نمره مثبت برای یک انتخاب

نگاهی به فیلم هیچ کجا هیچ کس

«هیچ کجا، هیچ کس» سومین تجربه ابراهیم شیبانی، پس از زهر عسل (۱۳۸۱) و صحنه جرم، ورود ممنوع (۱۳۸۴) است. فیلمساز جوانی که تجربه دستیاری داریوش مهرجویی، محمدرضا هنرمند و ابراهیم حاتمی‌کیا را دارد. این فیلمساز در جدیدترین کار خود که در اولین روز جشنواره روی پرده رفت توانست توجه منتقدان و مخاطبان را به خود جلب کند.

این فیلم سینمایی ساختاری پازل گونه دارد، به نحوی که در هر بخش از فیلم اطلاعاتی درباره داستان به تماشاگر داده می‌شد، اما این پراکندگی قطعات یا به عبارتی سکانس‌های فیلم به هیچ وجه تماشاگر را آزار نمی‌داد، حتی در مواقعی تماشاگر خود سعی می‌کند دقایق پیش رو را حدس بزند.

درضمن در فیلمنامه این کار تعلیق‌ها مناسب و به جا است و فراز و فرود قصه هم تماشاگر را با خود همراه می‌کند. فیلمی‌که بر خلاف بسیاری از فیلم‌های سینمایی پایانش برای تماشاگر، حدس زدنی نیست.

برای مثال می‌توان به یک سکانس نفس گیر فیلم اشاره کرد. آنجایی که رضا کیانیان به گورستان کشتی‌ها وارد می‌شود و اسلحه‌ای را پیدا می‌کند، اما هیچگاه تماشاگر فکر نمی‌کند که او بخواهد کسی را بکشد، اما وی بدون کوچکترین تردیدی در لحظه ماشه را می‌کشد، بدون اینکه ببیند چه کسی را مورد هدف قرار داده است.البته باید به یاد داشت که اکثریت مخاطبان سینمای ایران با اینگونه داستان‌ها آشنایی لازم را ندارند، ولی شایع شدن داستان‌های پیچیده تماشاگر را از ساده انگاری رایج در سینمای ایران تا حدودی دور می‌کند.درباره چینش بازیگران فیلم هم باید به شیبانی نمره مثبت داد. به ویژه نقش محمد رضا فروتن که کاملا با جنس بازی وی همخوان است. رضا کیانیان هم توانسته با استفاده از سال‌ها تجربه، یک شکل دیگر از کارش را به مخاطب عرضه کند. درباره صابر ابر باید به وضوح و روشنی گفت که این بازیگر آینده بسیار درخشانی در سینما دارد، چون در هر کاری که ارائه می‌دهد زوایای جدیدی از توانایی‌های خود را عرضه می‌کند.

اما درباره نقش مهناز افشار باید گفت آنگونه که دیگر کاراکترها خوب از کار در آمده اند، نقش وی جای درخشش نداشت، ویژگی‌ای که شاید تا حدودی مرتبط با فیلمنامه است، اما به هر جهت این یک بازی بسیار معمولی از افشار بود، ولی در عوض بهاره کیان افشار توانست به بهترین نحو، شخصیت مورد نظرش را در فیلم خلق کند. بازیگری که در ابتدا قرار بود جای وی نگار جواهریان نقشش را بازی کند.

برخی شخصیت‌های فرعی فیلم هم به خوبی در خدمت فیلمنامه هستند. آنجایی که زن و مرد کنار جاده با شخصیت‌های اصلی همراه می‌شوند تا به نوعی داستان در ادامه بتواند بقیه راه را طی کند. به همین دلیل می‌بینیم لحظه ای که فروتن، بهاره کیان افشار را در درمانگاه رها می‌کند این فرار کردن به خوبی برای تماشاگر باور پذیر است، بدون اینکه تماشاگر بخواهد چهره‌ای بیش‌ازحد منفی شده از فروتن داشته باشد، چون شک و تردید وی هم در فیلم تصویر می‌شود.

جدا از بازیگری باید به طراحی صحنه این فیلم و انتخاب شمال به عنوان لوکیشن اصلی فیلم هم نمره مثبت داد. چون فضای مه‌آلود شمال به فضای معماگونه فیلم می‌افزاید. در ضمن لوکیشن برف هم جدای از تصاویر زیبا به تماشاگر کمک می‌کند که روابط سرد برخی افراد نسبت به یکدیگر را باور کند به ویژه سردی‌ای که در رفتار فروتن مشاهده می‌شود که در این فیلم برای وی امتیاز است.

جدا از نکات مثبت باید یک نکته را متذکر شد. آن نیز این است که در کار، موسیقی آنچنان که باید احساس نمی‌شود، البته اینکه در فیلم موسیقی حضور جدی ندارد یک امر خود خواسته است، اما به عقیده نگارنده استفاده صحیح از این فاکتور می‌توانست به جذابیت فیلم کمک کند. این فیلم با وجود اینکه کاری سخت برای بازیگرانش به واسطه جنس داستان است، به آن اندازه هم برای تدوینگر کار سخت است، چون روایت متقاطع فیلم کار بسیاری را برای تدوینگر به همراه دارد. در کنار فاکتورهایی که از آن به عنوان نکات مثبت فیلم نام بردیم باید به میزانسن‌های خوب فیلمساز هم اشاره کرد، چون این کار پر بازیگر با آن فضاهای باز میزانسن‌های خوبی را طلب می‌کرد تا کار بتواند ساختار حرفه‌ای خود را حفظ کند.

در پایان باید اذعان کرد، کارگردان جوان این کار یک تیز هوشی خوب نیز به خرج داده است، آن هم انتخاب بازیگران چهره و آشنا است که به فیلم کمک می‌کند در گیشه نیز با استقبال مناسب مواجه شود، البته بازیگر تنها می‌تواند فروش فیلم را تضمین کند، اما مسلما تاثیرگذاری خاص خود را خواهد داشت.

نویسنده : داوود کنشلو