خود بیمار پنداری یا بیماری واقعی

شاید در زندگی خود با افرادی مواجه شده اید که مکررا شکایات جسمانی متعددی را مطرح می کنند, مکررا نزد پزشک می روند و لیست بلند بالایی از نام و تلفن پزشکان مختلف رانگهداری می کنند و از پزشکی به پزشک دیگر سر گرداناند

شاید در زندگی خود با افرادی مواجه شده اید که مکررا شکایات جسمانی متعددی را مطرح می کنند، مکررا نزد پزشک می روند و لیست بلند بالایی از نام و تلفن پزشکان مختلف رانگهداری می کنند و از پزشکی به پزشک دیگر سر گرداناند.

"خود بیمار پنداری" "یا هیپو کندری" عنوان عارضه ای است که فرد مبتلا اشتغال ذهنی با بیمار بودن خود دارد و نشانه ها یا کارکرد های بدنی خود را اشتباه تفسیر می کند. در حالی که معاینه های دقیق بدنی نمی توانند هیچگونه اختلال جسمانی را که با دلمشغولی های فرد مطابقت داشته باشند تشخیص دهند. فرد خود بیمار پندار ممکن است کارکرد های بدنی مانند ضربان قلب، تعریق، حرکات دودی لوله گوارش را به ناراحتی قلبی یا گوارشی یا به ناهنجاری های مبهم و نامشخص یا یک بیماری مشکوک نسبت دهد. و انتظار توجه و درمان ویژه ای دارد. معمولا کوشش های دوستان، خویشاوندان، یا پزشکان برای منصرف کردن بیمار از این افکار به جایی نمی رسند و ناراحتی و نگرانی او ادامه پیدا می کند و از پزشکی به پزشک دیگر مراجعه می کند.

نشانه های خود بیمار پنداری کدام اند؟

خود بیمار پنداری در واقع شکل خاصی از اضطراب است. ضوابط اصلی آن:

۱- دلمشغولی همراه با ترس درباره ابتلا به یک بیماری جدی یا فکر ابتلا به آن بر اساس تفسیر اشتباه نشانه های بدنی است، که فرد به رغم معاینه های اطمینان بخش پزشکی متناسب کماکان متقاعد نمی شود و نگرانی اش بر طرف نمی شود.

۲- مدت اختلال حداقل شش ماه است و سبب بروز اختلال در روابط اجتماعی یا خانوادگی و شغلی فرد می شود.

● علت بروز خود بیمار پنداری چیست؟

در علت شناسی خود بیمار پنداری دیدگاه های مختلف روانشناسی دلایل مختلفی را عنوان کردند. اغلب تحقیقات مبین این نکته اند که خود بیمار پنداری با بیماری جدی در کودکی یا بیماری والدین یا یکی از اعضای خانواده در گذشته یا مرگ یک فرد نزدیک بر اثر بیماری ارتباط دارد.

پاره ای دیگر از مادران از مواظبت و پرستاری از فرزندشان لذت می برند و بدین ترتیب "بیماری" کودک به شکل بخش اصلی رابطه با مادر در می آید. عوامل دیگری مانند جلب توجه خانواده و پذیرش و تایید بیشتر و یا پناه بردن به بیماری برای اجتناب از موقعیت تهدیدکننده یا فشارهای ناشی از احساس گنهکاری و جز آن نیز می توانند به خود بیمار پنداری منجر شوند.

در دوره نوجوانی رابطه ای آشکار بین خود بیمار پنداری و الگوی تربیتی- فرهنگی مشاهده شده است. در اغلب موارد یکی از والدین چنین تظاهراتی را نشان می دهد. در بعضی فرهنگ ها هم این شیوه برای فرد، ابراز هیجا نها و احساس ها را تسهیل می کند. در واقع فرد رنج روانی خود را به وسیله بدنش ابراز می کند.

● سیر این بیماری چگونه است؟

این بیماری سیر مزمن و عود کننده و مقاومی دارد و ممکن است چند سال طول بکشد و مراجعات مکرر به پزشکان و حتی بستری شدن های متعدد و تکرار آزمایش های گوناگون در سابقه فرد وجود داشته باشد. اما آنچه اهمیت دارد شیوه برخورد با بیماران است که هیچگاه قانع نمی شوند و در نتیجه از پزشکشان بیزار می شوند. خود بیمار انگاری می تواند در هر سنی روی دهد اما تصور می شود شایعترین سن شروع در اوایل بزرگسالی باشد.

● درمان

در درمان خود بیمار پنداری معمولا چارچوب خانوادگی فرد در نظر گرفته می شود. یک آزمایش دقیق جسمانی می تواند اطمینان بخش باشد. معمولا این بیماران دلخور و عصبانی می شوند و احساس می کنند که مشگل آنها جدی گرفته نمی شود. روان درمانی موثر ترین شیوه درمان این بیماری است و در مواردی که بیماری با افسردگی و اضطراب توام است، دارو درمانی برای کاهش افسردگی و اضطراب صورت می گیرد.

نویسنده : آذر نادی

کارشناسی ارشد روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی