شنبه, ۲۲ دی, ۱۴۰۳ / 11 January, 2025
مجله ویستا

آشنایی با ایران


آشنایی با ایران

کشور ایران, با سابقه طولانی در حوزه های تمدنی ماوراءالنهر و بین النهرین, در قلب فلات مشهور ایران و در حوزه غربی قاره پهناور آسیا در منطقه ای که اکنون به خاورمیانه شهرت دارد, واقع است
آثار باستانی و تاریخی ایران به بیش از چهار هزار سال پیش بازمی گردد

کشور ایران، با سابقه طولانی در حوزه‌های تمدنی ماوراءالنهر و بین‌النهرین، در قلب فلات مشهور ایران و در حوزه غربی قاره پهناور آسیا در منطقه‌ای که اکنون به خاورمیانه شهرت دارد، واقع است.

آثار باستانی و تاریخی ایران به بیش از چهار هزار سال پیش بازمی‌گردد.

ایران تا سال ۱۳۱۳ در مناسبات و روابط بین‌المللی با نام پرشیا در جهان شناخته می‌شد با این حال پیش از آن نیز، بنابر اسناد تاریخی، شواهد، قراین، فرهنگ شفاهی، کشفیات باستان‌شناسی و زبان‌شناسی می‌توان گفت ۴ نام برای کشور ایران به‌کار رفته است. [آشنایی با نام‌های سرزمین ایران]

ایران از شمال با کشورهای ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، و ارمنستان و دریای مازندران، از جنوب با خلیج فارس، و دریای عمان، از غرب با کشورهای عراق و ترکیه و از شرق با پاکستان و افغانستان همسایه است.

ایران یکی از منحصر به فردترین کشورها از لحاظ آب و هوا است به طوری که اختلاف دمای هوا در زمستان بین گرمترین و سردترین نقطه گاهی به بیش از۵۰ درجه می‌رسد.

به‌طور کلی ایران در منطقه‌ای قرار گرفته‌ است که از نظر بارندگی در سطح نیمه خشک و خشک قرار دارد. [ویژگی‌های طبیعت ایران] [آشنایی با باغ‌های‌ ایرانی]

ایران هجدهمین کشور جهان از نظر وسعت است و مساحت آن یک میلیون و ۶۴۸ هزار و ۱۹۵ کیلومترمربع است.

ایران به دلیل موقعیت خاصش در منطقه اوراسیا از موقعیتی استراتژیک خاصی برخوردار است و همواره به عنوان پل ارتباطی شرق و غرب مورد توجه بوده‌است، چنانکه در روزگاران کهن بخش مهمی از جاده مبادلاتی و تاریخی ابریشم از ایران عبور می‌کرده‌است.

ایران همچنین یکی از کشورهای بنیانگذار و تأثیرگذار در سازمان ملل متحد، اوپک و سازمان کنفرانس اسلامی است و به دلیل داشتن منابع فراوان نفت و گاز نقش مهمی در امنیت انرژی بین‌المللی و اقتصاد جهانی ایفا می‌کند.

دین اسلام دین رسمی و مذهب شیعه مذهب رسمی ایران است.

● سیاست در ایران

نظام حکومتی ایران پس از سقوط نظام سلطنتی، و پیروزی انقلاب مردمی و اسلامی ۱۳۷۵ جمهوری اسلامی‌است که براساس قانون اساسی زیر نظر ولی فقیه اداره می‌شود.

در سال ۱۳۶۸ و پس از درگذشت رهبر کبیر انقلاب اسلامی امام خمینی (ره)، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به انتخاب مجلس خبرگان رهبری مقام ولایت فقیه و رهبری کشور را عهده‌دار شدند.

فرماندهی کل قوای نظامی و انتظامی نیز براساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران از اختیارات مقام معظم رهبری است.

در کشور ما براساس قاعده تفکیک قوا، سه قوه مقننه، مجریه و قضائیه، به ترتیب عهده قانونگذاری، امور اجرایی و امور قضایی هستند و رئیس‌جمهور که عهده‌دار ریاست قوه مجریه است، برای یک دوره چهار ساله با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شود.

در نظام سیاسی ایران هر شخص تنها می‌تواند دو بار به صورت متوالی عهده دار ریاست جمهوری شود. رئیس جمهور رئیس کابینه است و کابینه او هشت معاون و ۲۲ وزیر دارد که وزیران کابینه برای فعالیت نیاز به رأی اعتماد نمایندگان مجلس دارند.

نمایندگان ملت در مجلس شورای اسلامی همچنین حق سؤال و استیضاح هر یک از وزیران کابینه وی را دارند.

ششمین رئیس جمهور ایران، محمود احمدی‌نژاد است که در سال ۱۳۸۴ به این سمت انتخاب شد و نهمین دولت جمهوری اسلامی ابران را تشکیل داد.

مجلس شورای اسلامی مجلس قانونگذار ایران است که ۲۹۰ کرسی دارد. [آشنایی با انتخابات مجلس شورای اسلامی] نمایندگان آن برای دوره‌ای چهار ساله به صورت محلی با رای مستقیم مردم انتخاب می‌شوند. [انتخابات مجلس و حق حاکمیت ملت] تا کنون هشت دوره از این مجلس برگزار شده و هشتمین دوره انتخابات ۲۴ اسفندماه سال ۱۳۸۶ برگزار ‌شد.

در نظام قانونگذاری ایران، شورایی متشکل از شش حقوقدان و شش فقیه مسئولیت بررسی تطبیق قوانین مصوب مجلس با موازین اسلام و قانون اساسی را برعهده دارند، که فقهای شورای به انتخاب رهبری نظام، و حقوقدانان به پیشنهاد رئیس قوه قضائیه و رأی نمایندگان ملت در مجلس شورای اسلامی، به عضویت این شورا در می‌آیند.

چنانچه مصوبات مجلس به هر دلیل مورد تأیید شورای نگهبان قرار نگیرد، این مصوبات برای تأمین نظر شورا به مجلس بازگردانده می‌شود، اما در موارد اختلافی میان مجلس و شورای نگهبان نهادی با عنوان مجمع تشخیص مصلحت نظام در قانون اساسی پیش بینی شده که مرکب از اعضای شورای نگهبان و وزیران مرتبط با هر مقوله و نیز جمعی از خبرگان و شخصیت‌های برگزیده نظام به انتخاب و انتصاب رهبر انقلاب است و در موراد اختلافی موضوع به این مجمع ارجاع می‌شود و رأی مجمع تشخیص مصلحت نظام فصل‌الخطاب است.

همچنین در قانون اساسی شوراهایی برای اداره امور شهرها و روستاها پیش‌بینی شده و نمایندگان این شوراها با رأی مستقیم مردم برای دوره‌ای چهار ساله انتخاب می‌شوند و عهده‌دار برنامه ریزی امور شهرها و روستاهای خود و انتخاب شهرداران هستند. نخستین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا نیز از سال ۱۳۷۷ در ایران آغاز به کار کرد.

از دیگر نهادهای مهم کشوری در ایران، مجلس خبرگان رهبری است که ۸۶ عضو دارد و عهده‌دار تشخیص مصادیق مشخص شده در قانون اساسی و انتخاب رهبر عالی نظام است. نمایندگان مجلس خبرگان نیز با رأی مستقیم مردم به تفکیک منطقه جغرافیایی انتخاب می‌شوند.

از نظر ویژگی‌های دموکراتیک، ایران نمونه قابل توجهی از شرکت مردم در تعیین سرنوشت خود است، به طوری که مردم ایران از فروردین سال ۱۳۵۸ (همه‌‎پرسی تغییر رژیم) تا آذرماه ۱۳۸۵(سومین دوره انتخابات شوراها) ۲۷ بار در انتخابات مختلف شرکت کرده و رأی خود را به صندوق رأی ریخته‌اند. [پرونده انتخابات در جمهوری اسلامی ایران]

● اقتصاد در ایران

تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۰۷ میلادی ۸۵۲.۶ میلیارد دلار بود که نسبت به سال پیش از آن رشدی ۴.۳ درصدی داشت. [آشنایی با ایران هسته‌ای]

نیروی کار در ایران ۲۸ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر است که ۲۵ درصد از آنها در بخش کشاورزی، ۳۱ درصد در بخش صنعت و ۴۵ درصد در بخش خدمات مشغول به کار هستند. نرخ تورم ۱۷ درصد است.

ایران روزانه ۴.۱۵ میلیون بشکه نفت تولید می‌کند (آمارهای سال ۲۰۰۶) و ۱.۶۳ میلیون بشکه نفت مصرف می‌کند. صادرات نفت ایران در سال ۲۰۰۶ روزانه ۲.۲۵ میلیون بشکه بود.

محصولات صادراتی ایران شامل نفت، مواد شیمیایی و پتروشیمی، میوه و خشکبار و فرش است که به کشورهای ژاپن (۱۴ درصد)، چین (۱۲.۸ درصد)، ترکیه (۷.۲ درصد)، ایتالیا (۶.۳ درصد)، کره جنوبی (۶ درصد) و هلند (۴.۶ درصد) صادر می‌شود.

محصولات وارداتی ایران شامل مواد اولیه کارخانه‌ای، کالاهای اساسی، مواد غذایی و دیگر مواد مصرفی و خدمات فنی است که از کشورهای آلمان (۱۲ درصد)، چین (۱۰.۵ درصد)، امارات متحده عربی (۹.۴ درصد)، فرانسه (۵.۶ درصد)، ایتالیا (۵.۴ درصد)، کره جنوبی (۵.۴ درصد) و روسیه (۴.۵ درصد) وارد می‌شود.

● مردم ایران

جمعیت ایران بر پایه آمار سال ۱۳۸۵ حدود ۷۰ میلیون و ۴۷۲ هزار نفر اعلام شده است.[در همین ارتباط]

ایران در سال ۱۳۱۶ ه. ش. از لحاظ تقسیمات کشوری، ابتدا به ده استان و به مرور تا سال ۱۳۸۳ به ۳۰ استان، ۳۶۲ شهرستان، ۹۱۸ بخش، ۲۴۳۰ دهستان، ۱۰۶۰ شهرستان با مرکزیت تهران تقسیم شده است.

● نام‌های ۳۰ استان‌ ایران:

آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، اردبیل، اصفهان، ایلام، بوشهر، تهران، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، خراسان‌ رضوی، خراسان شمالی، خوزستان، زنجان، سمنان، سیستان و بلوچستان، فارس، قزوین، قم، کردستان، کرمان، کرمانشاه، کهکیلویه و بویراحمد، گلستان، گیلان، لرستان، مازندران، مرکزی، هرمزگان، همدان، یزد

میانگین سنی مردم ایران ۲۵.۸ سال است. امید به زندگی برای زنان در بدو تولد ۷۲.۰۷ سال و برای مردان ۶۹.۱۲ سال است.

۵۱ درصد از مردم ایران فارس، ۲۴ درصد آذری، هشت درصد گیلک و مازندرانی، هفت درصد کرد، سه درصد عرب، دو درصد لر، دو درصد بلوچ، دو درصد ترکمن و یک درصد بقیه قومیت‌ها هستند. ۹۸ درصد مردم ایران مسلمان و دو درصد جمعیت هم اقلیت‌های مذهبی شامل زرتشتی، مسیحی و یهودی هستند. زبان رسمی کشور فارسی است که ۷۷ درصد جمعیت بالای ۱۵ سال کشور می‌توانند به این زبان بخوانند و بنویسند.

● ارتباطات در ایران

در ایران ۲۱ میلیون و ۹۸۱ هزار خط تلفن ثابت وجود دارد و ۱۳ میلیون و ۶۵۹ هزار خط تلفن همراه. رادیو و تلویزیون در ایران دولتی است اما روزنامه‌ها و خبرگزاری‌های خصوصی در ایران فعال هستند. ایران ۶ هزار و ۱۱۱ میزبان اینترنتی و ۱۸ میلیون کاربر اینترنت دارد.

● جمهوری اسلامی ایران در یک نگاه

ـ مساحت: یک میلیون و ۶۴۸ هزار و ۱۹۵ کیلومترمربع

ـ جمعیت: ۷۰ میلیون و ۴۷۲ هزار نفر

ـ پایتخت: تهران

ـ واحد پول: ریال

ـ دامنه اینترنتی: ir.

ـ پیش‌شماره: ۹۸+