جشنواره پر هیجان

چرا دوره بیست و نهم جشنواره فجر می تواند یکی از به یادماندنی ترین دوره ها باشد

بیست و نهمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر از امروز آغاز می‌شود. ۱۰ روز پرهیجان و جذاب در انتظار علاقه‌مندان به سینماست. این خاصیت تمام دوره‌های ۱۰‌روزه جشنواره فجر است. اما یک نگاه سطحی به فیلم‌ها و کارگردانان حاضر در این دوره جشنواره، به ما نشان می‌دهد که قرار است با جشنواره‌ای پر از جنجال و هیجان روبه‌رو باشیم. حداقل در مقایسه با جشنواره بیست و هشتم که فارغ از کیفیت فیلم‌ها، به دلایل مختلفی جشنواره بی‌خاصیت و خنثایی بود،‌ جشنواره امسال به نظر بسیار پربارتر می‌رسد. علل اصلی این پربار و پرهیجان بودن را نیز می‌توان در علل زیر جستجو کرد:

امسال تعداد کارگردانان بزرگ و کنجکاوی برانگیز جشنواره بسیار بیشتر از سال گذشته است. جشنواره قبل، متعلق به جوانانی بود که می‌خواستند خودی نشان دهند و در چند مورد (مثل مجید برزگر، مهدی نادری و سیاوش اسعدی)‌ در این کار موفق نیز نشان دادند. اما امسال کارگردانان مطرح زیادی در جشنواره حضور دارند.

کنجکاوی ‌برانگیزترین اتفاق هم شاید حضور مسعود کیمیایی در جشنواره بیست و نهم باشد. کیمیایی آخرین بار با فیلم «سربازهای جمعه» در جشنواره شرکت کرده بود و حالا پس از این که سه فیلم خود را بدون نمایش در جشنواره روانه سینماها کرد، ‌دوباره با فیلم «جرم» در جشنواره شرکت کرده است.

به غیر از کیمیایی، بزرگان دیگری از نسل‌های مختلف کارگردانان ایران در این جشنواره شرکت کرده‌اند. از داریوش مهرجویی که در کنار کیمیایی، از باتجربه‌ترین سینماگران ایران به شمار می‌روند، تا کارگردانانی چون علیرضا داوودنژاد، سیروس الوند، بهروز افخمی، تهمینه میلانی، سید رضا میرکریمی، مازیار میری، کمال تبریزی، ابراهیم حاتمی‌کیا، بهروز افخمی، اصغر فرهادی و... همچنین حضور سینماگرانی که نامشان به تنهایی می‌تواند باعث بالا رفتن میزان جنجال و هیجان جشنواره شود (مثل مسعود ده‌نمکی و نیکی کریمی) از نکات برجسته جشنواره بیست و نهم به شمار می‌رود.

امسال با تنوع جالبی در بین فیلم‌ها روبه‌روایم. در سینمایی که همیشه با مشکل سوژه و ایده روبه‌رو بوده، حضور ایده‌های متنوع و گوناگون، می‌تواند نشانه خوبی تلقی شود.

نشانه‌ای از این موضوع که سینمای ایران می‌تواند به سمت یک پوست‌اندازی اساسی حرکت کرده و مرزهای بسیاری را از پیش روی خود بردارد. مهم‌ترین دلیل این پیشرفت،‌ این است که بالاخره کارگردانان ایرانی به این نتیجه رسیدند که به جای نگاه به دوردست، کافی است حواسشان به اطرافشان جمع باشد. نکته‌ای که در بند چهارم بیشتر درباره آن توضیح خواهم داد.

خلاصه داستان و حواشی منتشر شده از فیلم‌های شرکت‌کننده در جشنواره امسال، نشان می‌دهد که ظاهراً خیلی از فیلم‌ها با موضوعاتی جنجالی پا به میدان گذاشته‌اند. این خصوصیت در حالت عادی نباید لزوماً به عنوان یک ویژگی مثبت تلقی شود. اما در سینمای ایران اوضاع فرق می‌کند. سال‌هاست که به دیدن فیلم‌هایی با مضامین تکراری، خنثی و بدون جذابیت عادت کرده‌ایم. فیلم‌هایی که می‌آیند و می‌روند و هیچ تأثیری بر تماشاگر نمی‌گذارند. اما امسال قضیه فرق می‌کند. فیلمنامه‌نویسان و کارگردانان دست روی موضوعات مهمی گذاشته‌اند. موضوعاتی که ذهن تماشاگر را قلقلک می‌دهند و اگر با پرداختی درست و دقیق همراه شوند، می‌توانند به یک فیلم ماندگار تبدیل شوند.

به غیر از جنجالی بودن موضوعات، نکته خوشحال‌کننده دیگر این است که به نظر می‌رسد موضوعات بسیاری از فیلم‌های این دوره، نزدیک به دغدغه‌های جامعه امروز ایران هستند. اتفاقی که (لااقل)‌ در سال‌های اخیر کمتر در سینمای ما رخ داده است. سینمای ایران در این سال‌ها پر شده از فیلم‌هایی که عمداً از فضا و دغدغه‌های شهری گریخته و برای ساخت فیلم به دورافتاده‌ترین نقاط کشور پناه می‌برند و در نهایت هم محصولی با مقداری مخلفات عرفانی و فلسفی به دست می‌آید که هرگز برای تماشاگر مفید نیست. (جالب این‌جاست که در بسیاری از موارد برای سازندگانش هم فایده‌ای ندارد!)

اما امسال ظاهراً ماجرا قدری متفاوت است. مثبت‌ترین نکته این است که فیلمسازان ما بالاخره فهمیده‌اند برای یافتن سوژه‌های بکر و جذاب، نیازی به جستجوی فراوان نیست. کافی است تا نگاهی به اطراف خود بیندازند. آن‌چه کارگردانان ما به دنبالش می‌گردند، در کنارشان است. محیط اطراف ما پر از ایده‌های ناب است و ما گرد جهان می‌گردیم.

همه این‌ها تازه گام‌های اول است. اگر این پیش‌بینی‌ها هم به حقیقت بپیوندند.

سید آریا قریشی