رئیس جمهور تئوری پرداز نیست

دكتر محمدرضا تاجیك, رئیس مركز تحقیقات استراتژیك ریاست جمهوری در زمان خاتمی در مورد تشكیل «شورای نظارت و سیاستگذاری بر انتشار آثار خاتمی» می گوید «من خودم تشكیل چنین مركزی را پیشنهاد كردم ولی آقای خاتمی صریحا مخالفت كرد »

عباس سلیمی نمین، رئیس مركز مطالعات تاریخ معاصر معتقد است: «رئیس‌جمهور تئوری‌پرداز نیست.»

غلامعلی حدادعادل، رئیس مجلس هفتم نیز هفته گذشته در كنفرانس خبری خود در پاسخ به سوالی در همین مورد می‌گوید: «هركس در مقام رئیس‌جمهور قرار گیرد هم می‌تواند نظریه‌پردازی كند و هم كار اجرایی انجام دهد.»

احمدی‌نژاد نیز در روزهای ابتدایی انتخاب به عنوان رئیس‌جمهور اعلام كرده بود: «من دولت تئوریك تشكیل نمی‌دهم.»اظهارات احمدی‌نژاد در همان زمان با واكنش بسیاری مواجه شد.

ازجمله، امیر محبیان از چهره‌های شاخص طیف اصولگرا و عضو حزب موتلفه طی یادداشتی در روزنامه رسالت به این مساله اعتراض كرده و اعلام كرده بود: «چه ایرادی دارد دولت تئوریك باشد».

اكنون، دوسال پس از تشكیل دولت نهم، اخباری مبنی بر تشكیل شورای سیاستگذاری و نظارت بر انتشار آثار و اندیشه‌های محمود احمدی‌نژاد به گوش می‌رسد.

● نشر اندیشه

براساس این اخبار، طی حكمی ازسوی «عبدالرضا شیخ‌الاسلامی»، رئیس دفتر رئیس‌جمهور، شورای سیاستگذاری و نظارت بر انتشار آثار و اندیشه‌های دكتر محمود احمدی‌نژاد تشكیل شد. اعضای این شورا طیف وسیعی از طرفداران دولت نهم را دربر می‌گیرند.

طبق همان خبر اعضای این شورا را افرادی همچون غلامحسین الهام، محمدحسین صفارهرندی، صادق محصولی، مجتبی هاشمی‌ثمره، حسن رحیم‌پور ازغدی، روح‌الله حسینیان، علی مطهری، حاج علی‌اكبری، علی‌اكبر اشعری، علی‌اكبر جوانفكر، محمدعلی فتح‌اللهی، شفیعی‌فر، مجتبی بهداد و مجتبی زارعی دربرمی‌گیرند و مجتبی زارعی نیز همزمان به عنوان دبیر این شورا منصوب شده است.

براساس این خبر، شیخ‌الاسلامی رئیس دفتر رئیس‌جمهور به ریاست این شورا منصوب شده است. چند ساعت پس از مخابره این خبر، «روح‌الله حسینیان» رئیس مركز اسناد انقلاب اسلامی كه طی ماه‌های اخیر به عنوان مشاور احمدی‌نژاد منصوب شده است و «حسن رحیم‌پور ازغدی» عضویت خود در این شورا را تكذیب و اعلام كردند كه از حضور دراین شورا خودداری خواهند كرد.

علی مطهری، فرزند شهید مطهری نیز كه اسم او در خبر اول به عنوان اعضای اصلی ذكر شده بود در گفت‌وگو با سایت بازتاب درباره حضور در این شورا گفته است: «تماسی دو دقیقه‌ای با من گرفته بودند و قرار نبود كه موضوع به این شكل مطرح شود.»

البته هنوز ازسوی دفتر رئیس‌جمهور به عنوان منبع صدور احكام اولیه درمورد اظهارات مطهری، حسینیان و ازغدی واكنشی صورت نگرفته است.اما صدور حكم برای «عبدالرضا شیخ‌الاسلامی» به عنوان رئیس این شورا بیش از همه علت حیرت منتقدان را فراهم كرده است.

در خبرها اعلام نشده بود كه شیخ‌الاسلام ازسوی چه كسی به عنوان رئیس این شورا منصوب شده است و مهم‌تر از همه اینكه این شورا به صورت دولتی اداره خواهد شد درحالی‌كه نهاد ریاست جمهوری دارای «انتشارات» مستقل است كه وظیفه آن چاپ آثار و سخنرانی‌ها، مكاتبات و ... تمام روسای جمهوری است. انتشارات ریاست‌جمهوری در ذیل معاونت اجرایی فعالیت می‌كند.

در این انتشارات شورایی جهت تنظیم و نشر آثار، سخنرانی‌ها، مقالات، نامه‌ها، گزارش سفرها و ... رئیس‌جمهور وجود دارد كه به صورت قانونی اقدام به انتشار آنها می‌كند. از این رو تشكیل شورای سیاستگذاری و نظارت اولا در تعارض با آن است و ثانیا چنین شوراهایی تاكنون برای شخصیت‌های اندیشمند تشكیل شده است نه اجرایی.در تماس هم‌میهن با دفتر رئیس‌جمهور، یكی از اعضای حوزه ریاست بدون ذكر نام خود گفت: «این شورا تحت ریاست آقای شیخ‌الاسلامی فعالیت می‌كند و حكم آقای شیخ‌الاسلامی به عنوان رئیس این شورا نیز ازسوی آقای احمدی‌نژاد صادر شده است.»

وی حاضر نشد توضیح بیشتری نسبت به اینكه شورای سیاستگذاری و نظارت بر آثار و اندیشه‌های رئیس‌جمهوری چگونه در نمودار اداری فعالیت می‌كند، بدهد اما گفت: «احتمالا رئیس شورای سیاستگذاری نیز تحت نظر مستقیم رئیس‌جمهور در شورا فعال خواهد بود.»

● پنج شورای نشر

سابقه تشكیل چنین شوراهایی در ایران زیاد نیست. «موسسه حفظ، تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)»، «شورای نظارت بر آثار مقام معظم رهبری»، دفتر نشر اندیشه‌ها و آثار دكتر علی شریعتی، شهید مطهری و شهید بهشتی تنها مراكز مطرح در این رابطه هستند.

مقام معظم رهبری نیز پیش از قرار گرفتن در این مقام با تشكیل چنین شورایی در مورد خود مخالفت كردند. آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و سیدمحمد خاتمی نیز مخالف تشكیل چنین شورایی بودند درحالی‌كه همگی قبل از ریاست‌جمهوری نیز صاحب تالیفاتی بودند.«موسسه حفظ، تنظیم و نشر آثار امام»، براساس قانون «نحوه حفظ آثار و یاد حضرت امام خمینی رضوان‌الله تعالی‌علیه» تشكیل شد.

این قانون در روز یكشنبه ۱۴ آبان ۱۳۸۶ به تصویب نمایندگان مجلس رسیده و در ۱۴ آذرماه همین سال ازسوی شورای نگهبان تائید شد. همچنین ۲۶ شهریور سال ۶۹ متممی به این قانون اضافه شده و در سوم مهرماه همین سال به تصویب شورای نگهبان رسید.

بدین ترتیب «موسسه حفظ، تنظیم و نشر آثار امام«ره» برای گسترش اندیشه‌های امام خمینی(ره)»، مرجع تقلید و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و كسی كه صدای شكستن استخوان‌های كمونیسم را می‌شنید تشكیل شد.از این‌رو به نظر می‌رسد تشكیل چنین شوراهایی براساس سازوكاری قانونی باشد.

از سوی دیگر تشكیل شورای سیاست‌گذاری و نظارت بر انتشار آثار رئیس‌جمهور در حالی كه روسای جمهور اساسا مقامی اجرایی دارند و باید از نظریه‌پردازی و وعظ دور باشند جای تعجب دارد. در زمان ریاست‌جمهوری محمد خا‌تمی چندتن از حلقه‌ دوستانش به طور غیررسمی به دنبال ابداع راهكاری‌هایی برای انتشار افكار و اندیشه‌های وی بودند، اما فعالیت این عده هرگز از سطح مطبوعات فراتر نرفت.

اما در این زمان مركز بین‌المللی گفت‌وگوی تمدن‌ها تاسیس شد كه از بودجه دولتی استفاده می‌كرد. این موسسه فصلنامه «گزارش گفت‌وگو» را منتشر می‌كرد و در سازمان انتشارات خود تعدادی كتاب كه بیشتر آثار ترجمه‌ای از دیگر تمدن‌ها و فرهنگ‌ها بود را به چاپ می‌رساند.

هدف این مركز نزدیك كردن گفتمان‌ها در ادیان اسلام، مسیحیت و یهود و گشایش گفتمانی بین اسلام و غرب بود. اما دولت نهم با این استدلال كه چنین مركزی نیاز نیست، بودجه‌ آن را قطع و به مرور منحل كرد. اكنون رئیس دولت نهم در ابتدای آغاز سومین سال ریاست‌جمهوری‌اش رسما تاسیس شورایی را برای انتشار آثار و اندیشه‌هایش صادر كرد.

اما اداره كل امور رسانه‌های ریاست‌جمهوری در پاسخ به گزارش یكی از روزنامه‌های صبح تهران در مورد تشكیل همین شورا تاكید كرده است: «در دوران ریاست‌جمهوری جناب آقای خاتمی با صلاحدید ایشان شورای چاپ و انتشار سخنرانی‌ها و آثار رئیس‌جمهور تشكیل شده بود و در جلسات مختلف این شورا در طول ۸سال ریاست‌جمهوری، سیاستگذاری و نظارت بر انتشار سخنرانی‌ها، پیام‌ها، مصاحبه‌ها و دیگر مكتوبات آقای خاتمی انجام شده است.»

كه این همان شورای مستقر در انتشارات ریاست‌جمهوری است و تفاوت‌های بسیاری با شورای «سیاستگذاری و نظارت بر انتشار اندیشه‌های احمدی‌نژاد» دارد.در ادامه پاسخ این اداره كل در مورد فعالیت این شورا در زمان خاتمی آمده است: «نتیجه آن چاپ ۳۰۰ عنوان كتاب شامل سخنرانی‌ها، پیامها و افكار ایشان به زبان‌های فارسی، انگلیسی، اردو، عربی، آلمانی، فرانسه و اسپانیولی از سوی انتشارات ریاست‌جمهوری، وزارتخانه، سازمان‌ها و همچنین چندین انتشارات خصوصی – كه اسناد قراردادهای آن دراختیار است – بوده است.

به عنوان مثال، در یكی از جلسات «شورای سیاستگذاری چاپ كتاب‌های جناب آقای خاتمی مصوب شده است.» همانطوركه در این پاسخ هم آمده است، فعالیت این شورا در زمان آقای خاتمی هم محدود به نظارت و سیاستگذاری در «انتشارات» ریاست‌جمهوری بود.

● خاتمی: قهرمان‌سازی نكنید

دكتر محمدرضا تاجیك، رئیس مركز تحقیقات استراتژیك ریاست جمهوری در زمان خاتمی در مورد تشكیل «شورای نظارت و سیاستگذاری بر انتشار آثار خاتمی» می‌گوید: «من خودم تشكیل چنین مركزی را پیشنهاد كردم ولی آقای خاتمی صریحا مخالفت كرد.»

تاجیك می‌افزاید: «من طی نامه‌ای كه اكنون در بایگانی ریاست‌جمهوری موجود است در آستانه دور دوم انتخابات ریاست‌جمهوری نظر آقای خاتمی در‌ مورد تئوریزه كردن اندیشه‌هایش و انتشار آنها در سلسله كتاب‌ها را پرسیدم كه ایشان در هامش نامه نوشتند؛ با تشكر، اما باز هم شما یك فرد را در تاریخ ما قهرمان می‌كنید.

سعی كنید مردم را قهرمان كنید نه یك فرد را. سعی كنید مردم را متوجه قهرمانی‌هایشان كنید.»به این ترتیب تلاش برای تشكیل شورایی برای انتشار اندیشه‌های آقای خاتمی به جایی نرسید.احمدی‌نژاد تاكنون یك اثر مكتوب به اسم «آسفالت سرد» به چاپ رسانده است، اما در دوران ریاست‌جمهوری پنج نامه به رئیس‌جمهور آمریكا، ملت آمریكا، نخست‌وزیر ایتالیا، پاپ و صدراعظم آلمان نوشته است.

همچنین احمدی‌نژاد در طول دو سال گذشته سخنرانی‌هایی داشت كه همگی با بازتاب‌های بسیار وسیع در جهان مواجه شده‌اند. سخنرانی‌هایش در خصوص «هلوكاست»، «محو اسرائیل از نقشه جهان»، «بدون ترمز و دنده عقب بودن قطار هسته‌ای»، «ارتباط با خدا» و «آماده كردن جامعه برای ظهور امام زمان(عج)» از جمله این سخنرانی‌هاست.

اكنون سوال این است، آیا برای انتشار این نامه‌ها و سخنرانی‌ها تاسیس شورای سیاستگذاری و نظارت نیاز است؟ یا اینكه این شورا قصد دارد سخنرانی‌ها و اقدامات احمدی‌نژاد در دوران تصدی شهرداری تهران را منتشر كند؟احمدی‌نژاد در سال ۱۳۷۶ موفق به اخذ دكترای «مهندسی برنامه‌ریزی حمل‌ونقل» از دانشگاه علم وصنعت شد و در كارنامه اجرایی خود نیز فرمانداری ماكو، فرمانداری خوی، مشاور استانداری كردستان، مشاور فرهنگی وزیر آموزش عالی، استاندار اردبیل و شهرداری تهران ثبت كرده است.

یك سال قبل هم كتابی تحت عنوان احمدی‌نژاد «معجزه هزاره سوم» از سوی «فاطمه رجبی»، همسر غلامحسین الهام در اوصاف خوبی‌ها و كرامات دكتر احمدی‌نژاد رئیس دولت نهم و توهین به دیگران منتشر شد. این كتاب از سوی انتشارات مدرسه چاپ شده و به سرعت به چاپ‌های دوم و سوم رسید.

● رسالت مبارزه با طاغوت

فاطمه رجبی هدف از انتشار این كتاب را تبیین رسالتی كه احمدی‌نژاد در مبارزه با دنیای طاغوت بر دوش دارد اعلام كرده بود. در كنفرانس خبری هفته گذشته رئیس مجلس در واكنش به سوال خبرنگار «هم‌میهن» در مورد تشكیل شورای سیاستگذاری و نظارت بر آثار و اندیشه‌های احمدی‌نژاد می‌گوید: «تشكیل چنین شورا و كارگروهی جزو اختیارات اشخاص است و نیاز به قانون ندارد.

اكنون هم امر غریبی اتفاق نیفتاده است. حتما ضرورتش را احساس كردند تا این شورا را تشكیل دهند.»رئیس مجلس می‌افزاید: «در گذشته و در زمان آقای خاتمی هم اندیشه‌های او منتشر می‌شد. از این رو آنچه به رئیس‌جمهور نسبت داده می‌شود باید حساب و كتاب و شورایی برای بررسی داشته باشد.»

وی در ادامه در پاسخ به سوالی مبنی بر اینكه آیا درپی این نیست كه چنین شورایی برای رئیس مجلس تشكیل دهد می‌گوید: «من ضرورتی برای تشكیل این شورا نمی‌بینم.»عباس سلیمی‌نمین، «رئیس مركز مطالعات تاریخ معاصر» درباره تشكیل شورای نظارت بر انتشار آثار رئیس‌جمهور به هم‌میهن می‌گوید: «تشكیل این شورا با موضع‌گیری‌های آقای احمدی‌نژاد در ابتدای به دست گرفتن عنان قوه مجریه سازگاری ندارد.

ایشان در اوائل گفت؛ رئیس‌جمهور نیروی اجرایی است و باید از فلسفه‌بافی و نظریه‌پردازی پرهیز كند زیرا به مرور از كار اجرایی باز می‌ماند.»وی می‌افزاید:‌ «اگرچه آقای احمدی‌نژاد این اظهارات را در نقد روسای جمهور ماقبل خود گفته بود مبنی بر اینكه با پرداختن به این امور از مسائل اجرایی و حل مشكل مردم تا حدودی غافل شدند اما درواقع آقای احمدی‌نژاد با این اظهارات خط مشی آینده خود را تعیین می‌كرد.»

عباس سلیمی نمین ادامه می‌دهد: «آنچه كه در شرایط كنونی اعلام شده است درواقع نقض آن اظهارات است.» رئیس مركز مطالعات تاریخ معاصر معتقد است: «یكی از آفت‌هایی كه همواره متوجه قوه مجریه شد، همین بحث‌ها بود. در گذشته عناصر متملق و فرصت‌طلب اطراف آقای هاشمی و خاتمی جمع شده و سعی كردند آنها را در هاله‌ای قراردهند و بدین ترتیب سعی در تامین منافع خودشان داشتند.»

وی رواج تعابیری همچون «سردار سازندگی»، «امیركبیر ایران»، «تئوریسین و منادی گفت‌وگوی تمدن‌ها» و... را در همین راستا ارزیابی می‌كند. سلیمی‌نمین می‌افزاید: «این تملق‌ها و عبارت‌پردازی‌ها تا اندازه‌ای موثر افتاد و رئیس‌جمهور را از انتقادپذیری دور كرد به طوری كه برخی گمان كردند از بقیه بالاترند و تاب مقاومت در برابر انتقادات را از دست دادند.

این اتفاق در دوران هاشمی و خاتمی افتاد.»وی با تاكید می‌گوید: «اكنون شاهد تكرار تاریخ هستیم. اما بهتر است رئیس‌جمهور از تجارب دیگران درس بگیرد. رئیس‌جمهور قطعا یك فرد اجرایی است و نباید تئوری‌پردازی كند. اگر رئیس‌جمهور وارد این دام شود تا حدی از وظایف اصلی خود دور خواهد شد.»

سلیمی نمین در پایان می‌افزاید:‌ «محبوبیت رئیس‌جمهور تابعی از خدماتی است كه انجام می‌دهد. از این‌رو در تحلیل‌ نهایی مردم به عنوان تئوری‌پرداز به رئیس‌جمهور نمره نخواهند داد. این دامی است كه دیگران درونش افتادند.»

فرشاد قربانپور