اعتیاد دانشجویان خطری که جدی نمی گیریم

اگر به آموخته ها و باورهایی که در کودکی و نوجوانی به ما آموزش داده اند رجوع کنیم, معمولا انتظار داریم یک فرد معتاد یا در گوشه خیابان کز کرده باشد یا با سر و وضعی آشفته در پاتوق معتادان و کنج خانه های دود گرفته صبح را به شب برساند, اما واقعیت این است خیلی از معتادان نه ظاهرشان آن گونه که انتظار داریم غلط انداز است و نه الزاما در مکان های پرت و انگشت نما, مواد مخدر مصرف می کنند

اگر به آموخته‌ها و باورهایی که در کودکی و نوجوانی به ما آموزش داده‌اند رجوع کنیم، معمولا انتظار داریم یک فرد معتاد یا در گوشه خیابان کز کرده باشد یا با سر و وضعی آشفته در پاتوق معتادان و کنج خانه‌های دود گرفته صبح را به شب برساند، اما واقعیت این است خیلی از معتادان نه ظاهرشان آن‌گونه که انتظار داریم غلط‌انداز است و نه الزاما در مکان‌های پرت و انگشت‌نما، مواد مخدر مصرف می‌کنند.

شاید باورش سخت باشد، اما دانشگاه‌ها یکی از مکان‌هایی است که برخی از جوانان برای اولین بار تجربه مصرف مواد مخدر را در این محیط‌های علمی و فرهنگی تجربه کرده‌اند.

یعنی برخلاف انتظار بسیاری از خانواده‌ها، دانشگاه به هیچ وجه مکانی عاری از خطر اعتیاد و ناهنجاری‌های اخلاقی نیست، بلکه اتفاقا این محیط تازه برای جوانان جذابیت‌های تازه‌ای دارد که می‌تواند خطر معتادشدن دانشجویان را افزایش دهد.

اما سوال اینجاست که محیط خانه با محیط دانشگاه چه تفاوت‌هایی دارد که برخی جوانان برای اولین بار، تجربه مصرف مواد مخدر را از دانشگاه شروع می‌کنند و اصلا دانشگاه چه خصلت‌هایی دارد که ممکن است جوان را به دام اعتیاد بکشاند.

با توجه به این‌که بیشتر دانشجویانی که به دانشگاه وارد می‌شوند از محیط مدرسه به مراکز آموزش عالی می‌آیند و همچنین با توجه به این که دانش‌آموزان نیز تا لحظه دانشجوشدن، به طور جدی و مستمر از محیط خانواده دور نشده‌اند؛ در نتیجه محیط دانشگاه برای آنان یک محیط تازه است که می‌توانند استقلال بیشتری نسبت به محیط خانه داشته باشند.

یکی از آسیب‌های اجتماعی خانواده‌های ایرانی این است که معمولا به نظرات نوجوانان در تصمیم‌گیری‌ها بها داده نمی‌شود و عضو دسته چندم خانواده محسوب می‌شوند، ولی وقتی همین نوجوان به محیط بزرگ‌تر و با آزادی عمل بیشتری وارد می‌شود، سعی می‌کند بزرگ‌شدن و استقلالش را به هر طریقی که شده به رخ اطرافیان بکشاند و برخی از همین دانشجویان، مواد مخدر را برای این هدف خود برمی‌گزینند.

البته نمی‌توان گفت همه دانشجویانی که در دوران نوجوانی‌شان از سوی خانواده سرکوب شده‌اند و با آنها مثل یک کودک برخورد شده است، در دوران دانشجویی به مصرف مواد مخدر روی می‌آورند، اما این گونه آسیب‌های اجتماعی دوران قبل از جوانی، تاثیر شگرفی بر اعمال جوانان در دوران بزرگسالی خواهد داشت.

● خوابگاه‌هایی که معتاد می‌سازد

محیط خوابگاه‌ها و نبود فعالیت‌های فرهنگی در محیط خوابگاه‌های دانشجویی هم سبب شده این سرپناه دانشجویی، محیطی امن و کاملا بی‌خطر برای تحصیل و زندگی دانشجویان نباشد.

خیلی از دانشجویان هم برای اولین بار در طول زندگی‌شان با همسالان خود در یک بازه زمانی درازمدت همخانه می‌شوند؛ در حالی که آموزش‌های لازم برای زندگی سالم در این جمع جدید را نیاموخته‌اند که بی‌شک در به وجود آمدن این مشکل و ظهور دانشجویان معتاد از دل گروه همسالان، خانواده‌ها، مراکز آموزشی و نهادهای فرهنگساز بی‌تقصیر نیستند.

اگرچه نمی‌توان آمار دقیقی از تعداد دانشجویان معتاد ارائه کرد، اما واقعیت این است که دانشجویان پرشماری ـ بخصوص در محیط خوابگاه‌ها ـ دخانیات و مواد مخدر مصرف می‌کنند که مطابق برخی آمارهای غیررسمی، تعداد آنها بیش از ۵۰ هزار نفر است.

با وجود آن که هنوز هم برخی مسئولان و متولیان، تمایلی به گفت‌وگو درباره «دانشجویان معتاد» ندارند و حتی شماری از آنان، این بحران را منکر می‌شوند، ولی واقعیت این است که نمی‌توان با انکارکردن و بستن چشم‌ها و گوش‌ها در برابر یک واقعیت عیان، از آلوده‌شدن سایر جوانان دانشجو به معضل اعتیاد جلوگیری کرد.

امین جلالوند‌