راه گریز از وساوس شیطان

‏"اللهم صل علی محمد و آله و امتعنا من الهدی بمثل ضلالته و زودنا من التقوی ضدّ غوایته و اسلک بنا من التقی خلاف سبیله من الردی".‏
تقوا و پرهیزکاری یکی از راههای گریز از وسوسه‌های …

‏"اللهم صل علی محمد و آله و امتعنا من الهدی بمثل ضلالته و زودنا من التقوی ضدّ غوایته و اسلک بنا من التقی خلاف سبیله من الردی".‏

تقوا و پرهیزکاری یکی از راههای گریز از وسوسه‌های شیطان است. امام سجاد (ع) در فراز فوق خداوند را چنین می‌خواند: "پروردگارا ما را از هدایت برخوردار کن گرچه او (شیطان) از ضلالت برخوردار است و ما را از پرهیزکاری توشه ده و لو اینکه او تبهکار است و ما را در راه تقوا سالک گردان که بر خلاف طریقت شیطان است". حضرت در این فراز، پرهیزکاری و تقوای مطلق را از خداوند طلب می‌کند تا در برابر شیطان شکست نخورد، تقوایی که حداقل درجه آن انجام واجبات و ترک محرمات است.

قرآن کریم درباره تقوا می‌فرماید: "ان الذین اتقوا اذا مسهم طائف من الشیطان تذکروا فاذا هم مبصرون؛ کسانی که پرهیزکاری کردند هنگامی که طواف کننده‌ای از شیطان آنان را مس کرد، متذکر می‌شوند پس ایشان بینایانند"(اعراف/۲۰۱). در نظام ارزشی اسلام، محور همه ارزش‌ها تقواست. تقوا بر حسب لغت، مطلق صیانت و نگهداری هر چیزی از هر امر ناپسندی را شامل می‌شود، خواه ناپسند بودن آن شرعی باشد یا عرفی. از نگاه دین، تقوا عبارت است از مواظبت بر اوامر و نواهی الهی؛ چنانکه امام صادق (ع) فرمودند: "تقوا آن است که خدا تو را در واجبات و اوامر خودش حاضر و در منهیّات و محرمات خود غایب ببیند".

در اهمیت و ضرورت رعایت تقوا همین بس که در قرآن کریم، تنها معیار قبولی اعمال، "تقوا" معرفی شده است، چنانکه حصر "إنّما" در آیه شریفه، مفید همین معناست: "إنّما یتقبل الله من المتقین"(مائده/۲۷)، همچنین پرهیزکاری، وصیت خداوند به همه عصرها و نسل‌ها دانسته شده است: "و به یقین ما کسانی را که پیش از شما به آنها کتاب (آسمانی) داده شده است و شما را سفارش کردیم که از خدا پروا کنید"(نساء/۱۳۱). ترجیع بند دعوت تمام انبیاءالهی که وظیفه اصلی‌شان راهنمایی و هدایت انسانها در مسیر مبارزه با شیطان و هواپرستی و پیمودن صراط یکتاپرستی است، تقوای الهی و اطاعت از خداست: "فاتقوا الله و اطیعون"(شعراء/۱۱۰). ‏

قرآن کریم، تقوا را زمینه‌ساز حصول بینش صحیح در تشخیص حق و باطل: "إن تتقوا الله یجعل لکم فرقاناً"(انفال/۲۹)؛ موجب پوشش سیئات و اجر عظیم الهی: "و من یتق الله یکفر عنه سیئاته و یعظم له أجرا"(طلاق/۵) و وسیله بهره‌مندی از معیّت خاصه الهی: "إنّ الله مع الذین اتقوا و الذین هم محسنون"(نحل/۱۲۸)، دانسته و درآیه ۱۹۷ سوره بقره، از تقوا و پرهیزکاری، با عنوان "بهترین توشه" یا به تعبیر دقیق‌تر، "تنها توشه آخرت"یاد کرده است: "و تزودوا فإنّ خیر الزاد التقوی".

در بیان حضرت علی (ع) نیزاین مهم، چنین تبیین شده است: "ای مردم، از خدایی پروا کنید که اگر چیزی بگویید، می‌شنود و اگر چیزی را پنهان کنید، می‌داند"، همچنین فرمودند: "از خدایی پروا داشته باشید که شما در مقابل دیدگان او هستید، زمام شما به دست او و حرکات و سکنات شما در قبضه قدرت اوست. اگر چیزی را کتمان کنید، می‌داند و اگر آشکار کنید، می‌نویسد. نگهبانان کریمی بر شما گمارده که حقی را زایل و باطلی را تثبیت نمی‌کنند".

حسین راضی