هوش کودک، فسقلی هوشیار من

تبیان : تلاش برای ایجاد ارتباط بین واژه‌ها و اشیای جدید (البته چیزهایی که به کودک نشان داده می‌شود) کمک قابل توجهی به کودک می‌کند تا به تدریج شناخت خود را از محیط پیرامون بهتر کند.

کودک 10ماهه‌ای را در نظر بگیرید که بر روی صندلی خود در گوشه آشپزخانه نشسته و به پدر و مادر که در حال پخت و پز و گفت و‌گو با یکدیگر و با کودک هستند، خیره شده است. این صحنه ساده همه روزه حجم عظیمی از اطلاعات را در مقابل ذهن این کودک قرار می‌دهد که باید از جانب او تجزیه و تحلیل شوند.

والدین این کودک مرتب جابه جا شده و چیزهای مختلفی را به طرق متفاوت دستکاری می‌کنند و در عین حال یک‌سره با یکدیگر صحبت می‌کنند. علی‌رغم پیچیدگی شرایط، این کودک می‌بایست طی سال‌های پیش‌رو به طریقی با جریان لغات و کنش‌هایی که در پیش روی او قرار می‌گیرند کنار بیاید. او به ‌طور دقیقی قادر خواهد بود هزاران لغت را به اشیای مربوط به آن لغات نسبت دهد و در عین حال ظرفیت ذهن خود را در تفسیر این حجم فراوان اطلاعات بالا ببرد.

دیر بالدوین (D. BALDWIN) به عنوان یک روان‌شناس، تلاش‌های درازمدت پژوهشی خود را وقف این واقعیت کرده است که کودک توانایی بنیادی در اخذ آگاهی دارد. بالدوین تلاش کرده است نشان دهد که چگونه کودکان و حتی نوزادان اطلاعات فراوان موجود در محیط خود را تجزیه و تحلیل می‌کنند.

با انجام مجموعه فراوانی از آزمایشات، بالدوین و همکاران او توانستند نشان دهند که در واقع کودکان کم‌سن می‌توانند سیل عظیم اطلاعات مربوط به محیط پیرامون خود را تکه تکه دریافت کنند. فراتر از آن، آنها توانستند نشان دهند: این توانایی برای درک اجزای رفتار می‌تواند از جانب کودک با انگیزه‌ای که رفتار را برانگیخته است در ارتباط قرار بگیرد.

مطالعات بالدوین تاکنون نشان داده است که کودکان حتی در سنین بسیار کم قابلیت های خیره‌کننده ای از خود نشان می‌‌دهند. این آگاهی می‌تواند از طریق صدا، کلمات به ظاهر بی‌معنی و یا حرکت بدن صورت گیرد. مقیاس کلان« بالدوین» کوشیده است که انواع مکانیسم‌های به کار گرفته شده توسط کودکان را برای اخذ اگاهی مشخص سازد. علاوه بر این او تلاش کرده است تأثیر اخذ آگاهی کودک را در بسیاری دیگر از زمینه‌های رفتاری روشن سازد.

بالدوین سعی کرده است حساسیت نوزادان را نسبت به تجارب محیطی از طریق مطالعه خیره شدن، طرز قرار دادن بدن و نمایش احساسات نشان دهد.

این مطالعات نشان داده است که کودکان 12 تا 18 ماهه وقتی که مخاطب قرار می‌گیرند تلاش می کنند ارتباط بین لغاتی که برای آنها تازه است با اشیای مورد نظر را بیابند.

از این طریق کودک از بسیاری از خطاهای بالقوه مصون می‌ماند. تلاش برای ایجاد ارتباط بین واژه‌ها و اشیای جدید (البته چیزهایی که به کودک نشان داده می‌شود) کمک قابل توجهی به کودک می‌کند تا به تدریج شناخت خود را از محیط پیرامون بهتر کند. در بخشی از این مطالعات نشان داده شده است که کودکان خجالتی مهارت کافی برای ایجاد ارتباط بین واژه‌ها و اشیای جدید از خود نشان نمی‌دهند. این امر موجب می‌شود که امر یادگیری زبان با تأخیر صورت پذیرد. بالدوین و شاگردان او تلاش کرده‌اند بفهمند که آیا کودکان 3 تا 4 ساله قادرند آگاهی طرف مقابل خود را بسنجند.

اگر کودکان بتوانند افراد آگاه و غیرآگاه را از یکدیگر تشخیص دهند کمک فراوانی به یادگیری خود می‌کنند. فرض کنید که کودک سه تا چهار ساله مجذوب دنیای دایناسورها شده است. اگر او نام یکی از دایناسورها را از پدر خود بپرسد و پدر او با تردید نامی به زبان آورد، کودک نباید این نام را یاد بگیرد چرا که پدر او مطمئن نبوده است.

مطالعات «بالدوین» نشان داده است که در واقع کودکان وقتی با مخاطبان نامطمئن رو به رو هستند از آنها چیز کمتری می‌آموزند. مطالعات قبلی «بالدوین» نشان داده بود که کودکان 12 تا 18 ماهه می‌توانند چیزهایی در مورد انگیزه‌هایی که رفتار افراد را هدایت می‌کند بفهمند، با توجه به این که رفتار انسان مجموعه پیچیده‌ای از انگیزه، نمایش و گفتار است این قابلیت در کودکان جوان نقش مهمی در تجمع آگاهی او بازی می‌کند.

در حال حاضر موضوع اصلی مطالعات بالدوین پیدا کردن ریشه این توانایی‌های خیره‌کننده است. آیا کودکان کمتر از یک سال در تلاش خود برای کشف جهان خارج قادرند ساختارهایی در ترکیب پیچیده بیرونی کشف کنند؟

به تعبیر دیگر آیا آنها می‌توانند واحدهای کنشی در رفتار افراد مخاطب خود را دریابند؟ اگر کودک قدرت تفکیک ساختاری رفتارها را از خود نشان می‌دهد تا چه حد قادر است این توانایی را در شرایطی که این واحدهای کنشی چندان آشکار به نظر نمی‌رسند، دنبال کند؟ برای نمونه بسیاری از رفتارهای انسانی در فرآیندی از کنش‌ها به شرح زیر جای داده می‌شود: ما به چیزی خیره می‌شویم، آن را لمس می‌کنیم، آن را دست کاری می‌کنیم، آن را رها می‌کنیم و سپس جهت بدن خود را به سمت چیز دیگری تغییر داده و فرآیند قبلی را تکرار می‌کنیم. اگر کودکان بتوانند هر یک از این اجزای هدفمند رفتاری را تشخیص دهند در قدم بعد خواهند توانست انگیزه افراد را برای به نمایش گذاشتن آن رفتار دنبال کنند.