معجزه رشد سریع اقتصادی با تکیه بر صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات

این روزها مرتبا از چالش ها و فرصت های پیش روی دولت جدید صحبت می شود در این میان یکی از بخش هایی که نیازمند توجه خاص است بخش ارتباطات و زیرساخت های فناوری اطلاعات است با توجه به اهمیت صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات در اقتصاد, دولت باید نگاهی ویژه به این بخش داشته باشد

این روزها مرتبا از چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی دولت جدید صحبت می‌شود. در این میان یکی از بخش‌هایی که نیازمند توجه خاص است بخش ارتباطات و زیرساخت‌های فناوری اطلاعات است. با توجه به اهمیت صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات در اقتصاد، دولت باید نگاهی ویژه به این بخش داشته باشد.

فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان یک صنعت رو به گسترش در سطح جهان، از دو جهت اهمیت ویژه‌ای دارد. اول اینکه به عنوان یک صنعت کلیدی، توانایی ایفای نقشی مهم در تولید ناخالص داخلی و افزایش نرخ رشد اقتصادی به صورت مستقیم را دارد.

دوم اینکه باعث تسهیل عملکرد و افزایش کارآیی و بهره‌وری سایر بخش‌های صنعتی و خدماتی و افزایش نرخ رشد اقتصادی به صورت غیرمستقیم می‌شود. درواقع، شاید بتوان گفت اگر زیرساخت فناوری اطلاعات و ارتباطات در بخش‌های مختلف اقتصاد به خوبی کار کند، می‌توان به این شعار عمل کرد که «در هر زمان و در هر کجا» می‌توان اقدام به خدمت‌رسانی کرد.

در اقتصادهای در حال توسعه باید به نکته دیگری نیز توجه کرد؛ زیرا دولت در این اقتصادها یکی از اصلی‌ترین ارائه‌کنندگان خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات است و ماهیت دولتی بودن، باعث عدم رشد شایسته و کیفیت پایین خدمات این صنعت می‌شود.

در اقتصاد، پیشران‌های رشد و توسعه اقتصادی به دو دسته تقسیم می‌شوند: اول، بنیان‌های اقتصادی و دوم، تغییرات ساختاری جدید. بنیان‌های اقتصادی که بر رشد و توسعه اقتصادی تاثیرگذار هستند عبارتند از نهادها و توسعه انسانی.

برای ایجاد تغییر در بنیان‌های اقتصادی باید برای چندین دهه برنامه‌ریزی کرد و رشد اقتصادی بلندمدت، سرانجام به کیفیت این نهادها بستگی دارد. اما منظور از تغییرات ساختاری یعنی راه‌اندازی صنایع نو با بهره‌وری بالا. این صنایع، بیشتر در بخش‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات هستند و کلید زدن آنها همانند تغییرات در بنیان‌های اقتصادی، زمانبر نیست.

به عبارت دیگر، اگر فضای سرمایه‌‌گذاری برای حضور بخش خصوصی در بخش‌های ارتباطات نوین فراهم شود، می‌توان تغییرات ساختاری جدیدی در اقتصاد ایجاد کرد. تغییر در ظرفیت‌های بنیادی اقتصاد، هم زمانبر است، هم چندبعدی و هم هزینه‌های زیادی می‌طلبد که باید به آرامی مسیر خود را طی کند.

از این رو رشد اقتصادی مبتنی بر بنیادها، آرام است و در بلندمدت اتفاق می‌افتد. اما در زمینه راه اندازی صنایع نوین، امکان راه‌اندازی کسب وکارهای نوین فراوان است و در این خصوص اگر توجه ویژه‌ای به صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات شود درصد موفقیت بیشتر می‌شود.

معجزه رشد اقتصادی در جنوب شرق آسیا نشان داد که رشد سریع اقتصاد و توسعه اقتصادی فراگیر می‌تواند بدون وجود کامل بنیان‌های اقتصاد هم شروع شود و سریع‌تر از تغییرات در بنیان‌ها، یک کشور را به ابزارهای نوین ارتباطات مجهز و آن را برای گام برداشتن در مسیر توسعه هدایت کند. اقتصادهای در حال توسعه می‌توانند با داشتن نهادهای با کیفیت متوسط و حتی ضعیف، تغییرات ساختاری را در صنایع نوین تجربه کنند.

جهش کشورهای جنوب شرق آسیا در دوران پس از جنگ جهانی دوم بیانگر همین حقیقت است؛ از تایوان گرفته که در اواخر دهه ۱۹۵۰ این فرآیند را کلید زد تا چین که در اواخر دهه ۱۹۷۰ آن را شروع کرد. تجربه کره جنوبی نیز در این فرآیند، قابل‌توجه است و جایگاه بسیار مناسبی را برای این کشور در سطح بین‌المللی با اتکا به صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات رقم زده است.

فناوری اطلاعات و ارتباطات در صنعت خدمات مالی اعم از بازار پول و بازار سرمایه نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. انجام امور مالی چه در سطح داخلی و چه در سطح بین‌المللی نیازمند داشتن زیرساخت‌های ارتباطی قوی است. امروزه مشتریان نظام مالی می‌خواهند که در کمترین زمان از اطلاعات مالی خود باخبر شوند و از آن مهم‌تر اینکه بتوانند با تکیه بر سهولت انجام امور مالی، به تعهدات مالی خود در قبال طرف حساب‌های داخلی و خارجی عمل کنند.

در واقع، وجود صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات قوی و کارآ، تضمین‌کننده اعتماد کارگزاران و فعالان اقتصادی به نظام اقتصادی است که توسعه و رشد اقتصادی را با خود به ارمغان می‌آورد.

بنابراین، صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات، وظیفه تسهیل رشد و توسعه اقتصادی و همچنین کاهش عدم تقارن اطلاعات را برعهده دارد. می‌توان چشم‌انداز و سبک زندگی افراد جامعه را با تغییر شرایط در زیرساخت‌های ارتباطی متناسب با جهان نو تغییر داد. برای مثال، وجود اینترنت با سرعت متناسب می‌تواند به مردم انگیزه لازم برای استفاده از خدمات بانکی و خریدهای اینترنتی را بدون مراجعه به بانک یا فروشگاه‌ها بدهد که خود سبب کاهش ترافیک و آلودگی می‌شود.

دولت جدید و شخص رییس‌جمهور با صحه گذاشتن بر اهمیت بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند با برنامه‌ای مشخص، اعتماد فعالان بخش خصوصی را برای حضور در این حوزه جلب کند و صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات را که یکی از بنیان‌های کلیدی اقتصاد دانش‌محور است به جایگاه شایسته خود ارتقا دهد.

دکتر ولی‌الله فاطمی اردکانی