مروری بر کاربرد های فناوری هسته ای درایران

علی رغم پیشرفت همه جانبه ی علوم و فنون هسته‌ای در طول نیم قرن گذشته، هنوز این تکنولوژی در اذهان عمومی ناشناخته مانده است. وقتی صحبت از انرژی هسته ای و اتمی به میان می‌آید، اکثر …

علی رغم پیشرفت همه جانبه ی علوم و فنون هسته‌ای در طول نیم قرن گذشته، هنوز این تکنولوژی در اذهان عمومی ناشناخته مانده است. وقتی صحبت از انرژی هسته ای و اتمی به میان می‌آید، اکثر مردم تنها ابعاد مخرب و منفی حاصل از انفجارات اتمی و یا رآکتورهای اتمی برای تولید برق را در ذهن خود مجسم می‌کنند و کمتر به جنبه‌های بسیار مفیددیگری از علوم هسته‌ای که در طول نیم قرن گذشته زندگی روزمره او را دچار تحول نموده است، توجه می کنند.‌

در ذیل به مهمترین موارد از کاربردهای انرژی هسته ای در سه حیطه پزشکی، کشاورزی و صنعت خواهیم پرداخت.‌

۱‌) انرژی هسته ای در پزشکی

کاربرد روش های هسته‌ای در علوم پزشکی نسبت به سایر بخش ها معروف تر و عمومی‌تر است. بیش از ۱۰۰ سال است که دانشمندان با خواص اشعه ایکس آشنا شده‌اند و از آن برای تشخیص پزشکی استفاده می‌کنند. تصویربرداری، تشخیص،پیش بینی و درمان برخی بیماری ها در نتیجه استفاده از پرتودهی و رادیوایزوتوپ ها حاصل می‌گردد. ‌

به طور مثال رایج ترین رادیو دارو ها در امر پزشکی I‌۱۳۱‌‌- برای تشخیص محل و مکان تومورهای مغزی یا تعیین فعالیت غده ی تیروئید، ۵۱ - ‌Cr‌ برای تحقیقات خون‌شناسی، ۷۵ - ‌Se‌ برای بررسی لوزالمعده، -۵۷‌Co‌ برای تشخیص کم خونی، -۱۴‌C‌ برای تحقیقات بیولوژیکی و داروسازی، -۱۳۷‌Cs‌ جهت درمان غدد سرطانی و -۶۷‌Cu‌ برای از بین بردن غدد سرطانی می‌باشند. استفاده از پرتوی گامای تولید شده از -۶۰‌Co‌ از موثرترین و مقرون به صرفه‌ترین روش ها در زمینه سترون نمودن وسایل، ابزار آلات و تولیدات پزشکی است.

۲‌) انرژی هسته ای در کشاورزی

تولید گونه‌هایی از گیاهان خوراکی با حاصل خیزی بیشتر، تولید گونه‌های مقاوم نسبت به آفات و کم آبی، استفاده موثرتر از منابع آبی و جمع آوری آن ها، نابودی آفات، جلوگیری از فساد محصولات در هنگام نگهداری از مهم ترین موارد استفاده از علوم و تکنولوژی هسته‌ای در کشاورزی است.‌

۱‌) تولید بذرهای مقاوم به شوری و سرما

۲‌) تولید میوه های بدون هسته

۳) افزایش ماندگاری محصولات کشاورزی

۴) کاربرد انرژی هسته ای در مبارزه با آفات محصولات کشاورزی

۵) تولید گونه های پرمحصول و حفظ ذخایر ژنتیکی کشور

۶) افزایش سرعت تحقیقات

۷‌) تولید برنج هسته ای توسط محققان کشور

بهره مندی از فناوری هسته ای در کنترل و تشخیص آفات‌

۳) انرژی هسته ای در صنعت‌

طی نیم قرن گذشته، تکنولوژی هسته‌ای کاربردهای گسترده‌ای در صنعت نیز یافته است.‌‌ ‌جمهوری اسلامی ایران برنامه گسترده‌ای در خصوص توسعه ی هسته‌ای در موارد فوق دارد. در این زمینه، سازمان اترژی اتمی ایران با ایجاد مراکز و آزمایشگاه های مختلف تحقیقاتی، تولیدی و خدماتی نسبت به این امر اهتمام کامل ورزیده است. بخشی از مهمترین فعالیت‌های مراکز فوق عبارتند از:‌

۱‌) تولید رادیوایزوتوپ هایی مثل: -۱۹۲rI، ۶۰‌‌‌-OC، ۱۳۷‌‌‌-sC

۲‌) تولید رادیوداروهایی مثل: ژنراتور -۹۹oM‌ /۹۹m‌-cT، ۱۳۱‌‌‌-I، ۳۲‌‌‌-P، ۶۷‌‌‌-aG

۳‌) تولید انواع کیت های رادیو دارویی

۹‌) تولید انواع لیزرها

۱۰‌) تولید چشمه های رادیواکتیو صنعتی ( مانند ایریدیم ۱۹۲ )، جهت کاربردهای گوناگون در صنعت . از جمله ، رادیوگرافی صنعتی و تستهای غیر مخرب .

۱۱) آنالیز، شناسایی و اندازه گیری خواص مواد با استفاده از روش های هسته ای .

۱۲) عرضه ، نصب و راه اندازی سیستم های هسته ای در صنایع شامل : نشت یابی خطوط انتقال نفت با استفاده از ایزوتوپ های رادیواکتیو تولید شده درکشور.

۱۳) تولید لوله های قابل انقباض حرارتی در اندازه های مختلف با استفاده از شتاب دهنده ی الکترون. .

۱۴) طراحی ، ساخت و تولید انواع دستگاه های الکترونیک هسته ای و مونیتورینگ پرتوهای یون ساز.

۱۵) تحقیقات در زمینه ی تولید انرژی از گداخت هسته ای .

موارد فوق تنها نمونه‌های اندکی از فعالیت های سازمان انرژی اتمی در خصوص توسعه هسته‌ای در پزشکی، صنعت و کشاورزی است. در حال حاضر صدها پروژه تحقیقاتی، کاربردی و تولیدی در مراکز مختلف سازمان در حال انجام است که نشان گر عزم و برنامه ‌ریزی جمهوری اسلامی ایران در توسعه علوم و فن آوری هسته‌ای می‌باشد.