گریه کودک گرسنه, بم و کوتاه است

تحلیل گریه شیرخواران در گفت وگو با دکتر سیدحسین فخرایی متخصص کودکان و نوزادان

برای کودکانی که توانایی صحبت کردن ندارند، گریه تنها راه برای نشان دادن نوعی نیاز به والدین است....

آیا تا به حال شده بخواهید گریه نوزاد یا کودکی را قطع کنید ولی نتوانید؟ متخصصان کودکان می‌گویند هر نوع گریه‌ای، دلیلی دارد و با نشانه‌های خاصی همراه است. شاید دانستن این نشانه‌ها به شما در آرام کردن نوزاد کمک کند. برای این منظور از دکتر سیدحسین فخرایی، فوق تخصص نوزادان و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی کمک گرفتیم و پای صحبت‌های ایشان نشستیم.

▪ وقتی یک کودک گریه می‌کند، چه پیامی به والدینش می‌فرستد؟

ـ کودک با گریه، خواسته‌های بسیاری را بیان می‌کند. گریستن، راهی برای نشان دادن گرسنگی یا ناراحتی کودک است. ممکن است متوجه شوید که کودک شما حتی بدون اینکه گرسنه، خسته یا ناراحت باشد گاهی در طول شبانه‌روز گریه و بی‌قراری می‌کند و در این صورت هیچ اقدامی وی را ساکت نخواهد کرد ولی به محض تمام شدن گریه، هوشیارتر از گذشته می‌شود و ممکن است مدت کوتاهی بعد از این واقعه به خواب عمیقی فرو رود. به نظر می‌رسد که این نوع گریه‌ها برای تخلیه انرژی اضافی به کودکان کمک می‌کند و موجب می‌شود آنها به وضعیت رضایت‌بخش‌تری برگردند؛ مانند نیاز به تعویض کهنه، بغل کردن، شیر دادن و...

▪ آیا هر یک از این دلایل نشانه‌ای هم دارد که بتوانیم متوجه نیاز کودک شویم؟

ـ بله؛ برای نمونه، گریه ناشی از گرسنگی معمولا بم و کوتاه است و شدت آن نوسان دارد. گریه ناشی از خشم نوسان بیشتری دارد و گریه ناشی از درد و ناراحتی معمولا ناگهانی شروع می‌شود و بلند و طولانی است و صدای زیری دارد و متعاقب آن وقفه‌های طولانی و ناله‌های کوتاه می‌شنویم. مدت زیادی طول نخواهد کشید که شما درک خوبی از نوع گریه کودک و پیام او توسط گریه پیدا خواهید کرد. البته گاهی انواع مختلفی از گریه با هم همراه هستند. به عنوان مثال، نوزادان معمولا هنگام بیدار شدن از خواب گرسنه هستند و به این خاطر گریه می‌کنند و اگر شما سریعا به آنها پاسخ ندهید گریه گرسنگی به شیون ناشی از خشم تبدیل خواهد شد. با بزرگ‌تر شدن کودک، گریه‌های وی قوی‌تر، بلندتر و طولانی‌تر می‌شود. همچنین تغییراتی در انواع گریه پیدا می‌شود که نشانه پیدایش نیازها و تمایلات متفاوت با قبل است.

▪ بهترین راه آرام کردن گریه کودکان چیست؟

ـ مهم‌ترین راه برخورد با گریه کودک، پاسخ سریع به گریه‌های او در ماه‌های اول بعد از تولد است. شما با توجه کردن به گریه شیرخوار او را لوس نخواهید کرد و مطمئنا اگر شما به خواسته‌های او جواب بدهید او کمتر گریه خواهد کرد. وقتی به گریه کودکتان جواب می‌دهید سعی کنید اول نیازی را که بیشترین تحریک را به او وارد می‌کند برطرف کنید. اگر کودک احساس سرما می‌کند و در ضمن کهنه او خیس است و گرسنه نیز هست ابتدا او را گرم کرده سپس کهنه او را عوض کنید و بعد او را تغذیه کنید. اگر حالت جیغ کشیدن و هراس در گریه کودک وجود دارد باید احتمال وجود مسایلی که ایجاد درد می‌کنند (باز شدن سنجاقی که کهنه او را با آن بسته‌اید و...) در نظر داشته باشید. اگر شیرخوار گرم و خشک بوده و به خوبی تغذیه شده باشد و هیچ اقدامی موجب قطع گریه او نشود، می‌توانید از تکنیک‌های تسکین‌دهنده استفاده کنید تا متوجه شوید که کدام یک بهترین اثر را برای او دارند. ازجمله تکنیک‌های تسکین‌دهنده می‌توان به مواردی همچون تکان دادن شیرخوار، نوازش، پیچیدن در پتو، صحبت کردن با نوزاد، یک موزیک ملایم، راه بردن نوزاد، گرفتن آروغ و حمام کردن او اشاره کرد.

▪ و اگر همه این اقدامات شکست خورد، چه؟

ـ اگر همه اقدام‌های فوق با شکست روبه‌رو شد، بهترین کار این است که مدت کوتاهی او را تنها بگذارید. بسیاری از شیرخواران بدون گریه نمی‌خوابند و اگر مدتی گریه کنند سریع‌تر به خواب می‌روند. اگر شیرخوار خسته باشد گریه کردن او مدت زیادی طول نخواهد کشید. اگر کودک شما آرام نشود ممکن است بیمار باشد. درجه حرارت او را کنترل کنید. اگر درجه حرارت بدن بیشتر از ۳۸ درجه سانتی‌گراد باشد ممکن است بیمار باشد. در این صورت با متخصص کودکان تماس بگیرید.

▪ گاهی مخصوصا در ماه‌های اول بعد از تولد، مادر خیلی خسته است و گریه نوزاد و آرام نشدن او استرس زیادی به مادر وارد می‌کند. آیا عصبی بودن مادر هم می‌تواند تشدیدکننده گریه نوزاد باشد؟

ـ بله؛ هرچه مادر آرام‌تر باشد، ساکت کردن کودک آسان‌تر خواهد بود. حتی شیرخواران خیلی کوچک نیز نسبت به تنش‌های اطرافشان حساس هستند و با گریه به آنها واکنش نشان می‌دهند. گریه و شیون نوزاد ممکن است برای شما دردناک و نگران‌کننده باشد ولی چنانچه خونسردی خودتان را حفظ نکنید، موجب وخیم‌تر شدن وضعیت خواهید شد. وقتی احساس کردید از عهده ساکت کردن شیرخوار برنمی‌آیید از دیگر افراد خانواده یا از دوستان کمک بخواهید. این امر نه تنها سبب راحتی شما می‌شود بلکه دیدن یک چهره جدید می‌تواند موجب آرامش کودک شما شود. هرچقدر عصبانی یا بی‌حوصله باشید حق ندارید کودک را با خشونت تکان دهید زیرا این کار ممکن است موجب کوری، آسیب‌های مغزی یا حتی مرگ وی شود. شما نباید گریه کودک را مربوط به خودتان بدانید و فکر کنید که او به دلیل اینکه شما مادر بدی هستید یا او را دوست ندارید گریه می‌کند. همه کودکان گریه می‌کنند و غالبا هم علت مشخصی برای این امر وجود ندارد.

▪ چرا برخی شیرخواران خیلی آرامند و برخی دیگر خیلی گریه می‌کنند؟

ـ گریه کردن نوزادان، چه زیاد و چه کم، در صورتی که بیمار نباشند، امری طبیعی است. نوزادان به‌طور معمول ۱ تا ۴ ساعت در شبانه‌روز گریه می‌کنند و این امر قسمتی از برنامه انطباق نوزاد با محیط خارج از رحم است. هیچ مادری نمی‌تواند در هر بار گریه کردن کودک او را ساکت کند. بنابراین انتظار نداشته باشید که کار خارق‌العاده‌ای برای کودک خود انجام دهید. به جای این کار برخورد واقع‌بینانه‌ای با وضعیت داشته باشید. کمک بگیرید، قدری استراحت کنید و از تمام لحظه‌های شیرین همراه بودن با کودک خود لذت ببرید.

سمیه مقصودعلی