یکسوکننده

یکسوکنندهٔ جیوه‌ای تشکیل شده است از یک محفظهٔ شیشه‌ای که هوای آن را خالی کرده و مقداری جیوه در آن ریخته‌اند. چهاررشته سیم به‌داخل محفظهٔ شیشه‌ای رفته به الکترودهای ذغالی …

یکسوکنندهٔ جیوه‌ای تشکیل شده است از یک محفظهٔ شیشه‌ای که هوای آن را خالی کرده و مقداری جیوه در آن ریخته‌اند. چهاررشته سیم به‌داخل محفظهٔ شیشه‌ای رفته به الکترودهای ذغالی یا آهنی آن وصل شده است.

ساختمان لامپ یکسو‌کنندهٔ جیوه‌ای بر این اصل متکی است که جریان فقط می‌تواند از الکترودهای ۲ و ۳ با الکترود ۱ که با جیوه ۲ و ۱ جاری شده از داخل باطری و قرقرهٔ القائی L به T۱ برمی‌گردد.

وقتی مقدار جریان به صفر می‌رسد قرقرهٔ القائی L تا زمانی باعث ادامهٔ کفایت مثبت شده جرقه‌ای میان ۳ و ۱ ایجاد گردد.

در لحظه‌ای که T۱ مثبت است جهت جریان در مدار عوض می‌شود اما جهت جریان در باطری تغییر نمی‌کند.

مبدل دستگاهی است برای تبدیل جریان متناوب به جریان دائمی.

یکسو‌کننده وسیله‌ایست که جریان متناوب را یکسو کرده به جریان دائمی تبدیل می‌نماید.

یکسوکنندهٔ تونگار محفظه‌ای است که با گاز غیر فعال پر شده و دارای یک فیلامان تونگستن است که کاتود یا الکترود منفی محسوب می‌شود و یک صفحهٔ گرافیت دارد که آند یا الکترود مثبت می‌باشد.

وقتی فیلامان C گرم شد از خود الکترون پس می‌دهد و چنانچه پتانسیل آند مثبت باشد الکترون‌ها به آن جذب می‌شوند و جریان الکتریسیته به‌دست می‌آید.

وقتی آند منفی بشود الکترون‌ها را دفع می‌کند و جریان نمی‌تواند جاری شود.

این دستگاه را یکسوکننده نیم‌موجی می‌نامند زیرا فقط نصف هر سیکل را یکسو می‌کند.

یکسوکنندهٔ نوع دیگری معمول است که از یک صفحهٔ سرب و یک صفحهٔ آلومینیوم تشکیل شده که آنها را در محلول آمونیوم فسفات فرو کرده‌اند. این یکسوکننده بنام یکسوکنندهٔ الکترولیتی معروف است.

اصل عمل این یکسوکننده‌ها متکی بر آنست که جریان می‌تواند از صفحهٔ سرب به صفحهٔ آلومینیوم جاری شود اما چون خواست در جهت عکس جریان یابد روی صفحهٔ آلومینیوم قشری از هیدروکسید آلومینیوم درست می‌شود که در مقابل جریان مقاومت شدیدی ایجاد می‌کند. یکسوکننده‌های مس و اکسید تشکیل می‌شود از عده‌ای پولک مسی که یک‌طرف آنها اکسیده است و در فاصلهٔ میان آنها پولک‌هائی از سرب یا مس یا روی قرار دارد که با اکسید در تماس است و وظیفهٔ آنها جذب حرارت ایجاد شده است.

این یکسوکننده‌ها در پر کردن باطری و آبکاری ظریف و وسایل اندازه‌گیری و تهیهٔ جریان دائمی برای رله‌ها استعمال می‌شود.

جریان متناوب تحولی در صنعت الکتریسیته به‌وجود آورده است زیرا ممکن است به‌وسیلهٔ آن قدرت‌های زیاد را تا مسافات بسیار دور انتقال داد و ولتاژ آن را به‌طور طبیعی و مقرون به صرفه تغییر داد و موتورهای صنعتی را با سادگی بی‌سابقه‌ای ساخت.

یکسوکننده بلوری:

دیود نیم‌رسانائی که به‌عنوان یکسوساز معمولاً به نحوی شبیه لامپ دیود (دو قطبی) به‌کار می‌رود؛ دیود نیم‌رسانا نیز نامیده می‌شود. [۲۲]

یکسوکننده الکترونی که برای یکسوکنندگی جریان متناوب به‌کار می‌رود.

یکسوکننده با برگشت قوی:

دیودی که مشخصه معکوس آن دارای حداکثر ولت است و پس از آن یک شیئی منفی وجود دارد.

یکسوکننده با پیل آلومینیومی:

نوعی پیل الکتریکی، که الکترودهای آن صفحه‌های آلومینیومی و آهنی یا سربی هستند که در الکترولیتی از فسفات آمونیم فرو رفته‌اند. جریان تنها می‌تواند از صفحه‌های آهنی یا سربی به‌سوی صفحه‌های آلومینیومی حرکت کند.

یکسوکننده پلوار:

نوعی یکسوکننده تمام موجی که چهار بازوی مدار پلوار آن چهارسازه یکسوکننده است. دو سازهٔ متقابل در هر نیم موج، حامل جریان هستند. [۱۵]

یکسوساز الکترولیتی ELECTROLYTIC RECTIFLER:

یکسوسازی شامل دو الکترود غوطه‌ور در یک الکترولیت است، که برای تبدیل جریان متناوب به جریان مستقیم به‌کار می‌رود. عمل آن براساس خواص برخی از فلزها و محلول‌هاست که عبور جریان را تنها در یک جهت میسر می‌سازند. [۴]

یکسوساز RECTIFIER:

وسیله‌ای برای تبدیل جریان متناوب به جریان مستقیم شامل آرایشی است که در یک راستا نسبت به راستای دیگر در مقابل جریان الکتریکی که از آن می‌گذرد. مقاومت بیشتری نشان می‌دهد.

یکسوساز الکترولیتی:

متشکل از دو الکترود شناور در یک الکترولیت که برای تبدیل جریان متناوب به جریان مستقیم به‌کار می‌رود. بسته به خواص برخی از فلزات و محلول‌ها امکان عبور جریان را تنها در یک جهت فراهم می‌آورد.

یکسوساز تمام موج:

یکسوسازی که نیم موج منفی یک جریان متناوب را به نیم‌موج مثبت تبدیل می‌کند، به‌طوری‌که این دو نیم نوسان قابلیت تولید جریان یکسویه را داشته باشند.

یکسوساز سلیمی:

یکسوسازی که یک در میان از لایه‌های آهن و سلنیم در تماس با هم تشکیل شده است.

یکسوسازی سلینیمی کنترل‌شونده:

وسیله‌ای الکترونیکی حالت جامد متشکل از سه پیوندگاه P-N، که در آن جریان آنود ـ کاتود موافق توسط الکترود سومی، به نام دریچه کنترل می‌شود. طرز عمل آن مانند ترانزیستورهای دو پیوندگاهی با دو الکترود مشترک است. نوع متداول آن تریستور است که در بسیاری از موارد جای تیراترون را گرفته است. [۲۲]

۴ـ مدارهای الکتریکی و طرز کار آنها ـ ترجمه ویگن ساهاکیان

۱۵ـ فرهنگ اصطلاحات کاربردی الکترونیک ـ عبدالله ارگانی

۲۲ـ فرهنگ علم ـ ترجمهٔ دکتر قلمسیاه، احمد بیرشک و دیگران