۱۰ قانون طلایی برای آنکه هرگز مسموم نشوید

طبق یافته های سازمان بهداشت جهانی WHO تعداد معدودی عوامل بیماری زا, موجب مسمومیت های غذایی بی شمار می شوند

طبق یافته‌های سازمان بهداشت جهانی (WHO) تعداد معدودی عوامل بیماری‌زا، موجب مسمومیت‌های غذایی بی‌شمار می‌شوند. سازمان جهانی بهداشت بیماری‌های ناشی از آلودگی موادغذایی را به عنوان یکی از مهم‌ترین مشکلات بهداشت در دنیای معاصر می‌داند. بسته به شرایط، این آلودگی‌ها در کودکان و بزرگسالان ممکن است، کشنده باشد. با استفاده از دستورات ساده می‌توانید خانواده خود را از این بیماری‌ها محافظت کنید. این قوانین به‌طور قابل توجهی خطر بیماری‌های ناشی از آلودگی موادغذایی را کاهش خواهند داد. بیشتر اوقات، اشتباهاتی در نوع طبخ و نحوه نگهداری موادغذایی موجب بروز مسمومیت و آلودگی می‌شود، تعدادی از این اشتباهات عبارتند از:

۱) طولانی بودن فاصله بین تهیه و مصرف غذا

۲) نگهداری غذاهای آماده به مدت طولانی در درجه حرارت مناسب برای رشد باکتری‌ها

۳) عدم استفاده از حرارت کافی

۴) آلودگی‌های ثانویه

۵) تماس افراد آلوده با غذا

سازمان جهانی بهداشت در مقابل این اشتباهات توصیه‌هایی دارد که خطرآلودگی، بقا و تکثیر عوامل بیماری‌زا را در غذاها کاهش می‌دهد. قوانین طلایی سازمان جهانی بهداشت برای ایمنی و بهداشت غذایی عبارتند از:

۱) برای اطمینان از ایمنی غذا، غذاهای فرآوری شده را انتخاب کنید.

مصرف بسیاری از موادغذایی نظیر میوه‌ها و سبزی‌ها در حالت طبیعی بهترین توصیه است ولی مواد غذایی دیگر بدون طی مراحل فرآوری ایمن نیستند. برای مثال به جای شیرتازه، شیر پاستوریزه بخرید و اگر قدرت انتخاب دارید از گوشت تازه یا فریزشده‌ای استفاده کنید که به وسیله اشعه یونیزان پاستوریزه شده باشد. در هنگام خرید به یاد داشته باشید فرآوری‌کردن مواد غذایی برای افزایش ایمنی، همراه با افزایش مدت ماندگاری ابداع شده است. غذاهای معینی مثل کاهو که به صورت خام خورده می‌شوند، احتیاج به شست‌وشو و ضدعفونی دقیق دارند.

۲) غذاها را خوب بپزید.

بسیاری از غذاهای خام، به خصوص گوشت سفید، گوشت قرمز و شیر غیرپاستوریزه معمولا آلوده به میکروب‌های بیماری‌زا هستند. پخت دقیق آنها می‌تواند میکروب‌های بیماری‌زا را از بین ببرد ولی به خاطر داشته باشید برای رسیدن به این مهم دمای تمام قسمت‌های ماده غذایی باید به حداقل ۷۰ درجه سانتیگراد برسد. گوشت، ماهی و ماکیان یخ‌زده باید قبل از پخت، کاملا از انجماد خارج شوند.

۳) بلافاصله بعد از پخت غذا را مصرف کنید.

وقتی غذای طبخ شده به اندازه دمای اتاق سرد شود، میکروب‌ها در آن شروع به تکثیر می‌کنند و هرچه زمان بیشتری سپری شود، خطر بیشتر است. برای رعایت ایمنی، غذا را بلافاصله بعد از پخت مصرف کنید.

۴) غذاهای پخته‌شده را به دقت نگهداری کنید.

اگر مجبورید غذا را پیشاپیش تهیه کنید یا می‌خواهید آن را برای مدتی نگهدارید، آن را در مکان گرم نزدیک یا بالای ۶۰ درجه سانتیگراد یا در مکان سرد نزدیک یا زیر ۱۰ درجه سانتیگراد نگهداری کنید. زمانی که بخواهید غذا را برای مدت چهار یا پنج ساعت نگهداری کنید، این قانون اهمیت حیاتی خواهد داشت. به‌طور کلی غذای کودکان بهتر است از قبل تهیه نشود. یکی از اشتباهاتی که موجب بروز مسمومیت‌های غذایی بی‌شمار می‌شود گذاشتن مقدار زیادی غذای گرم در داخل یخچال است. در یک یخچال تقریبا پر، غذاها نمی‌توانند به آن سرعت که باید و شاید سرد شوند. وقتی مغز غذا به مدت طولانی گرم باقی بماند (یعنی بالای ۱۰ درجه سانتیگراد)، میکروب‌ها در آن رشد کرده و به سرعت تا حد بیماری‌زایی تکثیر می‌شوند.

۵) غذاهای پخته شده را به دقت حرارت دهید.

این بهترین روش مبارزه با میکروب‌هایی است که ممکن است در طول نگهداری رشد کرده باشند. نگهداری مناسب، رشد میکروب‌ها را کاهش می‌دهد ولی میکروارگانیسم‌ها را از بین نمی‌برد. بنابراین غذا را یک‌بار دیگر به دقت حرارت دهید، به‌طوری که دمای تمام قسمت‌های غذا به حداقل ۷۰ درجه سانتیگراد برسد.

۶) از تماس بین غذاهای خام و پخته جلوگیری کنید.

غذاهای سالم پخته‌شده می‌توانند در اثر کوچک‌ترین برخورد با غذاهای خام آلوده شوند. این آلودگی ممکن است مستقیم باشد، مثل زمانی که گوشت خام ماکیان با غذای پخته تماس یابد. این موضوع می‌تواند از این هم ظریف‌تر باشد. برای مثال زمانی که مرغ خام را آماده می‌کنید از همان تخته و چاقوی شسته نشده برای قطعه‌قطعه‌کردن مرغ پخته استفاده نکنید، انجام این کار می‌تواند تمام خطرات بالقوه رشد میکروبی را دوباره ایجاد کرده و باعث بروز بیماری شود.

۷) دست‌های‌تان را به صورت مرتب بشویید.

قبل از شروع به آماده کردن غذا و همین‌طور بعد از پایان این کار دست‌های‌تان را به دقت بشویید، خصوصا بعد از دستشویی رفتن یا پس از آماده‌سازی غذاهای خام مثل ماهی، گوشت و ماکیان و اگر در دست‌های‌تان عفونتی وجود دارد قبل از تهیه غذا روی آن را پوشانده و پانسمان کنید. همچنین به خاطر داشته باشید حیوانات خانگی مانند سگ‌ها، پرندگان و به‌خصوص لاک‌پشت غالبا ناقل میکروب‌های بیماری‌زای خطرناکی هستند که می‌توانند از دست‌های شما به غذا منتقل شوند.

۸) تمام آشپزخانه را دقیق تمیز نگهدارید.

از آنجایی که غذاها به آسانی آلوده می‌شوند تمام سطوح مورد استفاده هنگام آماده‌سازی و تهیه غذا باید دقیقا تمیز نگه داشته شوند. هر ذره غذا، خرده نان یا لکه‌ای می‌تواند یک منبع میکروب باشد. پارچه‌هایی که با ظروف و وسایل آشپزی تماس دارند باید هر روز تعویض و قبل از مصرف دوباره در آب جوشانده شوند. پارچه‌های جدا برای تمیزکردن زمین‌ها نیز به شست‌وشوی مکرر نیاز دارند.

۹) غذاها را از دسترس حشرات، جوندگان و دیگر حیوانات دور نگه دارید.

حیوانات حامل میکروب‌های بیماری‌زا هستند که می‌توانند باعث مسمومیت‌های غذایی شوند. نگهداری غذا در ظروف در‌دار بهترین راه محافظت غذاست.

۱۰) همیشه از آب پاکیزه استفاده کنید.

وجود آب پاکیزه همان قدر که برای نوشیدن مهم است برای تهیه غذا نیز اهمیت دارد. اگر در مورد آب مصرفی‌تان شک دارید قبل از اضافه کردن آن به غذا یا استفاده برای تهیه یخ، آن را بجوشانید، به خصوص در مورد آب مورد استفاده برای تهیه غذای کودک بسیار دقت داشته باشید.

ترجمه: ماکان علوی