ارتجاع در دیپلماسی واشنگتن

زیاده گویی نئومحافظه كاران آمریكایی درباره نقش ایران در عراق و گره زدن ناآرامیهای این كشور به تاثیرگذاری تهران سبب شده تا اعضای كنگره آمریكا نیز زبان به اعتراض گشوده و این امر را عاملی در هر چه دورتر شدن از واقعیتهای جاری عراق و منطقه محسوب كنند

زیاده گویی نئومحافظه كاران آمریكایی درباره نقش ایران در عراق و گره زدن ناآرامیهای این كشور به تاثیرگذاری تهران سبب شده تا اعضای كنگره آمریكا نیز زبان به اعتراض گشوده و این امر را عاملی در هر چه دورتر شدن از واقعیتهای جاری عراق و منطقه محسوب كنند.

به عقیده بسیاری از منتقدان دولت جرج بوش كه در مطبوعات آمریكایی از جمله مهمترین آنها فایننشال تایمزبازتاب یافته است اصرار واشنگتن در بزرگنمایی نقش تهران در بی ثباتیهای عراق عاملی است كه آمریكاییان یا تاثیرگذاری مستقیم كشورهای عرب منطقه از جمله اردن، مصر و عربستان را در عراق نادیده بگیرند یا مجبور به مماشات با آنها شوند.در این نظریه تصریح شده كه نباید فراموش كنیم كه دولتهای عرب از اصلی ترین مخالفان ثبات و صلح در عراق هستند چون اوضاع عراق پس از سقوط رژیم بعث هرگز به نفع دولتهای عربی پیش نرفته است.بنابراین نباید به كمكهای مستقیم و غیرمستقیم دولتهای عربی در تشویق بی ثباتی های عراق بی توجه بود و فراموش كرد كه خاستگاه ایدئولوژیك و سیاسی هر دو گروه تروریستها و دولتهای عربی نیز یكی است.

به این ترتیب منتقدان سیاست جدید بوش در منطقه ابراز عقیده می كنند كه یكی از آسیبهای جدی این سیاست، حركت در مسیر غیرواقعی است. بر اساس نظر یادشده واشنگتن به دلیل گرفتاری در ناآرامیهای عراق و گاه افغانستان در وضعیت ارتجاعی قرار گرفته است. این وضعیت عبارت از است از تساهل غیرمنطقی و تسلیم طلبانه در برابر واقعیت نقش مخرب برخی دولتهای عربی در اوضاع عراق كه اكنون به وضعی غیر قابل كنترل رسیده است. در این حال باج دهی غیرضروری به آنها و متحدانشان در داخل عراق كه عموما در صف تروریستها یا حامیان آنها در عراق عمل می كنند، قابل كتمان نیست.

مصداق این مدعا نیز گرایشهای اعلام شده برای بازگشت بعثی ها به ساختار قدرت در عراق است !منتقدان بوش ابراز عقیده می كنند كه سفر كاندولیزا رایس وزیرخارجه آمریكا به منطقه در واقع نوعی واكنش در برابر ایران به بهای انفعال بعید در قبال دولتهای عربی است كه طی دستكم ۱۰سال گذشته مورد انتقاد مستقیم واشنگتن قرار داشته اند.

رایس در سفر اخیرش به منطقه به نفع عربهای منتقد دولت نئومحافظه كار آمریكا چند امتیاز مهم را تقدیم كرد: برجسته كردن دوباره نقش برخی دولتهای عربی از جمله مصر و عربستان در تحولات جاری خاورمیانه، دور شدن از استانداردهای مورد نظر واشنگتن درباره دولتهای میانه رو و تندرو از حیث نزدیكی و دوری این دولتها به استانداردهای دموكراتیك و دولت مدرن، تشویق گرایشهای مخالف با دولت كنونی عراق به نفع تمایلات دولتهای عربی و دور شدن از متحدان سنتی خود از جمله شیعیان و اكراد عراقی به سود جریانهایی كه به عقیده دولتهای عربی طی چند سال اخیر در صحنه قدرت عراق منزوی بوده اند.

منتقدان بوش ابراز نگرانی می كنند كه رفتار كنونی واشنگتن عقب نشینی از مواضعی است كه آمریكا برای كسب آن تا ژانویه سال ۲۰۰۷دستكم مجبور به تحمل سه هزار كشته جنگی شده است همچنین چنین رفتاری به سرخوردگی عوامل مخالف رژیم بعث در عراق از جمله شیعیان و كردها منجر شده و نیز برخی گرایشهای نوگرا در منطقه را كه تصور می كردند واشنگتن بتدریج از دولتهای متحد خود در خاورمیانه فاصله می گیرد و به سود گسترش دموكراسی در این منطقه عمل می كند، دلسرد و سرخورده تر از هر زمان خواهد كرد.

از این رو نتیجه فرآیند جاری ممكن است به گسترش ناآرامیها با ابعادی تازه تر بیانجامد.ترجیع بند همه انتقادهای جاری اكنون اشاره به یك نكته مهم است، اینكه واشنگتن برای گریز از موقعیت بن بست كنونی حاضر است بهایی را بپردازد تا آن را به وضعیت گذشته بازگرداند و همین موضوع نگرانی آمریكاییان منتقد را برانگیخته است.آیا بعد از این كسی در خاورمیانه و جامعه جهانی باور خواهد كرد كه واشنگتن واقعا در پی گسترش دموكراسی در جهان است؟ سفر اخیر رایس به منطقه و اظهارات صاحبان قدرت و دولتمردان آمریكایی در زمان حاضر خلاف چنین ادعایی را نشان می دهد.