این صدا را ببینید

رسانه ای ماندگار است که خود را با نیازهای مخاطب وفق دهد

در دنیای شگفت‌انگیز ارتباطات و وسایل ارتباط جمعی، نه‌تنها با خلق ابزار و تکنولوژی تازه روبه‌رو می‌شویم که گاه از ترکیب آنها نیز رسانه‌ای نو متولد می‌شود که می‌توان آن را زایشی درونی دانست.

شکل‌گیری تکنولوژی‌های رسانه‌ای، هم به تسهیل و توسعه اشکال جدید ارتباطی در بیرون از ماهیت خود منجر می‌شود و هم به توسعه درون رسانه‌ای کمک می‌کند.

امکانات رسانه‌ای به ایجاد کارکردهای جدید در رسانه‌ها نیز دامن می‌زند و به تولد مدل‌های جدیدی از رسانه‌های گروهی می‌انجامد، به طوری که دیگر آن نگاه کلیشه‌ای را که اختراع و ظهور یک رسانه جدید به فراموشی رسانه‌های پیش می‌انجامد یا آنها را در برابر انقراض و فراموشی قرار می‌دهد، باطل می‌کند.

رسانه‌ها با بهره‌گیری از کارکردهای تخصصی و تعامل درون‌گروهی به بازسازی و ترمیم خود می‌پردازند و خود را با نیازهای جدید مخاطبان تطبیق می‌دهند. رسانه‌ها به واسطه این تعامل به کارکردهای رسانه‌های دیگر نیز مجهز شده و به یک کیفیت چند رسانه‌ای یا مولتی مدیا تبدیل می‌شوند، البته این ماجرا بیشتر در حوزه رسانه‌های تصویری رخ داده و رادیو به دلیل ماهیت غیربصریش کمتر در برابر این تحولات قرار داشته است.

اما در حال حاضر با شکل جدیدی از رادیو مواجه هستیم که تصویر را نیز به خدمت خود گرفته و به موجب دیدگاه مک‌لوهان از یک رسانه گرم به رسانه سرد تغییر کاربری داده است. رادیو ایران صدا همچنین از رسانه قدرتمند و فراگیر عصر جدید یعنی اینترنت نیز استفاده کرده و برنامه‌های خود را از طریق سایت اینترنتی این شبکه در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

دیگر مانند گذشته نیست که اگر شنونده‌ای برنامه مورد علاقه خود را نشنید آن را از دست داده باشد، بلکه می‌تواند به این سایت مراجعه و برنامه مورد نظر خود را دانلود کند.

از ویژگی‌ها و امتیازات رادیو ایران صدا این است که برنامه‌های زنده آن را در لحظه اجرا، روی سایت اینترنتی این رسانه می‌توان تماشا کرد. این کارکرد امکانی فراهم کرده است تا رادیو از یک رسانه مبتنی بر صدا به رسانه‌ای تصویری تبدیل شود و مخاطب نه‌تنها برنامه‌های آن را بشنود، بلکه بتواند تصویر آن را نیز ببیند.

رادیو ایران صدا، یک رادیوی اینترنتی است و امروز با بسط جامعه مجازی و شبکه‌ای، چنین رسانه‌هایی در حال گسترش هستند و بتدریج جای خود را میان مردم بویژه نسل جوان باز می‌کنند. در جامعه ما نیز از یک سو شمار اقشار تحصیلکرده رو به افزایش است و شاهد دگردیسی فرهنگی در نسل جدید هستیم و از سوی دیگر، اینترنت و استفاده از فضاهای مجازی روز به روز گسترده‌تر می‌شود.

در این شرایط، شاید دیگر رسانه‌های قدیمی نتوانند پاسخگوی نیاز مخاطبان باشند یا دست‌کم جذابیت خود را تا اندازه‌ای از دست بدهند، بنابراین گرایش به شبکه‌های چند رسانه‌ای و به اصطلاح مولتی مدیا می‌تواند نیازهای این مخاطبان آگاه را بیشتر رفع کند.

به‌طور کلی یک رابطه تعاملی و متقابل میان رسانه‌ها و مخاطبان در سیر تحولات تاریخی جوامع به چشم می‌خورد. به این معنا که همیشه رسانه نیست که پیام خود را یک‌سو و گاه تحمیلی به مخاطب ارسال می‌کند، بلکه مخاطبان آگاه جوامع امروزی هم هستند که کیفیت و چگونگی برنامه‌های رسانه را تعیین و مطالبه می‌کنند.

بی‌تردید ماندگاری رسانه نیز در انطباق دادن خود با این نیازهای جدید و در واقع تولد مخاطبان جدید است. این از هوشمندی صاحبان این شبکه رادیویی است که با شناخت جامعه رسانه‌ای مدرن و مخاطبان آن، رادیویی راه‌اندازی کردند که هم از صدا بهره‌مند است و هم از تصویر کمک می‌گیرد، بعلاوه همیشه مخاطبان رادیو کنجکاو بودند که برنامه‌های رادیویی را از نزدیک تماشا کنند و شاهد فرآیند تولید آن باشند تا تصویر مجری و مهمانان برنامه را هم داشته باشند. ایران صدا رسانه‌ای است که این امکان را برای کنجکاوی مخاطبان فراهم کرده تا آنها، هم ببینند و هم بشنوند.

تصویری شدن رادیو، اما مخالفان خاص خود را هم دارد که معتقدند، نوستالژی بودن رادیو به دلیل تصویری نبودن آن است و تصویر خاصیت حسی ـ عاطفی رادیو را کاهش می‌دهد. طبق نظریه مک‌لوهان درباره رادیو این رسانه گرم شرایطی فراهم می‌کند تا قوه تخیل و خیالپردازی مخاطب پرورش یابد و فعال شود، اما تصویری کردن آن به این ویژگی لطمه‌زده و چه‌بسا جذابیت و نیز ابهت آن را از میان می‌برد. این افراد همچنین معتقدند، تجربه تاریخی ارتباطات اجتماعی نشان داده است هیچ رسانه‌ای نمی‌تواند جایگزین رسانه دیگر شود و هر کدام از رسانه‌ها به واسطه کارکردهای خاص‌شان، جایگاه خود را حفظ می‌کنند و این تداخل رسانه‌ای هویت رسانه‌ای آنها را مخدوش می‌کند.

سیدرضا صائمی