ترساندن کودک راه گریز خانواده از تربیت صحیح است

دکتر محمد کاظم واعظ موسوی روانشناس و استاد دانشگاه معتقد است ترس یک پدیده آموختنی است که گاه از سوی خانواده به فرد آموزش داده می شود

ترس چیست؟ چه عواقبی دارد؟ جایگاه خانواده در القاء ترس در کودک کجاست؟ دکتر محمد کاظم واعظ موسوی روانشناس و استاد دانشگاه معتقد است ترس یک پدیده آموختنی است که گاه از سوی خانواده به فرد آموزش داده می‎شود. وی ترساندن کودک از جانب خانواده را راه‎گریزی از مطالعه و تجزیه و تحلیل آنها برای دادن پاسخ مناسب به کودک می‎داند و برای جلوگیری از آموختن ترس و ایجاد اختلالات روانی در کودک خانواده را به مطالعه و آموختن ترغیب می‎کند. تعریفی که از ترس می‎توان ارائه داد چیست؟ و آیا به زور ترس در افراد مختلف یکسان است؟

- ترس یک هیجان است یکی از هیجانات ساده‎ای که انسان‎ها آن را تجربه می‎کنند و البته وابسته به موقعیت است حالا ممکن است سئوال شما این باشد که اگر ترس یک هیجان است پس می‎تواند در همه وجود داشته باشد. جواب این است که بله ترس همه هست؛ اما موقعیت بروز آن در همه یکسان نیست و وابسته به موقعیت است. می‎توان یکی از همین موقعیت‎هایی را که سبب بروز ترس می‎شود خانواده دانست.

- فرض براین است که ترس یک پدیده آموختنی است یعنی وضعیتی که فرد خود را در برابر ترس تسلیم می‎کند. این وضعیت را فرد از محیط می‎آموزد و حالا محیط می‎تواند دوستان، همکلاسی‎ها یا خانواده باشد چرا که هر چیزی بیرون از دنیای درونی فرد می‎تواند محیط فرد باشد.آموختن ترس از خانواده به چه معنی است و در چه شرایطی این اتفاق می‎افتد؟

- بسیاری از موقعیت‎های ترس توسط خانواده به فرد آموخته می‎شود یعنی خانواده یاد می‎دهد که این موقعیت ترسناک است یا خیر. اگر نظری یادگیری اجتماعی را به یاد بیاوریم که آلبرت بن دورا به آن معتقد است در خواهید یافت. که بسیاری از پدیده‎هایی که آموختنی هستند مقل ترس را بچه‎ها از خانواده فرا می‎گیرند. مثل مواجه با حیوانی به نام سگ که شاید کودک به خاطر کنجکاوی درونی خود از سگ نترسد و به طرف آن حیوان است که ممکن است ترس از سگ به سراغش بیاید. خانواده در القاء یا آموختن چه نوع ترس‎هایی بر کودک نقش اثر گذارتری دارد. - بسیاری از ترس‎ها مثل ترس از تاریکی، ترس از موجود موهومی مثل لولو اینها را پدر و مادر به کودک می‎آموزد و در وهله نخست ممکن است برای پدر و مادر این ترساندن نتیجه بخش باشد و ملا فرزند را از رفتن به محل‎های تاریک منع کرده باشند؛ اما در دراز مدت برای خود والدین هم مسئله ساز خواهد شد. گاه والدین به صورت غیرمستقیم کودک را در مسیر ترسیدن از شرایطی قرار میدهد مثل دیدن فیلم‎های ترسناک که ناخودآگاه به کودک ترس از تاریکی را می‎آموزد. در این شرایط است که کودک ترس را از خانواده می‎آموزد. چرا خانواده کودک را می‎ترسانند؟ ریشه این عمل به کجا برمی‎گردد؟

گاهی اوقات خانواده از توضیح دادن در مقابل پرسش‎های کودک عاجز می‎ماند و به جای توجیه کردن وی به ترساندن او بسنده می‎کنند و این ناشی از ناآگاهی خانواده‎هاست. آیا ترساندن کودک از جانب خانواده به این علت نیست که روزی همین پدر و مادر وقتی کودک بوده‎اند ترسانده شده‎اند؟ پدر و مادرها نمی‎توانند آدم‎های قدیمی باشند. اگر از امکانات امروز استفاده می‎کنند پس باید مثل امروز فکر کنند. اگر در گذشته با ترسانده شدن از جانب بزرگترها مواجه بوده‎اند امروز نباید با کودک خود چنین رفتاری داشته باشند آنها باید به سئوال‎های کودکان خود پاسخ صحیح و مناسب بدهند. مطالعه داشته باشند – ح مادر و پدری وجیه کردن کودک و ارائه پرسش‎های منطقی به اوست.

ترساندن کودک چه عواقبی را در پی خواهد داشت؟

اختلالات روانی ناشی از ترس‎های بی‎مورد است. برخی ترس‎هایی که افراد بزرگسال به آن مبتلا هستند مربوط به زمان بچگی آنهاست و گاه این ترس‎ها با جلسات روانکاری طولانی مدت درمان‎پذیر است.

ترساندن کودک راه حل درستی نیست و عوارضی طولانی مدت و مخربی دارد. امروز هفتاد درصد بیماری‎های جسمی به اختلالات روانی و مشکلات روحی برمی‎گردد و خانواده‎ها باید که به جای ایجاد اختلال در ذهن کودک و ترساندن او سعی در پرورش فرزندانی شجاع با قدرت تجزیه و تحلیل بالا داشته باشند.