اختلاف پنهان امریکا و عربستان پشت روابط سرد با تهران

دنیای سیاست دنیای عجیبی است ضرب المثل «سیاست مادر و پدر نمی شناسد» شاید به خاطر همین بعد عجیب سیاست باشد

دنیای سیاست دنیای عجیبی است. ضرب المثل «سیاست مادر و پدر نمی‌شناسد» شاید به خاطر همین بعد عجیب سیاست باشد. چه کسی باور می‌کرد که با روی کار آمدن دولت معتدل حسن روحانی، رییس‌جمهور کشورمان همسایگان دیوار به دیوار ایران را تا این اندازه آشفته سازد که نشست‌ها و ملاقات‌های پی درپی را تدارک ببینند و از طرفی سفر مقامات امریکا به عربستان حکایت از همین رویکرد آشفته ریاض دارد. دلایل تحولات اخیر را با دکتر حشمت‌الله فلاحت پیشه، نماینده پیشین مجلس شورای اسلامی و استاد دانشگاه در میان گذاشتیم که با هم می‌خوانیم.

▪‌ با ورود ایران به بحث مذاکرات مستقیم با امریکا واکنش عربستان چندان مثبت نبوده است. ارزیابی شما از موضع تازه عربستان چیست؟

به تجربه تاریخی، هرگاه جمهوری اسلامی ایران به دنبال حل تنش‌های فرامنطقه‌یی خود بوده است برخی کشورهای مرتجع عرب از جمله عربستانی‌ها متاسفانه موضع منفی اتخاذ کرده‌اند یعنی تعریفی که عربستانی‌ها از جایگاه خود در منطقه دارند احساس می‌کنند با وجود یک ایران در حال تعامل با دنیا این تعریف تضعیف می‌شود یعنی یک ایران توام با تعامل بین‌المللی جایگاه آنها را تضعیف خواهد کرد.

‌▪ آیا اصولا عربستان می‌تواند تعیین‌کننده روابط آتی تهران و واشنگتن باشد؟

در طول دورانی که روابط ایران با امریکا در سردی توام با تنش بوده است عربستانی‌ها در چند حوزه خوب کار کردند. یکی در حوزه وابستگی غرب به انرژی و سوخت، به‌عبارتی عربستانی‌ها با تولید بیش از ۱۲ میلیون بشکه نفت در روز در حالی که ایران به زحمت یک میلیون بشکه در روز تولید و صادر می‌کند جایگاه خوبی کسب کرده‌اند. دوم لابی قوی که عربستانی‌ها در غرب و امریکا ایجاد کرده‌اند با پشتوانه فروش نفت و یکسری قراردادهای عظیم تجاری، اقتصادی صورت گرفته و برخی سیاستمداران امریکایی هم یکی از شرکای اصلی عربستانی‌ها هستند. سوم اینکه در طول ۱۰ سال گذشته که در عرصه بین‌المللی بر حوزه ایران هراسی و انزوای ایران متمرکز بوده است عربستان نیز در طول این دوران بیشترین حضور دیپلماتیک را در دنیا داشته‌ است. البته تا حد زیادی ایران هراسی با تضعیف همراه شد و به همین میزان عربستانی‌ها ابراز نگرانی می‌کنند.

▪‌ آیا تغییر رویکرد سیاسی امریکا برای تغییر قدرت منطقه از عربستان به ایران است؟

من معتقد نیستم که اتفاق جدید و خلق‌الساعه در شرایط ژئوپولتیک بیفتد ولی معتقدم که اختلافات امریکا با کشورهایی مثل عربستان پشت دعوا و درگیری و تنش بین ایران و امریکا پنهان مانده و سر باز نکرده است . معتقدم که اگر فضای بین ارتباط ایران با امریکا تعدیل شود این فضا در روابط امریکا و عربستان سر باز خواهد کرد چراکه نقش غیرقابل انکار عربستانی‌ها در تربیت تروریسم برای امریکا روشن شده است به‌طوری که این گروه‌ها که در ۱۸۳ کشور دنیا شعبه دارند، البته براساس اطلاعاتی که امریکایی‌ها داده‌اند پشتوانه مالی عقیدتی و تشکیلاتی آنها عربستان بوده است که این نشان می‌دهد متهمان حادثه ۱۱ سپتامبردر عربستان بوده اند. بندر ابن سلطان متهم این حادثه بود و توسط او مدیریت می‌شد. اما از آنجا که این تروریسم بخش‌هایی از منافع امریکا را هدف گرفته است لذا پیش‌بینی می‌شود که چالشی بین امریکا و سلفی‌ها به وجود بیاید.

‌▪ آیا سفر جان کری به عربستان و دیدار با مقامات این کشور در جهت دلجویی از این کشور است؟

امریکا و عربستان به هر حال یک روابط راهبردی و تجاری دارند و نگران هستند که این روابط دچار تنش جدی شود و برای جلوگیری بیشتر از این تنش‌ها سفر فوق صورت گرفته است البته عربستانی‌ها هم در پی موضعی مثل موضع اسراییل در قبال ایران هستند اما به نظر می‌رسد با سیاست‌های تازه تهران چندان موفق نباشد.