ترکمنستان به دنبال رقابت با کشورهای بزرگ دارنده گاز

ترکمنستان جزء ۱۵ کشور بزرگ دارنده گاز در جهان است, هر چند که اختلاف میزان ذخایر این کشور با ذخایر روسیه به عنوان بزرگترین دارنده بسیار زیاد و در حد یک بیستم است

ترکمنستان جزء ۱۵ کشور بزرگ دارنده گاز در جهان است، هر چند که اختلاف میزان ذخایر این کشور با ذخایر روسیه به عنوان بزرگترین دارنده بسیار زیاد و در حد یک بیستم است. این کشور در مجموعه کشورهای اتحادیه جماهیر شوروی سابق پس از روسیه، دومین رتبه تولید گاز را داراست و از این رو، هر چند با صادرات گاز اندک، رقیبی برای گاز پروم محسوب می شود.

واقع شدن این کشور در مجاورت روسیه و غول بزرگ گازی دنیا، گازپروم، سبب شده است که صادرات آن با مشکل روبه رو شود؛ به گونه ای که روسیه این کشور را از بازار جهانی گاز عقب رانده است.

صادرات گاز ترکمنستان در دهه ۱۹۹۰ به طور چشمگیری کاهش یافت؛ به طوری که از ۳/۶۲ میلیارد متر مکعب در سال ۱۹۹۲ به ۲/۱۳ میلیارد متر مکعب در سال ۱۹۹۸ کاهش یافت و صادرات این کشور پس از مشاجره بر سر قیمت با گازپروم در سال ۱۹۹۸ از سوی روسیه کاملا مسدود شد.

بر اساس گزارش بریتیش پترولیوم، میزان ذخایر این کشور در پایان سال ۲۰۰۴، کمتر از ۳ تریلیون متر مکعب برآورد شده است. میزان تولید گاز طبیعی این کشور در سال ۲۰۰۵ نزدیک به ۶۳ میلیارد متر مکعب بوده که ۲/۴۵ میلیارد متر مکعب آن را به اوکراین، روسیه و ایران صادر کرده است. این کشور در ژانویه ۲۰۰۵ در توافق نامه ای با روسیه، تضمین کرده است که در سال ۲۰۰۶ حدود ۳۰ میلیارد متر مکعب گاز به قیمت ۶۵ دلار به ازای هر ۱۰۰۰ متر مکعب و در سال ۲۰۰۷ نزدیک به ۶۸ میلیارد متر مکعب گاز و در سال های ۲۰۲۸-۲۰۰۹ حدود ۳/۷۹ میلیارد متر مکعب گاز به روسیه صادر کند. همچنین ترکمنستان برای سال ۲۰۰۶ قراردادی با اوکراین منعقد کرده است که بر اساس آن ۴۰ میلیارد متر مکعب گاز در ۶ ماه اول به قیمت ۵۰ دلار و در ۶ ماه دوم به قیمت ۶۰ دلار به ازا ی هر ۱۰۰۰ متر مکعب به آن کشور صادر کند. علاوه بر این، ترکمنستان ۸ میلیارد متر مکعب سالانه گاز به ایران صادر می کند.

مصرف داخلی گاز طبیعی این کشور نیز در سال ۲۰۰۴، ۵/۱۵ میلیارد متر مکعب و تولید گاز این کشور در سال ۲۰۰۴ به میزان ۶/۵۴ بوده است. با وجود اینکه حجم قراردادهای صادراتی گاز این کشور در سال ۲۰۰۶، در حدود ۸۰ میلیارد متر مکعب و میزان تولید گاز این کشور در سال ۲۰۰۵، ۶۳ میلیارد متر مکعب است، اما همچنان این کشور به دنبال بازارهایی برای صادرات گاز است.

نیاز شدید کشورهای هند و پاکستان به انرژی به خصوص گاز طبیعی آنها را به بازارهای بالقوه صادراتی در نظر ترکمنستان برای این کشور تبدیل کرده است؛ به گونه ای که مذاکرات این کشور با کشورهای افغانستان، پاکستان و هند برای احداث خط لوله و صادرات گاز نشان از آن دارد که قراردادهای منعقد شده با گازپروم نارضایتی هایی برای این کشور در بر داشته که سبب شده است ترکمنستان به دنبال بازارهای جدید صادرات گاز باشد.

حجم عظیم قراردادهای این کشور برای صادرات، ذخایر اندک این کشور و همچنین فرسایش حوزه های عمده گازی کشور ترکمنستان همگی سبب شده اند که کشورهای هند و پاکستان در انعقاد قرارداد دچار شک و تردید باشند. با آنکه گفته می شود این کشور چندین میدان بزرگ گازی دارد و میدان گازی دولت آباد که قرار است برای صادرات گاز این کشور به کشورهای افغانستان و پاکستان مورد استفاده قرار گیرد، یکی از آنهاست، اما در دسترس نبودن اطلاعات دقیق مبنی بر برآورد ذخایر این میدان، نشان دهنده قابل اتکا نبودن این میدان برای سرمایه گذاری چندین میلیارد دلاری و ایجاد خط لوله برای صادرات گاز ترکمنستان به کشورهای افغانستان، پاکستان و هند است.

ضریب امنیتی پایین تر این مسیر نسبت به مسیر خط لوله ایران- پاکستان- هند و همچنین قیمت بالاتر گاز صادراتی ترکمنستان به هند به میزان ۲۰ درصد در قیاس با قیمت گاز صادراتی ایران، این پروژه را تقریبا ناممکن می سازد.