ناهنجاری پاهای بی قرار

مورمور شدن, درد و پرش های غیرقابل کنترل در خواب از نشانه های سندرم پاهای بی قرار است

خسته و کوفته از سر کار می‌آید و تنها چیزی که دلش می‌خواهد، ۱۰ دقیقه دراز کشیدن روی تخت و چرتی کوتاه است، خواسته ناچیزی است، نه؟ اما این برای او یک آرزوی محال است چون پاهایش به قول خودش دیوانه شده‌اند و به قول پزشکان، او «سندرم پای بیقرار» دارد.

سندرم پای بیقرار که پزشکان آن را به اختصار (RLS)می‌گویند، نوعی اختلال عصبی حرکتی شایع است که در آن، بیمار به شکلی غیرارادی نیاز به حرکت دادن پاهایش دارد و این گرایش ناخودآگاه و غیرقابل کنترل، معمولا با احساسی ناخوشایند و ناراحت‌کننده همراه است.

احساس آزاردهنده‌ای که درباره‌اش حرف می‌زنیم آن طور که مبتلایان به این ناهنجاری توصیف می‌کنند گاهی مورمور شدن پاهاست، گاهی درد، گاهی سوختن‌شان، گاهی کشیده شدن‌شان، گاهی پرش‌های غیرقابل کنترل‌شان در هر بار که فرد به خواب می‌رود و گاهی هم احساسی است مثل این که مردم آزاری زیر تخت پنهان شده و تا بیمار می‌خواهد آرام بگیرد و به خواب برود به پاهایش برق وصل می‌کند!

● آنها بیشتر سکته می‌کنند

براساس پژوهشی منتشر شده در مرکز علوم اعصاب استرالیا این سندرم در حدی شایع است که تقریبا از هر ۲۰ نفر در جهان یکی به آن مبتلاست، اما شاید خیلی‌ها به‌رغم تاثیر نامطلوبی که این سندرم بر کیفیت زندگی‌شان می‌گذارد تا پایان عمر متوجه نشوند که به این اختلال مبتلا هستند.

ناهنجاری پاهای بیقرار، معمولا وقتی بیمار درحال استراحت کردن است و به خصوص عصرها و شب‌ها بیشتر خودش را نشان می‌دهد و به همین دلیل مبتلایان به آن معمولا به اندازه کافی از خواب‌شان بهره نمی‌برند و در آموزش، رانندگی، انجام وظایف روزمره و خلاصه هر کاری که نیاز به ذره‌ای دقت و تمرکز دارد دچار مشکل می‌شوند. پژوهش‌های علمی نشان می‌دهند امکان سکته‌های مغزی و قلبی در کسانی که مبتلا به این نوع سندرم هستند نسبت به افراد سالم ۲ برابر بیشتر است شاید به این دلیل که پاهای آنها، زمانی برای استراحت دادن به جسم و مغزشان، برایشان باقی نگذاشته‌اند.

● بی​قراری از کجا می‌آید؟

پزشکان هنوز دقیقا دلیل ابتلا به سندرم پای بیقرار را نمی‌دانند، اما می‌گویند امکان دارد برخی بیماری‌ها، شرایط یا داروها این اختلال را فعال کنند. برای مثال زنان باردار یا مبتلایان به پارکینسون، آرتریت روماتوئید، کمبود شدید آهن یا دیابت ممکن است به این ناهنجاری هم مبتلا شوند.

همچنین متخصصان مغز و اعصاب بتازگی از طریق پژوهشی اعلام کردند افراد مبتلا به سندرم پای بیقرار، معمولا در بخشی از مغزشان دچار کاهش فعالیت هستند که این ناحیه از مغز، وظیفه کنترل حرکات را بر عهده دارد.

نتایج ابتدایی یک بررسی جدید در مرکز مطالعات علوم اعصاب استرالیا گویای آن است که در مبتلایان به این سندرم، میزان فعالیت این ناحیه مغزی در مقایسه با اشخاص سالم حدود ۸۰ درصد کمتر است.

● درمان، از سخت تا آسان

اگر عامل بروز این ناهنجاری نوعی دارو یا شرایط خاص جسمی باشد معمولا با قطع دارو یا از بین رفتن آن شرایط علائم نیز به مرور زمان ناپدید می‌شوند. برای مثال اگر عامل اختلال، بارداری باشد ممکن است پس از زایمان به کلی ناپدید شود.

اگر هم بیماری‌هایی خاص دلیل ظاهر شدن سندرم پای بی​قرار شده باشند مراجعه فرد به پزشک و تلاش برای درمان یا کنترل بیماری‌اش می‌تواند علائم این سندرم را تخفیف دهد یا برطرف کند.

گاهی درمان سندرم پای بی​قرار علاوه بر دارو به عوض کردن سبک و سیاق زندگی افراد نیز وابسته است. منظورمان این است که امکان دارد مبتلایان به این سندرم با ایجاد تغییراتی در زندگی روزمره موفق شوند بیماری را شکست دهند. قرار نیست حالا برای ایجاد تغییرات بار سفر ببندید و به کشور دیگری بروید، منظور ما از تغییرات، کارهایی مانند ورزش، پیاده‌روی، آرام بخش‌تر کردن محل خواب، پرهیز از موادی که خواب را از سر می‌پرانند مثل قهوه، منظم کردن ساعات خواب و ترک سیگار، در برنامه‌های روزمره است.

اما گاهی وقت‌ها، یعنی همان وقت‌هایی که حرکات پاها شدید می‌شوند، شاید از تغییر روش زندگی هم نشود نتیجه‌ای گرفت و بیمار همچنان با مشکل بی‌خوابی شدید مواجه باشد و رنج بکشد، در این مواقع دخالت دارویی لازم است و فرد باید هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کند.