فشار ها ساقط مان نمی كند

در كشوری سیاست زده هستیم اینجا به سراغ مهم ترین شریان اقتصاد آمده ایم اینكه منابع و حامل های انرژی چه نقشی در سیاست دولت ما با یكدیگر و حتی در رابطه دولت و ملت بازی می كند چنان پررنگ است كه در این فرصت نیازی به واگویی اش نیست

در كشوری سیاست زده هستیم. اینجا به سراغ مهم‌ترین شریان اقتصاد آمده‌ایم. اینكه منابع و حامل‌های انرژی چه نقشی در سیاست دولت ما با یكدیگر و حتی در رابطه دولت و ملت بازی می‌كند چنان پررنگ است كه در این فرصت نیازی به واگویی‌اش نیست.

از سر لطف طبیعت، ایران از بزرگ‌ترین میدان گاز طبیعی جهان هم سهمی دارد. در بهره‌برداری از ذخیره عظیم انرژی كم‌آلایش البته تنها نیست. چه شیخ‌های قطری آن سوتر نشسته‌اند و چه خوش هم.

با مدیر عامل شركت نفت و گاز پارس، شركتی كه از سوی شركت ملی نفت مامور كارفرمایی در میدان گازی پارس جنوبی است به گفت‌وگو نشستیم. او چهره‌ای گمنام نیست. همانی كه روزی از صندلی وزارت به مدیرعاملی پتروپارس ملتهب كفایت كرد و اینگونه به مجموعه نفتی‌ها پیوست.

پیش از ورود به زنجیره نفتی‌ها، وزیر دفاع دولت اول هاشمی رفسنجانی، سازمان گسترش و نوسازی صنایع كشور و وزارت راه و ترابری را نیز تجربه كرد.

اگرچه حالا می‌گوید كه «جایگاهی در نفت ندارد» اما در دهه سوم استقرار جمهوری اسلامی، كمتر از سمت‌های خود در وزارت جهادسازندگی یا استانداری ایلام و هرمزگان در سال‌های اول انقلاب یاد می‌كند.در جهانی سیاست زده هستیم. به سراغ میدان گازی پارس جنوبی آمده‌ایم.پرسش‌های ما پایان نیافته است كه اكبر تركان كت بر تن می‌كند.«دیگر وقت نماز است، من باید بروم».

● می‌گویند وزارت نفت ساختاری متكی بر اشخاص حقیقی دارد. اگرچه با تغییر دولت‌ها، مدیران نیز تغییر می‌كنند، اما این تغییرات بیشتر بر پایه جابه‌جایی است و نمی‌توان به سادگی برخی از مهره‌ها را كنار گذاشت. این دیدگاه را چگونه تفسیر می‌كنید؟

فكر می‌كنم اگر بخواهیم در میان وزارتخانه‌های كشور بگوییم كه كدام وزارتخانه به لحاظ سیستمی نیرومندتر است، قطعا آن وزارت نفت است. بنابراین باور به اینكه وزارت نفت متكی به اشخاص است كاملا غیرفنی است. نفت اتفاقا بیشتر از بقیه وزارتخانه‌ها سیستمی است.

● منظورتان از این سیستمی بودن چیست؟

یعنی برای هر كاری رویه و دستورالعملی دارد.

صحبت بر سر این موضوع است كه دولت‌ها به راحتی نمی‌توانند مدیران ارشد را كنار بگذارند، نمونه آن نیز وزارت نفت دولت امروز جمهوری اسلامی است. می‌بینیم كه بیشتر جابه‌جایی صورت گرفته است، یا حتی خود شما هم در سمت خود ابقا شده‌اید.

من اینگونه نمی‌بینم. جابه‌جایی بوده است اما تعدادی هم در این دوره عوض شده‌اند. نفت دارای یك سیستم است و آن سیستم در حال حركت است. برنامه‌ای تهیه می‌شود و نفت سیستمی دارد كه قادر است برای رسیدن به اهداف آن برنامه، شروع كند به طرح‌ریزی و بودجه‌ریزی. این چیزی است كه خیلی از وزارتخانه‌های دیگر ندارند.

دستگاه‌های مختلف توسعه و برنامه‌ریزی كشور می‌توانند برای یك برنامه پنج‌ساله اهداف زیربنایی را در نظر بگیرند ولی با پایان برنامه می‌بینیم كه اهداف تحقق نیافته است.

چون هدف‌گذاری نه همه موضوع بلكه فقط نقطه شروع است. افراد حرفه‌ای لازم است كه طرح‌ریزی، برنامه‌ریزی و بودجه‌ریزی را بلد باشند. به این كار می‌گویند PPBS.

در وزارت نفت همیشه این سیستم پیشرفته‌تر از بقیه وزارتخانه‌ها بوده، پس قادرند كه هدفی را تبدیل به یك فعالیت كنند و این بسیار باارزش است. گاهی می‌بینید كه مدیران هم عوض می‌شوند اما پروژه‌ها و طرح‌های توسعه ادامه می‌یابند.

اگر از بحث شیوه عملكرد مدیران در این سیستم بگذریم، در مورد رهبری و مدیریت این مجموعه به جز تندگویان و وزیری هامانه مابقی وزیران نفت از خارج از شركت ملی نفت به وزارت رسیدند. این مساله كاملا با ثبات نسبی موجود در بدنه مدیریت و كارشناسی نفت در تضاد است.

وزیران قبلی هم مگر چند نفر را از بیرون وزارت نفت با خود به داخل آوردند. این پیكره اصلی صنعت نفت است كه كار را پیش می‌برد. ما این بدنه كارشناسی هوشمند را نباید از خاطر ببریم.

● تعبیر شما از اینكه پس از تغییر دولت همچنان بر صندلی مدیریت نفت و گاز پارس تكیه زده‌اید، چیست؟

من در دولت‌های قبلی هم كار می‌كردم و از زمان مهندس موسوی تاكنون در دولت هستم.

به‌طور مشخص در مورد ابقای سمت شما در وزارت نفت پرسیدم.

من كه جایگاهی اینجا ندارم و كار تكنیكی و فنی انجام می‌دهم و در جایگاه‌های ارشد نفت قرار ندارم.

● شما فعالیت حزبی‌ـ سیاسی هم دارید؟

بله. من عضو شورای مركزی حزب اعتدال و توسعه هستم. بیشتر شما را به عنوان یكی از نزدیكان به حزب‌ كارگزاران سازندگی می‌شناسند.

● از چه سالی در شورای مركزی حزب اعتدال و توسعه عضویت دارید؟

از وقتی كه حزب تاسیس شد. اواخر دولت دوم آقای هاشمی‌رفسنجانی و اوایل دولت آقای خاتمی بود.

● پس در كنار آقای محمدرضا نعمت‌زاده، مدیر عامل شركت ملی پالایش و پخش هستید؟

بله. آقایان نعمت‌زاده، محمدخان، نوبخت و جمعی از بچه‌هایی كه در دولت آقای هاشمی بودند به لحاظ آن اعتقاداتی كه به مسیر توسعه به عنوان یك خط مشی اقتصادی و رویه معتدل به لحاظ سیاسی داشتیم گردهم آمدیم و حزب را تاسیس كردیم.

● فعالیت سیاسی شما چقدر روی كار حرفه‌ای‌تان تاثیرگذار بوده است؟

این دو موضوعاتی جدا هستند. اینجا من یك عنصر حزبی نیستم بلكه زیر نظر مدیرعامل شركت ملی نفت كار می‌كنم.

● یعنی عضویت یك مدیر ارشد در حزبی سیاسی، گاهی موجب دردسر برای آن مدیر نمی‌شود؟

ما باید به این بلوغ برسیم و یاد بگیریم هنگامی كه در دستگاه اجرایی مشغول به كار هستیم، صرفا وظایف اداری را انجام دهیم و بتوانیم این موضوعات را از هم تفكیك كنیم. در جاهای دیگر دنیا، خیلی‌ها این موضوع را یاد گرفته‌اند. معلوم است كه در یك وزارتخانه كدام پست‌ها سیاسی است.

وقتی وزیر از یك گروه سیاسی انتخاب می‌شود، كسانی را كه می‌تواند و اجازه دارد عوض كند، آنانی هستند كه در موقعیت‌های سیاسی قرار گرفته‌اند. اما كسانی كه در موقعیت‌های حرفه‌ای قرار گرفته‌اند، حتی وزیر جدید هم قادر به عوض كردنشان نیست.

آنها از مسیر بروكراسی بالا می‌آیند. این مساله در برخی از كشور تجربه شده است. عده‌ای هم سعی می‌كردند در ایران نیز چنین چیزی را درست كنند. یعنی اینكه این تعریف در دستگاه‌های مختلف صورت گیرد و مشخص شود كه چه پست‌هایی سیاسی است.

پست‌های سیاسی با تغییر سیاست‌ها نیز جایگزین می‌شود. كسانی هم كه در پست‌های حرفه‌ای قرار گرفته‌اند باید در نظر داشته باشند كه تنها كار حرفه‌ای خود را انجام دهند.

● با این تعریف حتما نفت و گاز پارس هم جایگاهی حرفه‌ای داشته است!

نمی‌دانم. حالا باید تعریف شود.

● در نفت به جایگاه سیاسی هم فكر می‌كنید؟

الان كاری كه از من خواستند، كاری توسعه‌ای است و من نیز به این كار علاقه‌مند هستم و ترجیح می‌دهم كه همین كار را جلو ببرم.

● در دولت كنونی، دو مرتبه خلاف سیاست‌های دولت موضع‌گیری كردید: اول بار زمانی بود كه محسن تسلطی به عنوان سومین گزینه رئیس‌جمهوری برای تصدی وزارت نفت در مجلس هفتم شكست خورد و شما از رای اكثریت مجلس قدردانی كردید و مرتبه دوم در آذرماه همان سال گفتید رئیس‌جمهوری باید از بیژن نامدارزنگنه عذرخواهی كند و خواستار بازگشت وی به وزارت نفت شود. این رفتار را چگونه توجیه می‌كنید؟

ما چیزی داریم به نام «نصح‌الی‌الائمه». نصح یعنی نصیحت، اما نصیحت خود مفهوم پند و اندرز را ندارد، بلكه خیرخواهی است. چیزی كه من به رئیس‌ خودم می‌گویم خیرخواهی برای اوست. چون این نظام را قبول دارم پس هركسی كه رای بیاورد و تنفیذ رهبری را داشته باشد، از نظر من حق دستور اداری دارد و من نیز ولو اینكه خودم به او رای نداده باشم از او تبعیت می‌كنم. نصح‌الی‌الائمه یعنی خیرخواهی برای پیشوایان.

● نتیجه این خیرخواهی چه شد؟

زمانی گفتم شاید مناسب باشد از همین آقای وزیری‌هامانه برای وزارت نفت استفاده شود. پس از چندی، ایشان را به مجلس معرفی كردند. نمی‌دانم به گفته‌های من توجه شد یا نشد اما احساس ‌كردم همان چیزی كه خیر می‌دانستم اتفاق افتاده است.

ولی هفته اول آذرماه بود كه گفتید باید رئیس‌جمهوری، زنگنه را به وزارت نفت بازگرداند.

همان موقع بود كه گفتم اگر كه نمی‌خواهند این كار را كنند، خوب است از همین آقای وزیری‌هامانه استفاده شود.

با این حساب شما نگاه مثبتی به این وزیر دارید.

آقای وزیری‌هامانه آدمی مطلع است. با صنعت نفت آشناست و تصمیم‌گیری‌هایشان هم معقول است.

ولی باز هم در این مورد شك و تردید وجود دارد. برخلاف همه تكذیب‌ها همچنان شنیده می‌شود كه او تغییر خواهد كرد. نمی‌دانم این صحبت‌ها جدی است یا خیر. تاكنون كه دیده‌ایم شایعه بوده است.

● علت بركناری اسدالله صالحی‌فروز در دولت قبل، از شركت‌ نفت و گاز پارس چه بود؟

باید از كسی كه این تصمیم را گرفت بپرسید. صالحی‌فروز آدم مثبت و كاردانی است. گاهی مربی‌ها تصمیم می‌گیرند كه در یك بازی چیدمان تیم را تغییر دهند. معنی این حركت آن است كه به اقتضای شرایط مربی در حال تغییر آرایش تیم است.

دقیقا. من هم به دنبال علت این تغییر در آرایش تیم هستم. آن زمان مانور زیادی روی پارس جنوبی داده می‌شد و تحریم شورای امنیت سازمان ملل در كار نبود. یكی از مسائلی كه عنون می‌شود گرایش و نزدیكی وی به جبهه مشاركت اسلامی است.

این را باید از آقای زنگنه پرسید. نمی‌دانم. من كه در ذهن آقای زنگنه نیستم.

● امروز شرایط دیپلماسی بین‌المللی در برابر ایران بسیار حساس است. ارزیابی شما برای ادامه توسعه میدان گازی پارس جنوبی در چنین شرایطی چیست؟

ممكن است كه با پیچیده شدن مسائل سیاسی انجام كار برای ما سخت‌تر شود اما متوقف نخواهد شد. همیشه انتخاب‌های دیگر نیز وجود دارد. وقتی غربی‌ها برای كار كردن با ما كمی تردید نشان دادند، ما سیاست رویكرد به شرق كه هم آقای نوذری (مدیر عامل شركت ملی نفت) و هم وزیر نفت به آن علاقه‌مند بودند را تعقیب و دو دستاورد بزرگ كسب كردیم.

● كدام دستاوردها؟

قرارداد با سینوك برای توسعه میدان پارس شمالی. تفاهم‌نامه بسیار بزرگی بالغ بر ۲۰ میلیارد دلار در دست داریم و دیگری، توافقی با مالزیایی‌ها در میدان گلشن و فردوسی كه آن هم بالغ بر ۲۰ میلیارد دلار است را كسب كردیم.

علی خردپیر

---