استعداد چاقی

بیشتر افراد چاق معتقد هستند که هیچ قصوری در چاق‌شدن‌شان مرتکب نشده‌اند و این استعداد ژنتیکی و خانوادگی آنهاست که باعث ایجاد چاقی شده است.
واقعیت این است که ژنتیک نقش مهمی …

بیشتر افراد چاق معتقد هستند که هیچ قصوری در چاق‌شدن‌شان مرتکب نشده‌اند و این استعداد ژنتیکی و خانوادگی آنهاست که باعث ایجاد چاقی شده است.

واقعیت این است که ژنتیک نقش مهمی در چاق‌شدن دارد، اما نقش عوامل محیطی و خود شخص خیلی پررنگ‌تر است. کسانی که یک یا هر دو والدین‌شان چاق هستند و کسانی که در کودکی چاق بوده‌اند با احتمال بیشتری در بزرگسالی چاق می‌شوند. جالب این است که هر چه چاقی دوران کودکی در سنین بالاتری باشد، احتمال چاق‌شدن فرد در آینده بیشتر می‌شود. به طور مثال آنهایی که در بعد از ۱۰ سالگی چاق هستند، خیلی بیشتر از کسانی که در زیر ۲ سالگی چاق بوده‌اند، استعداد چاقی دارند.

اما چرا می‌گوییم استعداد ژنتیکی کم‌اهمیت‌تر از نقش عوامل محیطی در ایجاد چاقی است؟ شیوع چاقی در بسیاری نقاط جهان (شاخص توده بدنی بالاتر از ۳۰ ) طی ۵۰ سال قبل در حد ۱۰ درصد بوده است، در حالی که این میزان در سال‌های اخیر به بالاتر از ۳۰ درصد افراد بزرگسال جامعه رسیده است. بدون شک زیادشدن مصرف مواد غذایی و کم‌شدن فعالیت‌های بدنی اساس این افزایش روزافزون چاقی است و شاید همین دلیل برای نشان دادن نقش پررنگ محیط در ایجاد چاقی کافی باشد، با وجود این برای اثبات بیشتر این مدعا ۲مثال جالب را عنوان می‌کنم.

۱ ـ در سال ۱۹۵۰ گروهی از سرخپوستان بعد از مهاجرت از کوهستان‌های شمال مکزیک به ایالت آریزونا در ایالات متحده آمریکا به زندگی شهرنشینی روی آوردند. آنها طی مدت کوتاهی به دلیل خوردن غذاهایی که حدود ۵۰ درصد کالری آن را چربی تشکیل می‌داد، دچار شیوع روزافزون چاقی و دیابت شدند. این در حالی بود که در هم‌نژادهای‌ آنها که هنوز در محیط دور از تمدن زندگی می‌کردند و فقط ۱۵ درصد غذایشان را چربی تشکیل می‌داد و فعالیت روزانه زیادی نیز داشتند، اثری از چاقی و دیابت نبود.

۲ـ در یک بررسی جالب دیگر در شمال استرالیا مشاهده شد که در میان بومیان شمال استرالیا که عموما لاغر بودند، شیوع دیابت نوع ۲ و افزایش چربی خون بسیار کم بوده است؛ زندگی این بومیان با شکار حیوانات و ماهیگیری به صورت سنتی طی می‌شده و غذای آنها کم‌کالری و کم‌چربی بوده است و در عین حال زندگی پرجنب و جوشی داشته‌اند. گروهی از این بومیان چند سال بعد از شروع زندگی شهری و مدرن به سرعت دچار دیابت نوع ۲ و چاقی و فشار خون شدند. در یک اقدام جالب وقتی تعدادی از این افراد که تازه به دیابت یا چربی بالای خون دچار شده بودند را به زندگی سنتی برگرداندند، بعد از ۲ ماه و به سرعت چربی خون و قندخون در آنان اصلاح و بیماری محو شد.

اکنون این پرسش را دوباره ازخود بپرسیم که چقدر خودمان در چاق‌شدن‌مان مقصریم؟

دکتر رضا کریمی

متخصص بیماری‌های داخلی