مرکز رشد چگونه در ایجاد شغل به فارغ التحصیلان کمک می کند

مراکز رشد فناوری incubators هرچند نهادهایی جوان و نوپا در کشورما هستند ولی با تکیه بر نیروی انسانی توانمند و با بسیج امکانات توانسته اند موفقیت های نسبی متنوعی را در عرصه تجاری سازی علوم به دست آورند

مرکز رشد چگونه در ایجاد شغل به فارغ التحصیلان کمک می کند؟

علی اصغر قیومی، مدیر مرکز رشد فناوری ابرکوه

سید ناصر سجادی، مدیر مرکز رشد فناوری طبس

مراکز رشد فناوری (incubators) هرچند نهادهایی جوان و نوپا در کشورما هستند ولی با تکیه بر نیروی انسانی توانمند و با بسیج امکانات توانسته اند موفقیت های نسبی متنوعی را در عرصه تجاری سازی علوم به دست آورند. ورودی این ارگانها افراد دارای ایده، خلاق و با پشتکار هستند که در بستر این مراکز، رشد یافته و به مدد خدمات تخصصی ارائه شده، بدیل به شرکت هایی دانش بنیان (knowledge-based)و توانمند در میدان رقابت گردیده و از این مراکز خارج می گردند. برای آغاز بحث « چگونه مرکز رشد در ایجاد شغل به فارغ التحصیلان کمک می کند؟» لازم است به طور خلاصه توضیحاتی راجع به مفاهیم مرکز رشد، شغل مطلوب و فارغ التحصیل جویای کار ارائه گردد:

● مرکز رشد

پایگاهی است که با ارائه خدمات حمایتی از ایجاد و توسعه حرفه های جدید توسط کارآفرینانی (entrepreneurs) که در قالب واحدهای نوپا، اهداف اقتصادی مبتنی بر دانش و فن دارند، پشتیبانی می کند. به تعبیر دیگر این مراکز یکی از ابزارهای رشد اقتصادی هستند که زمینه را برای ایجاد و یا پرورش کسب و کارهای کوچک و متوسط (SME) مبتنی بر دانش مهیا می کنند.

● شغل مطلوب از دیدگاه مرکز رشد

انتظار می رود شغلی که در یک مرکز رشد ایجاد می شود دارای خصوصیات زیر باشد:

▪ منطبق بر استعداد، علایق و توانایی های شخص باشد

▪ تخصصی و مبتنی بر دانش باشد

▪ مولد، سود آور و پایدار باشد

شغلی که چنین ویژگیهایی داشته باشد، علاوه بر آنکه در فرد احساس رضایت شغلی ایجاد می نماید منجر به کاهش استرس های حاکم بر محیط کار گردیده و بهره وری را نیز در محیط کار افزایش می دهد.

● فارغ التحصیل جویای کار

تنها فارغ التحصیلانی می توانند خدمات مربوط به مراکز رشد را دریافت نمایند که هم دارای ایده های نوآورانه و خلاقانه اقتصادی باشند و هم توان راه اندازی یک کسب و کار را داشته باشند و به تعبیری تمایل و انرژی لازم را برای تبدیل شدن به یک کارآفرین داشته باشند.

در مراکز رشد، صلاحیت های علمی و مهارت های عملی فارغ التحصیل مد نظر قرار می گیرد و محل تحصیل، نوع دانشگاه، روابط فامیلی و ... جایگاهی ندارد.

لازم به ذکر است که تنها دانش آموختگانی می توانند پس از دریافت خدمات مراکز رشد، به مدیران موفق واحدهای فناور و کارآفرین تبدیل شوند که از حداقل شرایط درونی و خصوصیات روحی و رفتاری یک کارآفرین نظیر احساس مسئولیت، استقلال طلبی و قدرت تصمیم گیری، قدرت تحمل شکست، فرصت طلبی، حس توفیق طلبی، هدف گرایی، مثبت اندیشی، خطر پذیری حساب شده و ... برخوردار باشند.

و اما سوال اصلی در ارتباط با سوال اصلی، ابتدا باید بدانیم که چرا فارغ التحصیلان دانشگاهی در کشور ما رغبت چندانی به راه اندازی کسب و کار ندارند؟ و سپس باید بدانیم که مراکز رشد چه خدماتی را ارائه می دهند

● عوامل بی میلی دانش آموختگان به راه اندازی کسب و کار

به طور خلاصه می توان گفت به دلایل ذیل، دانش آموختگان جوان تمایلی به راه اندازی کسب و کار ندارند:

▪ مشکلات مالی

مانع عمده برسر راه اکثر افراد برای شروع یک کسب و کار کمبود نقدینگی است. بدون سرمایه (investment) و پول کافی برای شروع، بسیاری از ایده های خوب هرگز محقق نمی شوند.

▪ نگاه محتاطانه و آینده مبهم

بسیاری از جوانان ما به دلیل نگاه محتاطانه خانواده ها و خودشان که تا حدی متاثر از وضعیت مبهم اقتصادی جامعه ماست، داشتن یک شغل دولتی با درآمد کم ولی دائمی، را به پذیرفتن ریسک ایجاد یک کسب وکار پر سود ارجح می دانند.

▪ حس رقابت جویی پایین

حتی یک ایده ابداعی کوچک هم می تواند در یک شخص، ایده شروع یک کسب و کار را خلق کند. عده ای با دیدن ایده های مشابه در اطراف خود تردید می کننند که آیا می توانند با جامه عمل پوشاندن به ایده خود در این بازار به رقابت بپردازند. بنابراین به سرعت تسلیم تردیدهای خود می شوند. اصولا یکی از ویژگیهای اصلی یک کارآفرین رقابت طلبی است.

▪ فقدان ایده بکر

بسیاری از مردم تمایل دارند که خود رئیس خود باشند، اما نمی دانند چگونه می توان به این خواسته دست یافت. این مسئله آنها را سر در گم کرده و نهایتا منجر به کنار گذاشتن رویای به راه انداختن کسب و کار می شود.

در کنار این موارد، عواملی نظیر نداشتن مهارت کافی، عدم پرورش یافتن در محیط خلاق و نوآور، وضعیت نامطلوب فضای کسب و کار، عدم روحیه انجام کار تیمی، علاقه مندی گرایش به داشتن کار دولتی و ... نیز وجود دارد که تلاش برای راه اندازی یک کسب وکار را بسیار سخت تر از آنچه هست جلوه می دهد.

● خدمات مراکز رشد

در مراکز رشد خدماتی نظیر ارائه تسهیلات پایه، مشارکت مالی در تحقق ایده های کاری موسسات، خدمات بازاریابی و شبکه سازی، خدمات آموزشی و مشاوره ای، خدمات رفاهی، خدمات استفاده از مزایای قانونی مرتبط نظیر برخی معافیتهای مالیاتی و ... ارائه می گردد. بدیهی است که در ارائه این خدمات رویکرد اعتماد به جوانان، کاملا نمود پیدا می کند و از سوی دیگر اصل بر توانمند سازی موسسات از طریق ارائه آموزش های به روز و ارائه مشاوره های مورد نیاز می باشد.

افراد صاحب ایده که حول یک موضوع یا ایده محوری تبدیل به تیم، گروه و یا شرکت شده اند با دریافت این حمایتها و برخورداری از تجارب ارزشمند مدیران، کارشناسان و مشاوران مرکز رشد از سویی و در تعامل با سایر موسسات مستقر در مراکز رشد می توانند با دغدغه کمتر و صرف هزینه بسیار پایین تر، حضور موفق تری را در بازار تجربه کنند.

به طور کلی می توان گفت که حضور هسته های کاری نوپا در مرکز رشد می تواند مزایای زیر را داشته باشد:

▪ دغدغه های راه اندازی یک شرکت را کم می کند.

▪ خدمات مرکز رشد ضریب موفقیت شرکتها را افزایش می دهد.

▪ حضور در ارزیابی های دوره ای مرکز رشد، جایگاه شرکت را بین شرکتهای مشابه مشخص می کند و امکان رقابت با سایر موسسات را فراهم می کند.

▪ می توان با استفاده از ظرفیت های مراکز نظیر حضور در نمایشگاههای داخلی و خارجی، معافیت های مالیاتی، دریافت تسهیلات کم بهره و...، پله های موفقیت را زودتر طی نمود.

▪ شرکت های مرکز رشدی به دلیل دیدن آموزش های کاربردی و استفاده از مشاورین مجرب توانمندتر از شرکت های مشابه می شوند.

▪ مراکز رشد تلطیف کننده مشکلات عوامل محیطی موثر بر رونق کسب و کار هستند.

▪ مراکز رشد دخالتی در مسائل و مشکلات داخلی شرکتها نمی کنند.

▪ حضور در کنار شرکتهای فعال و موفق، به شرکتها انگیزه مضاعف می بخشد و امکان تجربه راههای موفقیت سایر موسسات را به آنها می آموزد.

▪ حضور در مراکز رشد ریسک عدم موفقیت را کم می کند و در صورت عدم موفقیت نیز، خسارات احتمالی قابل تحمل تر می شود.

کم نمودن دغدغه مخاطرات احتمالی پیش روی یک شرکت، مهمترین کمکی است که مراکز رشد به ایجاد شغل می توانند داشته باشند، به تعبیر دیگر کاهش ریسک راه اندازی و حفظ یک کسب و کار جدید و بالا بردن ضریب موفقیت شرکت های نوپای دانش بنیان به وسیله ارائه خدمات با ارزش افزوده مهمترین هدف مراکز رشد می باشد.

البته باید دانست که هر چند در مراکز رشد بستر برای فعالیت های اقتصادی مبتنی بر دانش تا حدود زیادی مهیا می باشد و جوانان دانش آموخته می توانند از این مزایا استفاده نموده و برای کسب موفقیت برنامه ریزی کنند، لکن فارغ التحصیلان نیز می باید قابلیت هایی را در خود ایجاد نمایند تا بتوانند از این بستر برای رسیدن به اهداف شرکت خود سود ببرند. اگر جوانان بتوانند بایدهای کار تیمی را آموخته و بپذیرند، آموزش پذیری را در خود تقویت کنند، فرهنگ تلاش و کوشش را در خود تقویت کنند، به اصول انجام کار اقتصادی سالم متعهد باشند، منتظر ایجاد فرصت ها نمانده و خود فرصت سازی کنند و روحیه خلاقیت و خود باوری را در خود زنده نگهدارند، حتما خواهند توانست که با ایجاد و راه اندازی شرکتی هر چند کوچک، به اهداف علمی و اقتصادی خود نزدیک شده و جامعه را از خدمات خود بهره مند سازند.

ناصر سجادی

۱) ورنون،مارک (۱۳۸۸) " مفاهیم کلیدی کسب کار" تهران؛انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)

۲) شاه حسینی،علی.،کاوسی،اسمعیل.،(۱۳۸۸) " نوآوری وکارآفرینی" تهران؛ انتشارات آییژ

۳) حسنعلی،آقاجانی.، طالب نژاد، عاطفه.، (۱۳۸۸) " نوع شناسی خدمات مدیریتی مراکز رشد کسب و کاربرای بنگاه های کوچک ومتوسط(SME) نوپا"،اولین همایش ملی کارآفرینی وتوسعه منطقه ای