تاملی در فیلم موهن علیه پیامبر اسلام

سالگرد ۱۱ سپتامبر بود که حادثه دیگری در آمریکا اتفاق افتاد که با موضوع اسلام و مسلمانی ارتباط نزدیک داشت اما این بار از جنس هنر اعلام شد فیلمی در آمریکا در فضایی محدود نمایش داده شد که درباره زندگانی بزرگ ترین شخصیت دین اسلام یعنی پیامبر اسلام بود براستی این فیلم چرا ساخته شد غرب در رویدادهای مشابه چگونه عکس العمل نشان داده است این نوشتار دربردارنده نکاتی پیرامون دو سوال بالاست

سالگرد ۱۱ سپتامبر بود که حادثه دیگری در آمریکا اتفاق افتاد که با موضوع اسلام و مسلمانی ارتباط نزدیک داشت؛ اما این بار از جنس هنر. اعلام شد فیلمی در آمریکا در فضایی محدود نمایش داده شد که درباره زندگانی بزرگ‌ترین شخصیت دین اسلام یعنی پیامبر اسلام بود. براستی این فیلم چرا ساخته شد؟ غرب در رویدادهای مشابه چگونه عکس‌العمل نشان داده است؟ این نوشتار دربردارنده نکاتی پیرامون دو سوال بالاست.

حساسیت و دقت تهیه‌کنندگان محصولات هنری در آمریکا در باب جهت‌گیری و رویکردهای فیلم‌های سینمایی همواره باعث تعجب و سوال شده است. هالیوود در این میان حساسیت خود را تا مرز وسواس هم پیش برده است. در فیلمنامه اصلی فیلم «نجواگران باد»، که سال ۲۰۰۲ توسط شرکت متروگلدن مایر ساخته شد صحنه‌ای وجود داشت که طی آن یک تفنگدار نیروی دریایی، سینه‌خیز از میدان نبردی پر از جنازه سربازهای ژاپنی رد می‌شود و روی جنازه یک سرباز ژاپنی خم می‌شود تا دندان طلای جنازه را از دهانش خارج کند. او انبرش را می‌چرخاند و تلاش می‌کند قطعه طلا را از درون دندان سرباز بیرون بکشد و آنگاه به او می‌گوید «بیا پیش بابایی». اما کار این فیلم به اینجا تمام نشد. نماینده پنتاگون اعتراض کرد و کار این فیلم در آمریکا بالا گرفت. مخالفان این صحنه مدعی شدند چون مخاطب اصلی فیلم غیرآمریکایی‌ها هستند و قرار است در این فیلم نظامیان و تفنگداران آمریکایی به عنوان منجی معرفی شوند، چنین صحنه‌ای در فیلم که نشانگر توحش نظامیان آمریکایی است با ماموریت فیلم نمی‌سازد. بالاخره بعد از مدت‌ها کشمکش قرار شد این صحنه که در فیلمنامه وجود داشت از فیلم حذف شود.

کتاب کیمیاگر پائولو کوئیلوی برزیلی (که در کشور ما هم ترویج شد و جزو معنویت‌های وارداتی است) توسط هالیوود امتیازش خریداری شد. قرار شد فیلمی بر مبنای کیمیاگر ساخته شود. بیش از چند فیلمنامه هالیوودی نوشته شد و از کوئیلو خواستند آن را تائید کند. ولی هر بار کوئیلو عصبانی‌تر می‌شد. وی معتقد بود محتوای فیلمنامه اساسا ارتباطی با محتوای کتاب ندارد و فیلم چیز دیگری شده و نباید نام کتاب را بر آن بگذارند. هالیودی‌ها کیمیاگری را می‌خواستند ترویج کنند که خودشان تعریف می‌کردند.

همه می‌دانیم کتاب کیمیاگر اگرچه کتابی است به ظاهر معنوی، اما از آنجا که قالب اصلی کتاب یک سرقت ادبی از دفتر ششم مثنوی مولوی است، با وضع موجود ممکن بود معنویتی را تبلیغ کند که بوی معنویت اسلامی می‌دهد. در نهایت وی زیر بار نرفت و پروژه کیمیاگر در هالیوود مختومه شد. بماند که ما کتاب کوئیلو را کتابی می‌دانیم که در ناحیه شکل و قالب از مولوی تقلید کرده نه در ناحیه محتوا و پیام. کوئیلو هیچگاه حاضر نشده مخاطب خود را در این کتاب به خدایش پیوند زند و محتوای متعالی مثنوی را در آن بگنجاند. اما همین اندازه که حاضر شده در ساختار از مولوی تقلید کند و بعضی از مفاهیم مثنوی را در آن بگنجاند چون تبلیغ مسلمان و مسلمانی است باید شاخ و برگ اسلامی‌اش قطع شود تا مجوز هالیوودی بگیرد.

هنر و ابزارهای هنری در غرب کارکرد خودش را دارد؛ یکی از این کارکردها بسترسازی برای تداوم ارزش‌هایی است که به منافع نظام سرمایه‌داری مربوط می‌شود.

یادمان نمی‌رود سرویس وابسته به گوگل یعنی یوتیوب هیچ گاه حاضر نشد فیلمی را که موضوع هولوکاست را به چالش کشیده بود، نمایش دهد. الان هم مطلبی که کمترین نشانی از مخالفت با رژیم صهیونیستی داشته باشد در آنجا دیده نمی‌شود. در مورد فیلم موهن علیه خاتم پیامبران نیز سایت یوتیوب که فیلم آن را روی شبکه خود قرار داده است، اعلام کرد به طور موقت، دسترسی به این ویدئو را در مصر و لیبی، محدود کرده است. البته نه به این دلیل که اعتقادات مردم این دو کشور مهم است و نباید به شخصیت مورد علاقه‌شان اهانت شود، بلکه به این سبب که جان وابستگان به آمریکا در این دو کشور در معرض تهدید است و جان چند دیپلمات آمریکایی از تمسخر بیش از یک میلیارد مسلمان مهم‌تر است.

اما یک ناظر بی‌طرف حق دارد جواب این سوال‌ها را بیابد که چرا نام فیلم از Desert Warrior (جنگجوی بیابان) به Innocence of Muslims (بی‌گناهی مسلمانان) تغییر یافت؟ چرا محتوای ضداسلامی فیلم را حتی با بازیگران هم در میان نگذاشتند، به گونه‌ای که بازیگران این فیلم در بیانیه‌ای با ناراحتی عنوان کردند مورد سوء‌استفاده کارگردان قرار گرفته‌اند؟ چرا فیلم قبل از این که رسما اکران شود و مجوز نمایش عمومی بگیرد، سر از یوتیوب درآورد؟ چرا بعد از آن که در یوتیوب نمایش داده شد، تنها در کشورهای مصر و لیبی نمایش آن محدود شد؟ چرا یوتیوب سایه فیلم‌های ضداسرائیلی را با تیر می‌زند ولی فیلمی که با مقدسات میلیون‌ها مسلمان ضدیت نشان داده، با قوانین یوتیوب می‌سازد و باید نمایش داده شود؟ براستی وسواسی که در تائید فیلمنامه کیمیاگر و در حذف صحنه توهین‌آمیز به نظامیان آمریکایی در «نجواگران باد» در هالیوود وجود داشت چرا در این فیلم ناگهان ناپدید شد؟

ابهام وقتی بیشتر شد که سم باسیل، نویسنده و کارگردان این فیلم به روزنامه وال‌استریت ژورنال گفت که «فیلم با کمک مالی بیش از ۱۰۰ یهودی با اعطای ۵ میلیون دلار در سه ماه ساخته شد و تری جونز (TerryJones) کشیش کلیسای کوچکی در ایالت فلوریدا که ناگهان در آمریکا تبدیل به یک چهره بین‌المللی شد نیز وارد ماجرا شد و پخش گسترده‌تر محتوای فیلم را درخواست کرد. تری جونز را همگان به خاطر عنادش با اسلام و پیشقدم شدنش در آتش‌سوزی قرآن می‌شناختند. ماجرای فیلم علیه پیامبر مسلمانان ریشه در مسائل دیگری دارد. مدیر یک موسسه تحقیقاتی مسیحیت در انگلستان قبلا اعلام کرده بود «براساس ارقام و آمار، اسلام سریع‌ترین مذهبِ در حالِ رشد در جهان بوده است.» و یکی از رهبران کاتولیک در واتیکان سال گذشته اعتراف کرد که «... برای نخستین بار در تاریخ، ما دیگر در صدر نیستیم، مسلمانان از ما گوی سبقت را ربوده‌اند».

بالاخره موج اسلام‌خواهی که هم اکنون در غرب بشدت در حال افزایش است باید علاج شود. وسواس هالیوود و متولیان هنر در غرب و آمریکا هیچ گاه از بین نرفته، اما این حقوق بشر غربی است که در جاهای مختلف، متفاوت خود را نشان می‌دهد. چندی پیش زعیم فرزانه‌ای گفت که جان بشر در غرب و آمریکا از آسیا گران‌تر است. الان هم متوجه شدیم که رضایت خاطر چند سرمایه‌دار صهیونیست از اعتقادات ۵/۱ میلیارد مسلمان مهم‌تر است.

حجت‌الاسلام حمزه شریفی‌دوست

مدیر گروه عرفان‌های نوظهور نهاد رهبری در دانشگاه (معاونت مطالعات راهبردی)