مشکل یک‌هزارم نوزادان

● آنچه والدین باید درباره شکاف لب نوزادشان بدانند
شکاف لب یکی از ناهنجاری‌های شایع سروصورت است. ‌این عارضه که یک مورد در هر ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ تولد زنده به‌وقوع می‌پیوندد، به دلیل …

آنچه والدین باید درباره شکاف لب نوزادشان بدانند

شکاف لب یکی از ناهنجاری‌های شایع سروصورت است. ‌این عارضه که یک مورد در هر ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ تولد زنده به‌وقوع می‌پیوندد، به دلیل اینکه ضایعه‌اش در مرکز صورت قرار دارد، برای والدین و اطرافیان بسیار آزاردهنده و دردسرساز است...

‌این ضایعه مادرزادی که در اثر نچسبیدن لبه‌های کناری لب در دوران جنینی به‌وجود می‌آید، تنوع فراوانی دارد. ‌اگرچه هنوز علت اصلی ایجاد این صدمه مادرزادی کاملا شناخته نشده ولی به غیر موارد وراثتی و انتقال ژن معیوب از والدین به کودک، عوامل دیگری نیز ممکن است در بروز این حالت موثر باشند. ‌

این بیماری به دلیل عدم تشکیل یا نقص در تشکیل لب در هفته‌های چهارم تا دهم جنینی ایجاد می‌شود. مصرف بعضی از داروهای ضدتشنج، خواب‌آور، آسپیرین و ویتامین‌ها، بعضی مسکن‌ها، عفونت‌های ویروسی، مصرف سیگار و الکل توسط مادر نیز از مواردی است که ممکن است در بروز این عارضه تاثیرگذار باشد.

انواع و اقسام شکاف لب

ممکن است شکاف لب به شکل‌های متنوعی، از وجود یک خط نازک در لب تا باز بودن کامل (لب دو قطعه‌ای) همراه و بدون شکاف کام، سایر شکاف‌های صورت، سایر ناهنجاری‌ها مانند قلب و کلیه باشد. ‌بسته به اینکه شکاف لب چه وسعتی داشته باشد و اینکه همراه شکاف لب موارد دیگری هم باشد یا نه، پس از تولد تمهیدات خاصی برای درمان مورد نیاز است. پس از تولد شیرخوار مبتلا به شکاف لب، مهم‌ترین نکته، بررسی وضعیت ‌روانی والدین و حمایت از آنهاست. ‌امروزه تشخیص شکاف لب را با استفاده از سونوگرافی درون رحمی قبل از تولد هم می‌توان انجام داد و با جلسه‌های مکرر، می‌توان والدین را از وضعیت کودک و موارد لازم درمانی آگاه کرد. ‌

پس از تولد هم بسته به شدت شکاف لب، پس از بررسی وضع تنفس، اصلاح وضع تغذیه و بررسی ناهنجاری‌های همراه، اقدامات درمانی خاص شکاف لب را شروع می‌کنیم.

برای درمان چه باید کرد؟

درمان شکاف لب و کام، درمانی گروهی است و چند تخصص در درمان این بیماری از زمان تولد تا بلوغ نقش دارند و هرکدام از تخصص‌ها در زمان خاص خود به صورت انفرادی یا گروهی درگیر می‌شوند.

فوق‌تخصص جراحی پلاستیک، فوق تخصص جراحی کودکان، فوق تخصص نوزادان، ارتودنتیست، متخصص گوش و حلق و بینی، متخصص دندانپزشکی کودکان، متخصص گفتار درمانی، متخصص پروتز دهان، پرستار متخصص شکاف لب و کام و مددکار اجتماعی از اعضای اصلی گروه درمانی هستند و بسته به شرایط ممکن است از تخصص‌های دیگر هم استفاده شود. ‌به هرحال تمام اعضای گروه در خدمت یک هدف مشترک و آن هم درمان مناسب با نتیجه عالی برای بیمار هستند. ‌عمده کار در جراحی خلاصه می‌شود که بسته به شدت شکاف لب ممکن است از یک تا چند عمل را شامل شود.

کی باید کودک را جراحی کرد؟

زمان مناسب جراحی در کتب مختلف و نظرات اساتید خیلی متفاوت است ولی به‌طور عمده در ماه اول تا سوم بعد از تولد، درمان انجام می‌شود. ‌جراحی‌های تکمیلی بسته به شدت ضایعه ممکن است لازم شود که در موارد شدید و همراه شکاف کام ممکن است انجام تا ۱۰ عمل هم لازم شود ولی آنچه مهم و قابل ذکر است، این است که حتی موارد شدید شکاف لب هم توسط جراحان قابل اصلاح است و می‌توان با اجرای برنامه درمانی ارایه‌شده توسط گروه جراحی شکاف لب و کام، تا حد زیادی به نتایج مطلوب دست یافت. مهم این است که بدانیم امروزه شکاف لب به عنوان یک ضایعه درمان‌پذیر با نتایج قابل قبول مطرح است. هم اکنون در کشور ما چند گروه درمانی شکاف لب و کام در دانشگاه‌ها تشکیل شده و مشغول درمان این بیماران هستند.

دکتر عبدالجلیل کلانترهرمزی

رییس بخش جراحی جمجمه و فک وصورت و استاد گروه جراحی پلاستیک دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی