جمعه, ۲۶ بهمن, ۱۴۰۳ / 14 February, 2025
پرز های كاغذ این ذره های پر دردسر
پرز كاغذ چگونه تولید میشود، از كجا به چاپخانه و ماشین چاپ نفوذ می‌‌كند و چه آثار و عواقبی دارد. برای مقابله با آن چه تدابیری وجود دارد؟ جنبه‌های ایمنی و بهداشتی پرز كاغذ در محیط چاپخانه‌ها كدامند؟
۱) پرز كاغذ چیست؟
در اولین گام برای شناختن بیشتر پرز كاغذ به تعریف آن می‌‌پردازیم و برای این كار به جای مراجعه به كتاب و منبع، یكراست به سراغ مردان چاپ می‌‌رویم.
▪ داوود شایسته‌خصلت: <گردوغبار در لابه‌لای ورق‌های كاغذ وجود دارد كه هنگام چاپ به روی لاستیك منتقل شده و همین امر باعث میشود كه چاپ خوبی ارایه نشود. این‌ها گردوغبار یا الیاف و یا خرده الیاف، پیگمنت و یا مواد پركننده‌ای هستند كه منفذهای كاغذ را پر می‌‌كنند و یا قطعه‌های كوچك رنگی كه در ساخت كاغذهای رنگی استفاده میشود.>
▪ اكبر محمودی، مدیر سپید موی چاپ محمودی، پرز كاغذ را پدیده‌ای بیشتر مربوط به كاغذ ایرانی می‌‌داند:
<پرز كاغذ معمولا در كاغذهای ایرانی بروز می‌‌كند. زیرا بسته‌بندی مناسبی ندارد و گردوخاك از كارخانه تا چاپخانه همراه آن است.> و ما را از یك اشتباه احتمالی در تشخیص پرز كاغذ برحذر می‌‌دارد: < خیلی‌ها مركب و ورنی خشك شده را نیز پرز كاغذ می‌‌پندارند كه اشتباه است و باید شناخت دقیقی از هر كدام داشت تا بتوان كیفیت چاپ را ارتقا داد.>
▪ رضا عرب كه از استادكاران پرسابقه و چاپكار بسیاری از كتاب‌های نفیس به شمار می‌‌رود، پرز كاغذ را به مشخصات فنی كاغذها ربط میدهد و شرایط نگه‌داری كاغذ را در پیدایش آن موثر می‌‌داند:
<كاغذ انواع مختلفی دارد كه مقادیر مختلفی پرز تولید می‌‌كند و هرچه سطح كاغذها فشرده‌تر باشند، پرزدهی و لعاب دادن آن‌ها در حین چاپ كم‌تر است.
بعضی از كاغذها در اثر ماندن در انبار و از بین رفتن عایق آن‌ها، علاوه بر از دست دادن رطوبت خود، گردوخاك اطراف را به خود می‌‌گیرند كه در هنگام چاپ، هم از خود پرز می‌‌دهند و هم گردوخاك اضافی جذب شده را به ماشین منتقل می‌‌كنند و چون به‌طور معمول كاغذهای بی‌‌كیفیت و نامرغوب بیشتر در انبارها می‌‌مانند، این مشكل در مورد این كاغذها بیشتر وجود دارد. تنها پرز كاغذ بر چاپ اثر نمی‌‌گذارد و مركب خشك شده و پودرهای خشك‌كن نیز روی چاپ می‌‌توانند اثر مشابه بگذارند.>
▪ قاسم نصرالله‌پور نیز از دید یك صحاف، به تاثیر برش بر ایجاد پرز كاغذ اشاره دارد:
<پرز كاغذ از بافت كاغذ به وجود می‌‌آید و در كاغذهای ایرانی بسیار زیاد است. این مشكل در مورد كاغذهای یوگوسلاوی سابق نیز وجود داشت و دیگر انواع كاغذهای مرغوب، اگر دوربری مناسبی داشته باشند، پرز ایجاد نمی‌‌كنند.>
▪ مرتضی فرشادجو به عنوان كسی كه درگیر و پیگیر اجرای پروژه‌های چاپی است، نقطه‌نظرهای دیگری به بحث پرز كاغذ اضافه می‌‌كند:
<پرز كاغذ مربوط به كارخانه‌های تولیدی كاغذ است. بدترین نوع كاغذ و مقواهای موجود، كاغذ و به‌ویژه مقوای چینی است كه با آب و هوای ایران سازگار نیست و در هنگام باز شدن به علت رطوبت بالاتر نسبت به آب و هوای ایران خودش را جمع می‌‌كند و هرگز قابل چاپ نیست.
البته تقلب‌هایی هم در مورد كاغذ انجام میشود. به عنوان نمونه بعضی افراد كاغذهای مخصوص چاپ رول را خریده و به شیت تبدیل می‌‌كنند و بسته‌بندی كرده و با اتیكت چاپ شده كاغذسازی‌های خارجی وارد بازار می‌‌كنند. در حالی كه چاپ شیت و رول هر كدام كاغذ مخصوص خود را می‌‌طلبد و نمی‌‌توان از كاغذ مخصوص چاپ رول و روزنامه، چاپ ورقی مناسبی تولید كرد.>
▪ عزیز شكوهی نیز معیاری برای تشخیص كاغذهای پرزدار نشانمان میدهد كه همانا زبری سطح كاغذ است:
<پرز كاغذ در واقع مربوط به سطح كاغذ است و هر چه سطح كاغذ زبرتر باشد، پرز آن بیشتر است. به همین دلیل پرزدهی كاغذ تحریر در چاپ بیشتر از كاغذهای گلاسه است.>
▪ محمود حاجبی نیز در تایید مطالب بالا سخن می‌‌گوید:
<پرز كاغذ بیشتر وابسته به سطح و پوشندگی كاغذ است كه در همه انواع كاغذ وجود دارد، ولی در كاغذهای تحریر به‌ویژه ایرانی بیشتر از كاغذهای گلاسه و مقوا است.>
۲) عوامل و منشا بروز پرز كاغذ
حال كه به تعریفی از پرز كاغذ رسیدیم، ببینیم كه این پرز از كجا و چگونه به وجود می‌‌آید. این بار هم ابتدا از زبان داوود شایسته خصلت بشنویم: <در واقع نمی‌‌توان علت واقعی ایجاد پرز كاغذ و بالا آمدن آن روی لاستیك چاپ را در كاغذهای مختلف معلوم كرد و در كارخانه‌های كاغذسازی نیز امكان تشخیص این اشكال، آسان نیست. ولی آزمایش‌ها نشان داده است كه عوامل مختلفی چون درجه خمیر كردن، چسب، رطوبت، مرغوبیت سطح كاغذ و ... در میزان پرزدهی آن موثر است.
كند بودن تیغ برش یا كند بودن برش تیغه روتاری در كارخانه كاغذسازی، همچنین خرابی فیبر زیر تیغ در برش‌های یك طرفه نیز باعث ایجاد چنین ذراتی میشود كه بلافاصله روی چاپ اثر می‌‌گذارد. هر چه تیغ برش خوب تیز شده باشد و فیبر زیر آن نیز در وضعیت مطلوب‌تری قرار داشته باشد، برش كاغذ بهتر انجام شده و كاغذ بدون ذرات و خرده الیاف وارد ماشین چاپ میشود.>
▪ اكبر محمودی نیز بر این عامل تاكید دارد: <برش نامناسب و برش نزدن چهار دور بند‌های بازشده قبل از چاپ از عوامل اصلی ورود پرز كاغذ به ماشین چاپ است. مركب‌ها و ورنی‌های خشك شده چسبیده به نوردها نیز می‌‌توانند مشكلاتی شبیه پرز كاغذ ایجاد كنند. به‌طور معمول خشك‌كن‌های زیادی بر سر راه ورنی وجود دارد و در زمان مناسب، نوردها پس از كار ورنی‌زنی شسته نمی‌‌شود و چون ورنی شفاف است نظافت كامل آن پس از شستشو مشخص نیست و به طور معمول پس از آن لایه‌ای از ورنی روی نوردها باقی می‌‌ماند- اصطلاحا شیشه میشود. در شروع كار بعدی، این ورنی‌های باقیمانده تكه‌تكه وارد مركب و بخش‌های مختلف ماشین شده و مشكلاتی ایجاد می‌‌كنند. همین مشكل در مورد مركب‌های خشك شده یا رویه آورده نیز وجود دارد. هنگامی كه ماشین‌چی از مقدار مركب لازم برای هر كار اطلاعی نداشته باشد و مركب مازاد بر مصرف در ماشین بریزد و اضافه‌ها را برای مصارف بعدی نگاه دارد كه رویه آورده و گردوخاك فضا را نیز به خود می‌‌گیرد. در حالی كه چاپخانه‌های معتبر و با سابقه ته‌رنگ‌های خود را به ندرت آن هم با شرایط خاصی نگه‌داری می‌‌كنند.
مساله بعدی عدم سرویس و نظافت به موقع ماشین چاپ و تماس كاغذ با پالت‌های چوبی، زمین و دیوارهای محیط است. ماندن بیش از حد كاغذ قبل از چاپ در چاپخانه‌ها نیز یكی دیگر از عوامل بروز پرز كاغذ و گردوغبار در چاپ است.>
رضا عرب از عوامل ایجاد پرز كاغذ در ماشین چاپ می‌‌گوید: <فشار زیاد بین سیلندر چاپ و لاستیك و غلظت بالای مركب باعث چسبندگی زیاد كاغذ به لاستیك و پوسته شدن لایه نازكی از كاغذ میشود كه در طول كار بر چاپ اثر می‌‌گذارد. به‌ویژه روی كاغذهای با تراكم كم‌تر و متخلخل‌تر مانند كاغذهای ایرانی.>
▪ محمود حاجبی جنبه‌هایی مرتبط با بازار را یادآور میشود: <پرز كاغذ مساله‌ای نیست كه مربوط به چاپخانه باشد و فقط به كاغذ و مقواهای وارداتی مربوط میشود كه مشكل زیادی برای كارگران چاپخانه‌ها به وجود می‌‌آورد. زمانی مقوایی معروف به اصلی بهترین مقوای موجود در بازار بود، ولی امروز می‌‌توانم بگویم كه بدترین نوع مقوای موجود، همان مقوای اصلی است. دلیل آن هم به نظر من آوردن مقواهای چینی با آن نام است. زمانی اگر ۱۰۰۰۰ نسخه از مقوای اصلی را چاپ می‌‌كردیم، نیازی به شست‌وشوی لاستیك و زینك نبود، ولی الان در طول هر نوبت چاپ چند بار باید زینك و لاستیك، مخصوصا در برج اول را شست‌وشو دهیم. به این دلیل كه كاغذ ابتدا از برج اول عبور می‌‌كند و مقدار زیادی از پرز خود را در آنجا رها می‌‌كند و به ترتیب در برج‌های دوم و سوم كم‌تر میشود تا برج چهارم كه به ندرت در آنجا پرزی می‌‌توان یافت. یك سری از كاغذها با باز كردن بندشان، پرز از آن پایین می‌‌ریزد و در مواقعی كه به قطع مورد نیاز كار لطمه‌ای وارد نشود، كارگران كاغذ را دوربری می‌‌كنند، وگرنه فقط كاغذ را تمیز و پاك می‌‌كنند. اگر هم از تیغه‌های كند برای برش دور و وسط كاغذها استفاده شود، باز پرز ایجاد میشود. از این نظر به دلیل اندازه ورق (۱۰۰*۷۰) ماشین، كم‌تر با مشكلات پرز حاصل از برش وسط كار سروكار داریم. سال‌هاست كه با كاغذ ایرانی كار می‌‌كنم ولی بهبود آنچنانی در این نوع كاغذ ایجاد نشده است. در حالی كه كیفیت كاغذ ایرانی باید بهتر از این‌ها باشد و با یك بار استفاده از كاغذ ایرانی، كل ماشین آلوده و كثیف میشود. به همین دلیل خیلی كم از كاغذهای ایرانی استفاده می‌‌كنیم.>
۳) تاثیر پرز بر ماشین و كار چاپ
آیا مساله پرز كاغذ، آن قدر مساله‌ساز و مهم هست كه نیاز باشد تاثیر آن را بر چاپ پیگیری كنیم؟
▪ به نظر داوود شایسته‌خصلت این مساله دارای اهمیت قابل توجهی است: <به هنگام چاپ، تمام ذرات موجود در كاغذها از آن‌ها جدا و به مرور جذب لاستیك شده و در نتیجه بعد از مدتی لایه‌ای روی لاستیك تشكیل میدهد كه باعث كمرنگ شدن كار و پایین آمدن كیفیت كار چاپی میشود. به همین دلیل چاپكار باید پس از چاپ چند هزار نسخه ماشین را نگه دارد و لاستیك‌ها را شستشو دهد و یا در ماشین‌هایی كه لاستیك‌شوی اتوماتیك دارند هم به همین ترتیب، اگرچه كم‌تر ولی باز مقداری از زمان از دست رفته و تیراژ كار پایین می‌‌آید. در حال حاضر اثر مكانیكی گردوغبار كاغذ خیلی خطرناك نیست، زیرا از پلیت‌های مدرن آلومینیومی استفاده میشود و در حقیقت اثر مكانیكی گردوغبار كاغذ بسیار كم‌تر از پلیت‌های از جنس روی است. به عبارت دیگر پلیت‌های آلومینیومی در مقابل گردوغبار مقاومت بیشتری از خود نشان می‌‌دهند. ولی پلیت‌های از جنس روی كه سال‌های پیش مصرف می‌‌شد، پس از مدت كوتاهی سطحشان صاف شده و قدرت جذب آب خود را از دست می‌‌دادند.>
نویسنده : سید جواد موسویان
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست