‌شوند و جملاتی را بر زبان می‌آورند كه در نهایت كمكی به حال فرزند معتادشان نخواهد كرد. برخی از این جملات كه میان پدران و مادران رواج دارد مانند: <تو می‌خواهی یك معتاد ولگرد باشی و در خیابان‌ها زندگی كنی؟>، <آیا می‌خواهی مغزت پوك شود و قادر به انجام هیچ كاری نباشی؟>، <تو یك آدم بی‌مسوولیت هستی كه هیچ‌كسی حاضر نیست به تو كاری محول كند>، <من باور نمی‌كنم كه پسر من موادمخدر مصرف كند>، <تو باعث آبروریزی من پیش فامیل شده‌ای>، <همسایه‌ها درباره ما چه فكر می‌كنند؟>، <تو چطور دختری هستی؟>، <این‌طوری دوستی و عشق ما را پاسخ می‌دهی؟>، <چطور توانستی این كار را بكنی؟>، <از این‌كه فرزندی مثل تو دارم واقعا شرمنده‌ام> و <تو بچه من نیستی> را بخوانید و از گفتن آنها خودداری كنید.

● نقش قربانی را بازی نكنید

یكی از رایج‌ترین شیوه‌های برخورد والدین با فرزند معتادشان، بازی كردن در نقش قربانی است. پدران و مادران با گریه كردن و تقصیرها را به گردن گرفتن، همه چیز را بدتر خواهند كرد بنابراین آرامش خود را حفظ كنید زیرا شخصی كه آرامش دارد، كنترل بیشتری بر اوضاع خواهد داشت. داد كشیدن سر افراد به‌طور معمول واكنشی مشابه خواهد داشت. همچنین هنگام سوال كردن با صدای بلند، منتظر شنیدن فریاد بلند فرزندتان هم باشید. سعی كنید همیشه دوست داشتنی باشید نه آماده شلیك.

● مذاكره نكنید

تحت هیچ شرایطی این تصور را ایجاد نكنید كه موادمخدر ممكن است در بعضی جاها و یا بعضی مواقع قابل استفاده باشد. مجاز شمردن نوجوان برای داشتن حالت سرخوشی، در حقیقت صدور مجوز برای استفاده از مواد مخدر است. فرزند شما از این امتیاز یا تصور شما استفاده خواهد كرد تا به طور كلی همه تصمیم‌های خود را برای رسیدن به امیال خود هدایت كند و در نهایت تلاش‌های شما بی‌اثر و خواست‌های فرزندتان حاكم خواهد شد.

● مواجهه با نوجوانان سلطه‌طلب

یكی از بزرگ‌ترین دشواری‌های روبه‌روی والدین، جوانان و نوجوانان سلطه‌طلب هستند كه تقریبا حرف هیچ‌كس را گوش نمی‌دهند و از هیچ‌كس نیز فرمان نمی‌برند. در چنین اوضاع و احوالی، والدین به طور طبیعی فریاد می‌كشند، كتك می‌زنند، گریه می‌كنند یا همین‌طور كه پیشتر اشاره كردیم، نقش یك قربانی را بازی می‌كنند. به‌طور معمول این كارها را به دفعات انجام می‌دهند و پس از مدتی واكنش آنها در مقابل حوادث از طرف جوان و نوجوان قابل پیش‌بینی می‌شود. در عوض، فرزندان به سرعت یاد می‌گیرند كه مهارت‌های خود را در مواجهه با والدین افزایش دهند. در این هنگام پدرها و مادرها با یك معمای لاینحل مواجه می‌شوند: چرا كسی به حرف‌شان گوش نمی‌كند؟

● رفتارشناسی نوجوان سلطه‌طلب

شما تصور می‌كنید كه با افزایش فشار به خودتان تا حد مرگ، فرزندتان را مجبور می‌كنید تا در رفتار خود تجدید نظر كند اما كمی به عقب برگردید و فكر كنید او واقعا در پی چه چیزی است؟ شما به راحتی درخواهید یافت كه رفتار فرزندتان بیانگر خواسته‌هایش است. به یاد داشته باشید بچه‌هایی با طرز فكر منفی، به دوستان‌شان راه و روش تسلط بر والدین را می‌آموزند. مطمئن باشید كه فرزندتان از این روش‌ها برای تسلط بر شما استفاده خواهد كرد بنابراین به واكنش‌های خود در مقابل فرزندتان توجه كنید و او را درك كنید و به این بیندیشید كه او می‌خواهد چه نتیجه‌ای از وضع ایجاد شده بگیرد. روی كارهایی كه می‌كند و واكنش‌های فرزندتان در قبال كارهای خودش به دقت تامل كنید. شما اگر همه وقت خود را صرف داد و فریاد و جنگ و دعوا كنید هیچ نتیجه‌ای حاصل نخواهد شد. همیشه سعی كنید مطابق نقشه عمل كنید و یك قدم جلوتر از فرزندتان باشید. باز هم تاكید می‌كنیم، كمی به گذشته بازگردید و فكر كنید كه چه اتفاقی در حال افتادن است و فرزند شما چه می‌خواهد.

● غیرقابل پیش‌بینی باشید

به یاد داشته باشید كه فرزند شما مطابق با طرح و نقشه قبلی عمل می‌كند. برای مقابله با او، والدین باید طراحی یك ضدحمله را كرده باشند. اما دقت كنید كه فرزندتان دست شما را نخواند زیرا افرادی كه عكس‌العمل‌های قابل پیش‌بینی دارند، به راحتی مغلوب می‌شوند بنابراین سعی كنید در مواجهه با فرزند نافرمان‌تان غیرقابل پیش‌بینی باشید. روبه‌رو شدن با فرزند سلطه‌جو و نافرمان مانند بازی شطرنج است. فقط كافی است چند حركت بعدی خود را طراحی كنید تا بفهمید او به دنبال چه چیزی است.

● تمركز روی رفتار فرزندان

نوجوانان و جوانان تمایل دارند هنگامی كه شما روی اعمال و رفتار آنها كه مشابه عدم مسوولیت و تعهد به مقررات است بحث می‌كنید، موضوع را عوض كنند. آنها با استادی تمام سعی می‌كنند با مطرح كردن مسایل و افراد دیگر، خود را از زیر ضربات اتهامات شما خارج كنند بنابراین شما منحرف نشوید و موضوع اصلی مربوط به آنها را فراموش نكنید.

● پیگیر و هماهنگ باشید

فرزند معتاد و نافرمان شما سعی می‌كند تمام شگردهای خود را كه قبلا طراحی كرده است، به كار گیرد اما سرانجام تسلیم می‌شود. بنابراین والدین باید توجه داشته باشند كه با پیگیری مداوم اجازه ندهند فرزند معتادشان رفتار خود را به آنها تحمیل كند. همچنین توصیه می‌كنیم كه والدین با یك‌دیگر هماهنگ باشند تا در مواجهه با فرزند معتاد كمتر دچار دردسر شوند.

● عذرخواهی فرزند كافی نیست

ممكن است فرزندتان برای انجام اعمال ناشایست خود مدام معذرت‌خواهی كند اما این نكته را بدانید كه عذرخواهی تنها كافی نیست. شما باید معذرت‌خواهی او را بپذیرید اما او هم باید تاوان جرایم خود را بپردازد.

● او را ترك كنید

والدین برخی اوقات باید اجازه دهند فرزند معتادشان مزه رفتارهای خودش را بچشد. گاهی همان‌گونه كه او رفتار كرده است، رفتار كنید. وقتی سر شما فریاد می‌كشد، او را تنها بگذارید.

● بررسی رفت و ‌آمد فرزند

زمان‌های مدرسه رفتن فرزندتان را به دقت بررسی كنید. وقتی به خانه دوستش می‌رود، او را كنترل كنید. هر چیزی كه برای شما می‌گوید، از صحت و سقم آن اطمینان پیدا كنید. اگر فرزندتان برای شما داستانی را تعریف كرد كه شما باور نمی‌كنید، هفته بعد دوباره از او سوال كنید. اگر جواب‌هایی را كه به شما می‌دهد بلافاصله بیان كرد، احتمال راست بودن بیشتری دارد اما اگر برای جواب دادن به آنها فكر كرد، احتمالا داستانی ساخته و پرداخته ذهن فرزندتان است. برخی مواقع نیز لازم است نیمه‌شب به سراغ فرزندتان بروید تا مطمئن شوید از خانه خارج نشده باشد. همچنین حق دارید فرزند خود را تعقیب كنید بدون آن‌كه او متوجه باشد.

● جدی باشید

در رابطه با مسایل اساسی كه سلامت خانواده را تهدید می‌كند، جدی باشید. برای نرفتن به مدرسه هیچ عذر و بهانه‌ای قابل پذیرش نیست. گاهی اوقات جوانان درصددند با سوالاتی مانند: <اگر از مدرسه فرار كنم چه؟> یا <اگر یك بار مواد مصرف كنم و دیگر هیچ اتفاقی نیفتد چه؟> از والدین مجوز مصرف مواد بگیرند بنابراین شما باید برای فرزندتان محدودیت ایجاد كنید و دلایل این قوانین و مقررات خانوادگی را توضیح دهید.

● عذرخواهی را محدود كنید

معذرت، معذرت، این اسلحه نوجوانان و جوانان است كه هر لحظه از آن استفاده می‌كنند. به همین دلیل والدین باید كاملا آماده و انتظار آن را داشته باشند. در صورتی كه فرزندتان دوباره مرتكب تخلف شد و معذرت‌خواهی كرد، شما باید خواسته‌های خود را بیشتر كنید و سختگیری بیشتری درباره او اعمال كنید. به یاد داشته باشید پدر و مادر بودن موقعیتی نیست كه انسان بخواهد محبوب باشد بنابراین با شنیدن این جمله كه <مادر، تو منو دیگه دوست نداری به خاطر این‌كه مرا مجبور می‌كنی به درمانگاه ترك اعتیاد بروم> دچار تزلزل نشوید.

●عصبانی نشوید

در برخورد با فرزند معتاد، عصبانی شدن والدین هیچ مشكلی را حل نمی‌كند و باعث می‌شود كه مساله بسیار شخصی شود. اگر عصبانی شده‌اید، سعی كنید خود را كنترل كنید یا صحبت كردن را به روز دیگری موكول كنید كه شرایط فكری مناسب‌تری داشته باشید. همیشه به یاد داشته باشید كه بهترین موقعیت برای فرزندان سلطه‌طلب، عصبانیت والدین است. این‌گونه از جوانان هنگامی كه شما درمانده، گیج و عصبانی شده‌اید، بهترین بهره‌برداری را خواهند كرد. برای این‌كه بر اعصاب خود مسلط شوید، پیشنهاد می‌كنیم اجازه ندهید فرزندتان ابتكار عمل را به دست گیرد و هر لحظه كه احساس كردید گفته‌های فرزندتان ممكن است شما را عصبانی كند، بگویید: <جدا كه انتظار نداشتم>، <واقعا كه عالی گفتی.> این شیوه شما را از گرفتار شدن در دامی كه او برای شما تدارك دیده است، محافظت خواهد كرد و شما وقت كافی پیدا می‌كنید كه پاسخ عاطفی مناسبی به گفته‌های او بدهید.

● احترام و اعتبار خود را حفظ كنید

ممكن است فرزند معتادتان بپرسد: <خودت تا به حال مصرف نكرده‌ای،‌ تو چطور قادر به درك من هستی در حالی كه هیچ وقت احساس مرا نداشته‌ای و كارهایی را كه من انجام داده‌ام، تو هیچ وقت انجام نداده‌ای> این حقه‌ای است كه ممكن است علیه شما استفاده شود، تا شما نسبت به اعمال فرزندتان بی‌تفاوت باشید. این‌گونه فرزندان از ندانم كاری والدین بهره‌برداری می‌كنند و این بازی را تا آنجا كه بخواهند، ادامه خواهند داد. بنابراین توصیه می‌كنیم این جمله را به كار برید: <گوش كن پسرم، ما درباره زندگی نوجوانی من صحبت نمی‌كنیم. ما درباره رفتار غیرمسوولانه تو و مواد مخدری كه تو مصرف می‌كنی، بحث می‌كنیم. در حال حاضر مساله ما این است.>

● برای تفریحات سالم برنامه‌ریزی كنید

والدینی كه هیچ نقشه‌ای ندارند و نمی‌دانند كه در چه جهتی باید حركت كنند، طعمه مناسبی در دستان یك نوجوان سلطه‌جو خواهند بود. این فرزندان محیط را تحت تاثیر قرار می‌دهند و پدران و مادران نیز از شدت ترس قادر به انجام هیچ‌كاری نخواهند بود و ناخواسته محیط را برای او آماده می‌كنند بنابراین پیشنهاد می‌كنیم فرزندتان را به فعالیت و تفریحات سالم تشویق كنید زیرا فرزندانی كه به سمت ورزش و فعالیت می‌روند، كمتر فرصت می‌كنند برای كارهای خلاف برنامه‌ریزی كنند.‌