بصیرت یابی

▪ پرسش: مفهوم بصیرت و راهکارهای دستیابی و حفظ آن را توضیح دهید؟
ـ پاسخ؟
بصیرت یا بینش، نوعی دید درونی است که با دید چشم ظاهری، متفاوت است و اصلاً با چشم یا اندام های ظاهری بدن، …

پرسش:

مفهوم بصیرت و راهکارهای دستیابی و حفظ آن را توضیح دهید؟

ـ پاسخ؟

بصیرت یا بینش، نوعی دید درونی است که با دید چشم ظاهری، متفاوت است و اصلاً با چشم یا اندام های ظاهری بدن، قابل دریافت نیست. بصیرت، قوه و نیرویی قلبی است که به مدد نور الهی، پدید آمده، حقیقت و باطن امور را چنان که هست، در می یابد. با دید بصیرت انسان، درست را از نادرست و حق را از باطل به آسانی تشخیص می دهد. اهل بصیرت با امداد نیروی قدسی که به آنها عطا شده می شنوند، می اندیشند، نگاه می کنند، می بینند و از عبرت ها، بهره می گیرند و آن گاه راههای روشنی رامی پیمایند و بدین ترتیب، از افتادن در پرتگاهها و لغزشگاهها در امان می مانند. در واقع بصیرت و بینش، نوری درونی است که شخص با آن نور، درمیان مردم، زندگی می کند؛ چنان که قرآن کریم فرموده: و جعلنا له نوراً یمشی به فی الناس. (انعام - ۱۲۲) انسان به سیر بصیرت، راه را از بی راهه و حقیقت را از امر غیرحقیقی، باز می شناسد.

و نیز در گرفتن اطلاعات و داده ها، درست گزینی می کند و نیز در ارائه نظر و رأی، درست گویی می کند و به فرموده امام علی (ع)، آن که بصیرت و بینش نداشته باشد، رأی او، نادرست و بی ارزش است. (غررالحکم و دررالکلم، ح ۶۵۴۸).

بصیرت، نوعی به کارگیری عقل در مسیر هدایت انسان و استفاده از روشنگری آن است. قرآن کریم با ترغیب به بینا کردن دل ها با نور عقل، آنهایی را که از این نیرو استفاده نمی کنند، کوران واقعی معرفی می کند. خداوند می فرماید: آیا در زمین سیر نمی کنند تا صاحب دل هایی گردند که بدان تعقل کنند و گوش هایی که بدان بشنوند؟ پس همانا چشم ها کور نمی شوند، بلکه دل هایی که در سینه ها جای دارند، کور می شوند. (حج - ۴۶)

چه بی فایده است دیده سر، هنگامی که دیده دل، نابینا باشد. امام علی (ع) در این باره فرموده است: «و گاه دیده بصیرت کورباشد، نگاه چشم سودی ندهد» (غررالحکم، ح ۹۹۷۲) آن کس که دیده بصیرت دارد، نگاههایش به سوی خوبی ها کشانده شده، از بدی ها دور داشته می شود. دارنده بصیرت و بینش درونی، پیش از آنکه درپی عیب های دیگران باشد، عیب های خود را می جوید و می بیند و از گناهان و خطاهای خود دست می شوید. او می داند که دیده کور داشتن، بهتر از دل کور داشتن است. بنابر این، دیده برنارواها بسته، گوش را از شنیدنی های ناروا و پا را از رفتن به جایگاههای ناپسند و دست را از انجام کارهای ناشایسته و دل را از خطور گناه و اندیشه را از هرچه غیرخداست، پاک می کند.

کسانی که با دیده بصیرت به عالم و عالمیان می نگرند، از هر عالمی که موجب نابینایی دیده بصیرت و کوری آن می گردد، پرهیز می کنند. اینان از غفلت ها و عوامل ایجاد غفلت، دوری می ورزند. زیرا امام علی (ع) فرموده است: «دوام یافتن غفلت، موجب کوری بصیرت می گردد». (همان) کسی که بصیرت الهی نصیبش شده است. محبت دنیا را از دلش خارج می سازد. امام علی (ع) فرموده است: به خاطر دنیا دوستی، قلب ها از نور بصیرت، کورگشته اند» (همان، ح ۴۸۷۸)