رومن گاری؛ از ریشه‌های آسمان

سی‌امین سالگرد درگذشت رومن گاری (۱۹۸۰-۱۹۱۴) نویسنده مرموز و برجسته فرانسوی با برپایی موزه‌ای از آثار دستنویس او در پاریس گرامی داشته می‌شود.
موزه «ادبیات و آثار دستنویس» در …

سی‌امین سالگرد درگذشت رومن گاری (۱۹۸۰-۱۹۱۴) نویسنده مرموز و برجسته فرانسوی با برپایی موزه‌ای از آثار دستنویس او در پاریس گرامی داشته می‌شود.

موزه «ادبیات و آثار دستنویس» در بلوار سن ژرمن پاریس تا ۲۱ فوریه ۲۰۱۱ (۲ اسفند) میزبان دوستداران رومن گاری و نسخه‌های دستنویس آثارش خواهد بود. او تنها کسی است که با شیطنت و تغییر نام دو بار موفق به کسب جایزه ادبی گنکور شد؛ جایزه‌ای که فقط یک بار به یک نویسنده تعلق می‌گیرد. رمان «ریشه‌های آسمان» سال ۱۹۵۶ جایزه گنکور را برای رومن گاری به ارمغان آورد و ۲۰ سال بعد «زندگی در پیش رو» در سال ۱۹۷۵ جایزه گنکور را برای امیل آژار همراه داشت. غافل از آنکه امیل آژار یکی از نام‌های مستعاری بود که نویسنده مرموز فرانسوی برای خود برگزیده بود و بعدها پل پائولوویچ فرزند پسرعموی رومن گاری از این راز پرده برداشت. این نخستین باری است که چنین مجموعه گرانبهایی مشتمل بر ۱۶۰ سند ارزشمند اعم از آثار رومن گاری، نامه‌ها، عکس‌ها و اسنادی که تاکنون هرگز به معرض دید عموم درنیامده‌اند، در یک سالن عرضه شده‌اند.

فضای داخلی موزه نیز به گونه‌ای هنرمندانه طراحی شده تا مخاطب ضمن حرکت در سالن چه به صورت موضوعی و چه بر مبنای تسلسل زمانی وقایع زندگی نویسنده، با او آشنا شود. رومن گاری مرموز آثار ادبی‌اش را با نام‌های متعددی چون شاتان، فوسکو سینیبالدی، امیل آژار و بوگا و حتی گاهی همزمان منتشر می‌کرد. هدف رومن گاری از انتخاب نام مستعار نجات نامش در برابر تازیانه‌های نقدهایی بود که بیم عدم درک منتقد از متن ادبی را از آنها داشت. از این رو با انتخاب «امیل آژار» و انتشار آثاری چون «کالین چاق» (۱۹۷۴)، «زندگی در پیش رو» (۱۹۷۵) و «ترس از ملک سلیمان» (۱۹۷۲) به نام امیل آژار درصدد محک آثارش با فضای روزنامه‌نگاری فرانسه بود. تقدیر چنان شد که تا مرگ نویسنده هیچ کس ندانست رومن گاری و چهره‌ای به نام امیل آژار از حکمرانان عرصه ادبی فرانسه در دهه‌های میانی قرن بیستم تنها نام‌های مختلف یک فرد بودند. پس از مرگ رومن گاری به وصیت او پل پائولوویچ، فرزند پسرعمویش هویت امیل آژار را در رسانه‌ها برملا کرد و پرده از یک راز چند دهه‌ای در ادبیات فرانسه برداشته شد.

در موزه خیابان سن‌ژرمن، کودکی رومن در ویلنیوس در کشور لیتوانی از خلال عکس‌های آن دوران و سپس جوانی او از دهه ۳۰ در نیس فرانسه به همراه مادری از تاتارهای یهودی روسیه که همراه با کودک ۱۶‌ساله‌اش به نیس مهاجرت کرد و سعی می‌کرد جاه‌طلبی‌های یک زندگی سراسر شادی و رضایت خاطر را در فرزندش تقویت ‌کند، به نمایش درآمده‌اند. ناگهان جنگ فرا می‌رسد، فرانسه به اشغال آلمان نازی درآمده و رومن گاری به عضویت پارتیزان‌های وفادار به ژنرال دوگل درمی‌آید، در بریتانیا و سپس آفریقا خدمت می‌کند و چندی بعد به عنوان خلبان جنگی در صف مبارزان نیروی هوایی فرانسه آزاد قرار می‌گیرد. یادگار او از جنگ یک نشان «لژیون دونور» و نشان افتخارآمیز «یار آزادی» از ارتش فرانسه است. پس از جنگ، او شغلی دیپلماتیک برای خود برگزید و در سازمان ملل تازه تاسیس در نیویورک شروع به کار کرد و در سال ۱۹۵۷ به عنوان کنسول فرانسه در لس‌آنجلس معرفی شد.